"Bom nợ" của Vinachem

Cả 4 dự án ngành hóa chất CTCP Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc, CTCP DAP-Vinachem, CTCP DAP số 2-Vinachem, Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Đạm Ninh Bình của Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (Vinachem) đang nằm trong danh sách 12 dự án, doanh nghiệp kém hiệu quả.

3/4 doanh nghiệp vẫn ngập trong lỗ

Trong Báo cáo của Chính phủ gửi tới Đại biểu Quốc hội khóa XIV cách đây vài ngày do Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ ký đã nêu rõ: Dự án Nhà máy đạm Ninh Bình (Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình làm chủ đầu tư) đến hết năm 2019 có vốn chủ sở hữu -3.392 tỷ đồng, tổng tài sản là 9.837 tỷ đồng, tổng nợ phải trả là 13.184 tỷ đồng, lỗ lũy kế -5.706 tỷ đồng.

“Hoạt động sản xuất, kinh doanh gặp nhiều khó khăn, chi phí tài chính lớn, chiếm trên 30% giá thành sản phẩm, không cân đối được nguồn tiền để trả các khoản nợ đến hạn; chưa giải quyết được các tranh chấp hợp đồng tổng thầu (EPC), chưa quyết toán được dự án”, báo cáo nêu rõ.

Đối với dự án Nhà máy phân đạm Hà Bắc (Công ty CP Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc làm chủ đầu tư), đến hết năm 2019, vốn chủ sở hữu là -523,3 tỷ đồng, tổng tài sản là 9.166 tỷ đồng, tổng nợ phải trả là 9.689 tỷ đồng, lỗ lũy kế -3.245 tỷ đồng.

“Công ty thiếu vốn lưu động, chi phí tài chính cao (30% tổng doanh thu). Áp lực trả nợ gốc, lãi, lãi phạt lớn dẫn đến dự án bị mất cân đối tài chính nghiêm trọng; chưa giải quyết được tranh chấp hợp đồng EPC, chưa hoàn thành quyết toán hợp đồng EPC”, báo cáo cho biết.

Một dự án khác của Vinachem là Nhà máy sản xuất phân bón DAP số 2-Lào Cai (Công ty CP DAP số 2-Vinachem làm chủ đầu tư).

Khởi công tháng 12/2011, dự án chạy thử nghiệm thu vào ngày 30/6/2016 đạt yêu cầu cơ bản về công suất và chất lượng sản phẩm (199/200 chỉ tiêu). Tháng 7/2015, nhà thầu EPC đã bàn giao tạm thời cho chủ đầu tư đưa vào vận hành thương mại.

Đến hết năm 2019, vốn chủ sở hữu âm 731,7 tỷ đồng, tổng tài sản là 4.417,8 tỷ đồng, tổng nợ phải trả là 5.164 tỷ đồng, lỗ lũy kế âm 2.230 tỷ đồng. Hoạt động sản xuất, kinh doanh gặp nhiều khó khăn, chi phí tài chính chiếm trên 20% giá thành. Do áp lực trả nợ gốc, lãi, lãi phạt lớn dẫn đến dự án bị mất cân đối tài chính nghiêm trọng. Đến nay, dự án cũng chưa giải quyết được tranh chấp hợp đồng EPC, chưa hoàn thành quyết toán hợp đồng EPC.

Đến nay, duy chỉ có dự án Nhà máy sản xuất phân bón DAP số 1 - Hải Phòng (Công ty Cổ phần DAP-Vinachem làm chủ đầu tư) dù còn lỗ lũy kế, song đã có 2 lãi 3 năm gần đây. Báo cáo cũng chỉ ra hướng xử lý trong thời gian tới là Thủ tướng Chính phủ xem xét quyết định về việc đưa dự án này ra khỏi danh sách các dự án chậm tiến độ, kém hiệu quả của ngành Công Thương. 

Tập đoàn mẹ lãnh đủ

Tình trạng thua lỗ, nợ nần của các dự án nêu trên hẳn ai cũng biết, nhưng đến nay vẫn chưa có dấu hiệu khởi sắc. Điều này khiến cho gánh nặng trả nợ, ảnh hưởng lớn tới hoạt động sản xuất, kinh doanh của Vinachem.

Theo báo cáo của Vinachem, quý 1/2020, doanh thu Vinachem ước đạt hơn 9.000 tỷ đồng, giảm 5,5% so với cùng kỳ năm trước; trong đó, 4 doanh nghiệp kể trên tiếp tục lỗ hơn 800 tỷ đồng, tăng tới 246% so với cùng kỳ năm 2019. Còn lại các doanh nghiệp khác của Vinachem có kết quả kinh doanh khá ổn định, đem lại lợi nhuận 363 tỷ đồng, tăng 32% so với cùng kỳ năm 2019.

Đó là chưa nói đến dịch COVID-19 cũng khiến các doanh nghiệp thuộc tập đoàn càng thêm khó khăn.

Ông Phùng Quang Hiệp, Tổng giám đốc Vinachem cho hay trường hợp dịch bệnh kết thúc trong quý 2/2020, 4 doanh nghiệp yếu kém trên sẽ lỗ tới 3.444 tỷ đồng, tăng 33,9% so với kế hoạch.

Trong khi đó, lợi nhuận của các doanh nghiệp còn lại cũng bị ảnh hưởng lớn bởi dịch bệnh, chỉ đạt khoảng 1.150 tỷ đồng, thấp hơn nhiều so với kế hoạch đề ra. Điều đó khiến doanh thu trong năm 2020 của Vinachem chỉ ước đạt hơn 39.200 tỷ đồng, giảm gần 15% so với kế hoạch.

Còn trường hợp dịch bệnh kết thúc trong quý 3/2020, 4 doanh nghiệp yếu kém kể trên lỗ tới hơn 3.600 tỷ đồng, tăng 41,7% so với kế hoạch. Các doanh nghiệp còn lại lợi nhuận ước đạt 962 tỷ đồng, giảm gần một nửa so với kế hoạch khiến Vinachem phải gánh lỗ nặng.

Hướng giải quyết 3 dự án kể trên đã được đưa ra tại Phiên họp lần thứ 9 mới đây của Ban Chỉ đạo của Chính phủ, xử lý các tồn tại, yếu kém của một số dự án, DN chậm tiến độ, kém hiệu quả thuộc ngành Công Thương.

Cụ thể, Phó Thủ tướng Thường trực - Trưởng Ban chỉ đạo Trương Hòa Bình đã giao Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại DN chỉ đạo Vinachem hoàn thiện phương án xử lý đối với từng dự án; phân tích rõ ưu nhược điểm, chỉ đề xuất các giải pháp thực sự khả thi, có thể triển khai ngay (có tính đến khả năng được giảm lãi suất vay, cơ cấu lại các khoản vay của Ngân hàng Phát triển Việt Nam) báo cáo Ban Chỉ đạo để họp chuyên đề cho ý kiến.

Thông tin mới nhất đến nay, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại DN đã làm việc với Vinachem, yêu cầu tập đoàn này đánh giá kỹ nguyên nhân chính dẫn đến thua lỗ để xây dựng phương án xử lý phù hợp.

Vinachem cũng cho biết, đang triển khai xây dựng phương án theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ và Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp.