Bộ Y tế đưa thuốc Remdesivir vào phác đồ điều trị COVID-19

Theo đó, PGS-TS Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh (Bộ Y tế) cho biết, sau khi họp Hội đồng chuyên môn, Bộ Y tế đã quyết định đưa thuốc Remdesivir vào phác đồ điều trị cho bệnh nhân COVID-19 tại Việt Nam.

Tuy nhiên, ông Khuê cũng cho rằng, Remdesivir là thuốc mới, sử dụng trong hỗ trợ điều trị, không phải thuốc đặc trị nên việc sử dụng phải được bác sĩ chỉ định.

Theo đó, khi sử dụng, liều lượng và cách sử dụng đều phải tuân thủ theo quy định, hướng dẫn của nhà sản xuất và bác sĩ. Mặt khác, trong quá trình điều trị, các cơ sở y tế cũng cần theo dõi chặt chẽ chất lượng, hiệu quả của thuốc.

Vị Cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh cũng khẳng định, do Remdesivir đã được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) phê duyệt điều trị cho bệnh nhân COVID-19 từ ngày 22/10/2020 nên thuốc sẽ không phải thử nghiệm lâm sàng mà được đưa vào điều trị ngay cho người bệnh.

“Toàn bộ lô thuốc kháng virus Remdesivir điều trị COVID-19 về Việt Nam sẽ được chuyển cho các cơ sở y tế ở TP.HCM và các tỉnh phía Nam sử dụng hỗ trợ điều trị cho bệnh nhân COVID-19 ở thể trung bình và nặng”, ông Khuê nói.

Trước đó, lô thuốc Remdesivir điều trị COVID-19 đầu tiên do Vingroup nhập khẩu đã về đến sân bay Tân Sơn Nhất (TP.HCM).

Với khả năng rút ngắn thời gian hồi phục và giảm mạnh tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân diễn tiến nặng, Remdesivir đã được 50 quốc gia như Mỹ, EU, Úc, Nhật Bản, Singapore, Ấn Độ... đưa vào phác đồ điều trị từ tháng 5/2020, và là một trong những loại thuốc đặc trị khó tiếp cận hàng đầu thế giới.

Thuốc chữa Covid-19 cho cựu Tổng thống Donald Trump

Remdesivir là loại thuốc kháng virus ban đầu được phát hiện trong chương trình phát triển các chất có hoạt tính chống lại các virus mới xuất hiện.

Trong những tháng đầu tiên của đại dịch Covid-19, Remdesivir do Gilead Sciences sản xuất đã được thử nghiệm như một phương pháp điều trị tiềm năng và được phát hiện có khả năng ngăn virus sinh sôi trong tế bào, làm giảm đáng kể thời gian điều trị đối với bệnh nhân Covid-19 nhập viện.

Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) đã phê duyệt sử dụng Remdesivir vào tháng 10/2020, sau khi được dùng cho cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump. Đây là thuốc kháng virus duy nhất được FDA chấp thuận để điều trị bệnh nhân nhiễm SARS-CoV-2.

Remdisivir được đánh giá dựa trên một phân tích dữ liệu từ một công trình nghiên cứu thử nghiệm ngẫu nhiên có kiểm soát với 1.063 bệnh nhân vào tháng 2/2020. Nghiên cứu này còn được gọi là Thử nghiệm điều trị Covid-19 thích nghi, được tài trợ bởi Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia (NIAID) Mỹ.

Kết quả sơ bộ của công trình nghiên cứu chỉ ra rằng, những bệnh nhân sử dụng Remdesivir có thời gian phục hồi nhanh hơn 31% so với những người dùng giả dược. Cụ thể, thời gian trung bình để phục hồi là 11 ngày đối với bệnh nhân được điều trị bằng Remdesivir so với 15 ngày đối với những người dùng giả dược. Kết quả cũng cho thấy tỷ lệ tử vong là 8,0% đối với nhóm nhận Remdesivir so với 11,6% đối với nhóm giả dược.

Theo tạp chí Y khoa The New England Journal of Medicine xuất bản tháng 10/2020, Redemsivir giảm thời gian phục hồi bệnh Covid-19 từ 15 ngày xuống còn 10 ngày, giảm khả năng tử vong từ 11.9% xuống 6.7%.

Hiện tại, Remdesivir là thuốc tiêm tĩnh mạch, trong một quy trình sử dụng nghiêm ngặt cho những bệnh nhân nhiễm Covid-19 tương đối nặng hoặc tiến triển.

FDA cũng đã chấp thuận việc sử dụng Remdesivir chỉ cho người lớn và trẻ em từ 12 tuổi trở lên và chỉ được sử dụng trong điều trị nội trú.

Hy vọng phiên bản Remdesivir viên uống sớm ra mắt

Tính hiệu quả của Remdesivir đã được chứng minh tại nhiều nơi trên thế giới, giúp cải thiện tình trạng sức khỏe của bệnh nhân nặng, rút ngắn thời gian điều trị tới 5 ngày, tuy nhiên, khó sử dụng vì phải tiêm tĩnh mạch. Ngoài ra, Nhà sản xuất Gilead Sciences cho biết, ở dạng uống, thuốc sẽ dễ dàng bị gan phân hủy trước khi đi đến máu.

Đó là một trong những lý do để các nhà nghiên cứu tiếp tục cải tiến loại thuốc này, nhằm tạo ra phiên bản uống để sớm đưa vào điều trị bệnh nhân Covid-19. Những nghiên cứu ban đầu trên tế bào và động vật đã cho thấy tính hiệu quả và an toàn.

Trong một bài báo mới được xuất bản trên Tạp chí về Các tác nhân kháng khuẩn và hóa trị liệu, các nhà nghiên cứu tại Đại học Y California San Diego (Mỹ) mô tả các nghiên cứu trên tế bào và động vật đã chứng minh cách lipid của chất ức chế remdesivir nucleoside có thể cải thiện việc phân phối thuốc, tính hiệu quả và cả độc tính.

“Mặc dù việc phát triển vaccine đã có tác động lớn đến giai đoạn đầu của dịch bệnh, nhưng dịch Covid-19 vẫn đang diễn biến rất khó lường, tiếp tục lây lan và gây bệnh - đặc biệt là ở những người chưa được tiêm chủng”, Gs. Robert T. Schooley của Trường Y UC San Diego, đồng tác giả của nghiên cứu cho biết.

“Với sự phát triển của nhiều biến thể virus dễ lây lan hơn, các biến chủng nguy hiểm của virus SARS-CoV-2 đã và tiếp tục được tìm thấy, một số trường hợp khiến bệnh tình của người mắc Covid-19 trở nên nghiêm trọng hơn. Bởi vậy, nhu cầu về các loại thuốc uống kháng virus hiệu quả, dung nạp tốt để cấp cho các bệnh nhân có nguy cơ bệnh nặng cao ngay từ giai đoạn đầu là rất cần thiết.

Tác giả chính Gs. Ts. Karl Hostetler của Trường Y UC San Diego và các đồng nghiệp đã tổng hợp ba tiền chất lipid mới, kết hợp tác nhân điều trị (trong trường hợp này là Remdesivir nucleoside) với một trong số các loại lipid-phosphat. Phân tử liên hợp tạo thành sẽ sử dụng con đường mới để đi vào tế bào: phần lipid phosphat mang theo thuốc.

Phát hiện đáng chú ý là các tiền chất lipid phosphat của Remdesivir nucleoside có thể được dùng bằng đường uống - vẫn còn nguyên vẹn và có hoạt tính sinh học trong cơ thể sau khi hấp thu từ hệ tiêu hóa.

Gs. Schooley cho biết, Covid-19 là một bệnh hai giai đoạn. “Sự phát triển nhanh chóng của virus xảy ra ngay sau khi cơ thể nhiễm virus và có thể kích hoạt phản ứng miễn dịch sai hướng, dẫn đến viêm phổi nặng ở những người không có phản ứng tốt. Để có hiệu quả tối đa, liệu pháp kháng virus phải được thực hiện sớm - ngay từ khi bị bệnh, trước khi giai đoạn bệnh tiến triển dẫn đến phải nhập viện. Các hợp chất này được bào chế để dùng bằng đường uống, hấp thu nhanh chóng qua đường tiêu hóa và phần lớn đi qua gan - nơi hầu hết các độc tính của Remdesivir được tìm thấy”.

Để hoạt động hiệu quả, Remdesivir yêu cầu điều chỉnh nhiều enzym. Quá trình chuyển hóa phức tạp này có thể tác động làm thay đổi hoạt tính kháng virus và độc tính khác nhau ở các loại tế bào khác nhau.

Chẳng hạn, Remdesivir hoạt động tốt trong tế bào phổi, nhưng kém hiệu quả hơn ở các cơ quan khác và tương đối độc đối với tế bào gan - vấn đề làm hạn chế liều lượng thuốc có thể dùng cho bệnh nhân. Trong khi đó, các tiền chất lipid được mô tả sẽ được kích hoạt bằng một phản ứng enzym đơn giản và cho thấy hoạt tính kháng virus mạnh nhất quán và độc tính tối thiểu trên nhiều loại tế bào.

Hiện thử nghiệm trên chuột cho thấy, khả năng dung nạp tốt với nồng độ thuốc khá ổn định và lâu dài - đây là vấn đề với các phương pháp điều trị bằng Remdesivir hiện tại. “Chúng tôi tin rằng các tiền chất lipid thuộc loại này sau khi phát triển thêm có thể làm giảm mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng do Covid-19 và giảm khả năng nhập viện", Gs. Hostetler nói.

Tài trợ cho nghiên cứu này là Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia, Trung tâm Nghiên cứu AIDS San Diego, Viện Y tế Quốc gia, Quỹ Burroughs Wellcome và Viện nghiên cứu Y học tái tạo California.