Bốn thách thức trong phát triển kết cấu hạ tầng của Việt Nam

Diễn đàn Kinh tế Việt Nam năm 2019 được tổ chức trong hai ngày 16 - 17/1/2019, với chủ đề “Kinh tế Việt Nam năm 2018 và triển vọng năm 2019: Củng cố nền tảng cho tăng trưởng nhanh và bền vững” dự kiến có sự tham dự của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc tại phiên toàn thể của Diễn đàn.

Đột phá chiến lược phát triển về hạ tầng

Trong đó, sáng nay (16/1), Hội thảo chuyên đề “Quản trị, huy động vốn và phát triển cơ sở hạ tầng - Kinh nghiệm quốc tế và khuyến nghị chính sách cho Việt Nam” đã được tổ chức. Cơ sở hạ tầng đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội ở mọi quốc gia và thậm chí rất quan trọng trong việc cải thiện môi trường kinh doanh và tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế nhanh ở các nước đang phát triển.

Trong những năm qua, Việt Nam và các nước trong khu vực luôn ưu tiên phát triển cơ sở hạ tầng nhằm đáp ứng mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, từ đó là tạo ra sự cải thiện đáng kể về số lượng. chất lượng cơ sở hạ tầng gắn với cải cách thể chế quản lý, huy động vốn, tài chính cho phát triển cơ sở hạ tầng ngày càng chuẩn mực và có hiệu quả hơn. 

Theo ông Vũ Đại Thắng, Thứ trưởng Bộ KH&ĐT, ba đột phá chiến lược phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam giai đoạn 2011-2020 đã được xác định bao gồm thể chế, hạ tầng và nguồn nhân lực. Trong đó, hạ tầng xác định cần xây dựng hệ thống hạ tầng đồng bộ với một số công trình hiện đại tập trung vào hệ thống giao thông và đô thị. 

“Tính đồng bộ được bao hàm trong 10 lĩnh vực, riêng hạ tầng, chúng tôi xác định 4 lĩnh vực hạ tầng trọng tâm, cấp thiết nhất là hạ tầng giao thông, hạ tầng thuỷ lợi ứng phó biến đổi khí hậu, hạ tầng cung cấp điện và hạ tầng đô thị lớn. Đáp ứng yêu cầu đó, thời gian qua kết cấu hạ tầng của Việt Nam đã từng bước được nâng lên, hoàn thiện, cơ bản đáp ứng được nhu cầu phát triển”, Thứ trưởng Thắng cho biết.

Về nguồn lực đầu tư, bên cạnh sử dụng vốn đầu tư nhà nước, Chính phủ cũng đã thúc đẩy vốn đầu tư tư nhân, đặc biệt thông qua phương thức đầu tư hợp tác công – tư (PPP). “Hiện, Việt Nam đã có 150 dự án đầu tư theo PPP với ước tính tổng mức đầu tư trên 1 triệu tỷ đồng, tương đương 50 tỷ USD. Góp phần cải thiện rõ rệt cơ sở hạ tầng Việt Nam”, Thứ trưởng Bộ KH&ĐT cho biết.

Thiếu cơ chế đảm bảo, chia sẻ rủi ro với nhà đầu tư 

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Vũ Đại Thắng, Việt Nam cũng như các nước trong khu vực đều có những tồn tại, hạn chế nhất định trong phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng. Cụ thể, tại Việt Nam, thách thức thứ nhất, quy mô nền kinh tế không lớn, khả năng tích lũy hạn chế dẫn đến việc duy trì mức đầu tư cao từ ngân sách nhà nước sẽ tạo áp lực lớn cho việc bảo đảm cân đối vĩ mô, ảnh hưởng đến sự phát triển chung của toàn nền kinh tế.

Thứ hai, đầu tư lớn cho kết cấu hạ tầng gây áp lực trần nợ công cao. "Đồng thời, Việt Nam đã trở thành nước có thu nhập trung bình, điều này đồng nghĩa với việc nguồn vốn vay nước ngoài dành cho phát triển kết cấu hạ tầng ngày càng giảm và sẽ phải vay vốn ưu đãi với mức lãi cao hơn", Thứ trưởng Thắng cho biết.

Thứ ba, cải cách thể chế, thủ tục hành chính cải thiện môi trường đầu tư thu hút cho đầu tư phát triển hạ tầng vẫn đang là thách thức lớn với các cơ quan hành chính.

Thứ tư, các điều kiện khởi kết thu hút đầu tư từ tư nhân vẫn còn hạn chế do nhà nước chưa có đủ nguồn lực tham gia cùng tư nhân. “Năng lực thực hiện còn yếu, cơ chế chính sách chưa đồng bộ, chưa đủ mạnh. Đặc biệt còn thiếu cơ chế đảm bảo, bảo lãnh, chia sẻ rủi ro với nhà đầu tư ví dụ các rủi ro doanh thu, chuyển đổi ngoại tệ. Đồng thời tính thực thi chưa đảm bảo minh bạch của thị trường”, Thứ trưởng Thắng nhấn mạnh. 

Ngoài ra, tại Việt Nam thị trường vốn chưa phát triển, ngân hàng thương mại hạn chế trong cung cấp đầu tư cho phát triển hạ tầng. Quản lý vốn đầu tư cũng như cơ chế phối hợp các bộ ngành và địa phương còn chưa đảm bảo. 

Do đó, theo Thứ trưởng: “Để đạt được mục tiêu phát triển đồng bộ hạ tầng thời gian tới với những dự án lớn về giao thông vận tải như tuyến đường bộ, cao tốc phía đông đất nước, cảng hàng không quốc tế Long Thành, đường sắt tốc độ cao… thì việc đề xuất những giải pháp toàn diện, trong đó có giải pháp về cơ chế chính sách để quản trị và huy động vốn đầu tư là yêu cầu cấp thiết với Việt Nam trong giai đoạn tới”. 

Được biết, Hội thảo này, các chuyên gia giàu kinh nghiệm đến từ các cơ quan quản lý của các nước trong khu vực và các chuyên gia của các tổ chức quốc tế chia sẻ những thông lệ, chuẩn mực quốc tế và bài học kinh nghiệm tốt của quốc gia về cải cách và phát triển cơ sở hạ tầng, nhất là quản trị và huy động vốn. Cụ thể như: Khung quản trị hạ tầng; Phát triển cơ sở hạ tầng của Việt Nam; Huy động vốn đổi mới sáng tạo cho hạ tầng; Quản lý rủi ro đầu tư theo phương thức hợp tác công – tư (PPP); Thẩm định và lựa chọn dự án PPP; Bảo đảm đủ vốn cho các dự án cơ sở hạ tầng; Cải cách hệ thống quản lý cơ sở hạ tầng.

Với các nội dung nêu trên, Hội thảo cung cấp cho các đại biểu bức tranh tổng thể về thực trạng và những nỗ lực phát triển, cải cách thể chế quản lý cơ sở hạ tầng các nước trong khu vực và Việt Nam, kèm theo những khuyến nghị của các chuyên gia về cải cách, phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng hiệu quả phù hợp thông lệ, chuẩn mực quốc tế.