Bản sắc và sức mạnh thương hiệu quốc gia

Chuyên gia thương hiệu VÕ VĂN QUANG• 07/02/2022 05:00

Năm Nhâm Dần 2022, một năm với nhiều sức sống mới, sức bật mới, cơ hội và thách thức mới.

>>Định hình thương hiệu quốc gia

Trong những ngày đầu năm, những trăn trở xen lẫn những niềm vui với tư duy tích cực, hòa với những thách thức và nhiều cơ hội mới đang lan toả trong mỗi doanh nghiệp.

Những ngày đầu năm mới là khoảng thời gian của tư duy tích cực, nhìn vào những mặt tốt của đời sống, nhìn vào những bông hoa, nhìn về hướng mặt trời hừng Đông, lắng nghe tiếng chim hót, lắng nghe tiếng sóng biển, tiếng chuông chùa hay nhịp đập từ con tim… vang vọng từ ngàn xưa, từ tâm thức dân tộc những nỗi niềm thật khó diễn tả bằng lời.

Những cuộc ra đi và ngày trở về như những vòng tròn lập lại theo vòng thời gian. Những nghi lễ trong tâm thức nghìn năm đã hình thành văn hiến của ngày tết Việt, tạo nên bản sắc văn hóa độc đáo của dân tộc Việt, làm nền tảng vững chắc trong hành trình kiến tạo vị thế và sức mạnh quốc gia.

Những sản phẩm đạt Thương hiệu quốc gia năm 2020. Ảnh: TTXVN

Các sản phẩm đạt Thương hiệu quốc gia 2020. Ảnh: TTXVN

Bản sắc văn hóa Việt Nam được kiến tạo trên nền tảng văn minh nông nghiệp, kết hợp sự giao thoa chọn lọc từ ba trụ cột vững chắc của phật giáo, nho giáo và lão giáo, tạo nên sức mạnh tinh thần trụ vững nghìn năm trước sức mạnh phương Bắc. Sức mạnh kinh tế trong môi trường hội nhập toàn cầu cũng là kết quả của tinh hoa bản sắc nội lực tạo ra bản sắc và năng lực cạnh tranh quốc gia.

Những mô hình kinh tế mới, những ý niệm mới, hay những động lực mới tạo ra sức bật khác biệt đều cần dựa trên bản sắc quốc gia và dân tộc, từ địa kinh tế, nguồn nhân lực hay năng lực định vị các mô hình phát triển và cạnh tranh của những doanh nhân dẫn đầu, những tập đoàn kinh tế dẫn đầu và những thương hiệu dẫn đầu đại diện cho quốc gia.

Xin nêu một khái niệm cốt lõi, đó là bản sắc thương hiệu quốc gia, được hiểu rộng hơn định nghĩa về năng lực cạnh tranh quốc gia. Bởi vì bản sắc mang ý nghĩa rộng và sâu về chiêu thức văn hóa hơn là năng lực cạnh tranh đơn thuần. Đó là hướng tư duy cốt lõi để tìm ra sức mạnh của sự khác biệt bền vững.

>>Có cần đạo luật riêng về thương hiệu quốc gia?

Không ít các tập đoàn kinh tế trong những năm qua đã dành nguồn lực thích đáng đầu tư vào nông nghiệp được cho là rủi ro và ít hiệu quả. Những ý nghĩa và kết quả dần cho thấy sự đúng đắn của chiến lược nông nghiệp của một đất nước được kế thừa nền văn minh nông nghiệp 5000 năm. Chiến lược đầu tư đô thị cũng tiệm cận sinh thái và sự hài hòa với thiên nhiên làm cho cuộc sống hậu công nghiệp trở nên xanh hơn và hài hòa với những giá trị gốc của con người...

Đó là những ý nghĩ hoàn toàn tích cực và hướng thiện trong những ngày đầu năm tự vấn và suy tư trong mỗi doanh nhân mà chúng ta cùng kỳ vọng.

Niềm suy tư lớn nhất sau khi trải qua đại dịch COVID-19 đó là sự linh nghiệm của luật nhân quả, như là nguyên lý bất biến của vũ trụ chứ không phải là mê tín. Một trong những người thầy của nhân loại muôn đời - đức Thích ca Mâu ni - đã giáo huấn từ 26 thế kỷ trước và gần đây đã được Liên Hiệp Quốc thừa nhận như một tư tưởng chủ đạo. Những triết lý của sư thầy Thích Nhất Hạnh đã cảm hóa một phần tư tưởng quá tôn sùng tự do cá nhân là những diễn biến tích cực trong những thập kỷ gần đây.

Chúng ta kỳ vọng một thế hệ doanh nhân trẻ đầy nhiệt huyết với năng lực, tri thức không thua kém một dân tộc tinh hoa nào. Đó như là những hạt giống tốt cần có sự kiến tạo môi trường lành mạnh và sự dẫn đạo của tâm thức Việt tộc mà sinh trưởng và vươn cao, vươn xa.

Đó là sức mạnh tinh thần của của tâm lý và văn hóa nghìn năm chỉ hiện hữu khi chúng ta biết khấn nguyện, chứ không phải tạo dựng bởi cái tôi hạn hữu, để rồi ngày mai trong xã hội bận rộn trong cạnh tranh chúng ta thường hay quên lãng. Hãy cùng cầu mong doanh nhân có tâm lớn và trí lớn, đừng vì những lợi ích nhãn tiền mà lãng quên sử dụng những mục tiêu chiến lược và giá trị bền vững - đây là điều mà một chiến lược thương hiệu cần phải có.

Trong dòng suy tư về văn hóa Việt, thương hiệu quốc gia là một trung tâm có các phạm trù và khái niệm liên quan về văn hóa và kinh tế lịch sử hay địa lý, giá trị địa phương hay đa văn hóa. Thương hiệu quốc gia nổi bật như là một thuật ngữ trung tâm được nhắc đến ngày càng nhiều trong phát biểu và suy tư của giới lãnh đạo và cả doanh nhân trong nước và quốc tế.

Vậy nên bản sắc thương hiệu cần được làm rõ như một ý niệm giao thoa giữa các phạm trù cơ bản của sức mạnh và sự phát triển bền vững của quốc gia và dân tộc Việt Nam vượt trên ý nghĩa kinh tế thông thường. Bản sắc thương hiệu là cầu nối giữa các giá trị truyền thống bản thể lịch sử với các giá trị đương đại trong cuộc cạnh tranh quốc tế. Mà theo đó, các lý thuyết kinh tế cổ điển đã có thể bị rập khuôn, làm triệt tiêu năng lực bản sắc cạnh tranh quốc gia.

Cho dù vấn đề của kinh tế Việt Nam có thụ động và rập khuôn dẫn dắt bởi những lợi ích ngắn hạn, nhưng vẫn có thể tìm thấy những ý tưởng và ý chí của sự khác biệt và vững mạnh. Sự thành công thường không dành cho số đông, mà định vị khác biệt thì dựa trên bản sắc. Hãy nhìn sang Đài Loan với một chiến lược đột phá trong ngành siêu bán dẫn; hay Thụy Sĩ với tư tưởng trung lập hội tụ tinh hoa đa-quốc-gia tạo nên những sản phẩm cao cấp… Năng lực cạnh tranh kinh tế đưa vào bản sắc thương hiệu sẽ gợi ý nhưng định vị cốt lõi mà có thể chúng ta chưa biết.

Kết nối tiêu thụ các sản phẩm OCOP. (Ảnh: Đức Duy/Vietnam+)

Ngay trong lĩnh vực nông nghiệp, tư duy tiếp thị toàn cầu trong nền công nghiệp 4.0 với nhiều cơ hội hình thành từ COVID-19, cộng với vị thế quốc gia được cải thiện bằng uy tín hương hiệu đang tạo ra tăng trưởng đột phá với mức xuất khẩu gần 50 tỷ USD, mở ra khả năng bứt phá mạnh mẽ với giá trị gia tăng vượt trội nếu so với xuất khẩu từ FDI. Những điều này không phải tự dưng mà Việt Nam có được.

Điều ngạc nhiên trong những năm vừa qua là nông nghiệp Việt Nam, đó là những thay đổi chuyển mình của Sơn La, sự lan tỏa của chương trình OCOP, năng lực thâm canh và chế biến các sản phẩm nông nghiệp chủ lực hay sự khám phá những sản phẩm mới đầy bất ngờ như mật dừa nước, trà đen, các loại sâm và thảo mộc, các loại thực phẩm công nghệ cao… Chúng tôi tin vào bản sắc hội tụ của văn hóa và văn minh nông nghiệp từ truyền thống đặc hữu Việt Nam có thể góp vào tập hợp thành tố giá trị bản sắc thương hiệu quốc gia.

Khai mở bản sắc thương hiệu nông nghiệp là một đề tài vô tận từ khoa học công nghệ đến công nghiệp, sản phẩm văn hóa đến du lịch hay ẩm thực. Không gian sống và sức khỏe không gian đô thị, đô thị hài hoà có đẳng cấp hay các dịch vụ y tế giá trị cao kết hợp công nghệ hiện đại và bản sắc thiên nhiên đặc hữu cùng giá trị từ lao động và sáng tạo của các cộng đồng… Xin nêu một địa danh tiêu biểu đó là bản làng du lịch cộng đồng Sìn Suối Hồ.

Các nhà phát triển bất động sản gần đây cũng đã nắm bắt những xu hướng khác biệt nhờ vào bản sắc thương hiệu từ nông nghiệp thiên nhiên và văn hóa cộng đồng, giao thoa với những giá trị đỉnh cao thế giới tiêu biểu như các khu kiến trúc du lịch của Sun Group hay Santorini Phú Quốc… Sức khỏe thực phẩm sạch và Thiền sẽ là khuynh hướng của một lối sống mới, mở ra nhiều cơ hội cho các nhà đầu tư vào chuỗi giá trị liên kết và năng lực cạnh tranh rất khó bị sao chép so với kinh tế công nghiệp.

Thiên nhiên vốn có những giá trị tuyệt vời mà khoa học mãi theo đuổi. Từ đồ ăn thức uống cho đến sự sao chép các loại thảo dược quý của thiên nhiên cho thấy năng lực của con người cho dù rất tiến bộ nhưng vẫn chưa theo kịp tạo hóa. Vậy nên sự học hỏi thiên nhiên luôn luôn là một chiến lược khôn ngoan. Đây chính là sự gợi ý những tư duy sáng tạo bản sắc thương hiệu.

Ngay chính loài hổ trong biểu chương năm Dần cũng là một tinh hoa của tạo hóa mà con người cố gắng sao chép từ sức mạnh Hổ quyền cho đến thuốc quý Cao Hổ mà quốc gia láng giềng Thái Lan đang khai thác như một quốc bảo…

Chúng ta cần tri ân nền khoa học hiện đại, đồng thời phải biết ứng dụng khai thác một cách hiệu quả trong chiến lược khai thác thiên nhiên các vật thể và phi vật thế, hình thành bản chất và năng lực cạnh tranh quốc gia được hội tụ trong khái niệm giá trị bản sắc thương hiệu.