Bước chuyển của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu

Động thái này đặt ra cả cơ hội lớn lẫn thách thức lớn cho Việt Nam trong việc làm thế nào để chuyển từ “lắp ráp” sang giữ vai trò trong các phân khúc giá trị cao như linh kiện bán dẫn, module AI và phần cứng AR/VR.

Bước đi đa dạng hóa chuỗi cung ứng của Luxshare

Trong một cuộc gặp gần đây với Tổng Bí thư Tô Lâm, lãnh đạo cấp cao của Luxshare-ICT đã chính thức công bố kế hoạch mở rộng đầu tư quy mô lớn tại Việt Nam với tổng vốn lên tới 10 tỷ USD. Cam kết này đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong chiến lược đa dạng hóa chuỗi cung ứng từ Trung Quốc sang Đông Nam Á, biến Việt Nam thành trung tâm sản xuất quan trọng nhất trong mạng lưới 29 quốc gia và vùng lãnh thổ mà tập đoàn này hiện diện.

Theo ông Vương Lai Thắng, Phó Chủ tịch Luxshare-ICT, các dự án mới sẽ tập trung vào các lĩnh vực công nghệ cao như kinh tế số, phát triển bền vững, khoa học công nghệ, linh kiện điện tử và ngành bán dẫn. Các địa phương được lựa chọn để triển khai bao gồm tỉnh Bắc Ninh và Nghệ An - hai cụm công nghệ đang phát triển nhanh chóng của Việt Nam, nơi Luxshare-ICT đã có cơ sở sản xuất vững chắc.

Với tuyên bố này, Luxshare muốn chuyển vị thế của Việt Nam từ điểm lắp ráp sang trung tâm sản xuất có năng lực cho các linh kiện có độ chính xác cao và các module thế hệ mới phục vụ AI, AR/VR, những lĩnh vực đang tăng trưởng nhanh và có biên lợi nhuận lớn hơn so với sản phẩm lắp ráp truyền thống. Động thái nằm trong xu hướng “friend-shoring” và đa dạng hóa chuỗi cung ứng toàn cầu, khi các tập đoàn lớn giảm rủi ro địa chính trị bằng cách phân tán sản xuất ra nhiều trung tâm hơn trong khu vực châu Á.

Chuyên gia quốc tế nhiều lần đã chỉ ra rằng các quyết định đầu tư như vậy không chỉ phụ thuộc vào chi phí lao động mà còn phụ thuộc mạnh vào hạ tầng, chuỗi cung ứng phụ trợ và nguồn nhân lực kỹ thuật cao.

Phản hồi về cam kết này, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: “Đảng và Nhà nước Việt Nam sẽ tiếp tục tạo mọi điều kiện thuận lợi, đối xử bình đẳng với các doanh nghiệp nước ngoài đang đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam, đồng thời không ngừng cải thiện môi trường kinh doanh theo hướng công bằng, minh bạch và thuận tiện hơn”. Nhà lãnh đạo Việt Nam cũng khuyến khích tập đoàn đẩy mạnh chuyển giao công nghệ và hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho Việt Nam.

Ở hướng thuận lợi, cam kết này có thể đem lại hàng chục nghìn việc làm mới, gia tăng tỷ lệ nội địa hóa các dây chuyền sản xuất giá trị cao và kéo theo nhà cung cấp phụ trợ, dịch vụ logistics, R&D. Theo chiều ngược lại, yêu cầu về năng lực sản xuất tinh vi, cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực có kỹ năng là rất lớn; nếu không được chuẩn bị kỹ càng, lợi ích có thể dồn về chính nhà đầu tư nước ngoài, trong khi giá trị gia tăng nội địa hạn chế. Các báo cáo gần đây cũng cho thấy Việt Nam đã thu hút nhiều dự án bán dẫn và điện tử, nhưng khoảng cách về công nghệ lõi và nhân lực vẫn là rào cản cần vượt qua.

Hành trình mười năm kiến tạo vị thế

Luxshare không phải là gương mặt mới tại Việt Nam. Tập đoàn bắt đầu hiện diện từ mười năm trước với một số nhà máy sản xuất linh kiện và thiết bị điện tử ở miền Bắc và miền Trung. Trước cam kết doanh số 10 tỷ USD lần này, tổng vốn đầu tư tích lũy của Luxshare tại Việt Nam được truyền thông trong nước ghi nhận vào khoảng 1,8 tỷ USD, con số phản ánh quá trình mở rộng từng bước nhưng liên tục. Nhà máy của Luxshare ở Bắc Ninh và chuỗi dự án ở Nghệ An đã tạo ra hàng chục nghìn việc làm địa phương.

Nhìn lại, Luxshare đã từng nhiều lần tăng vốn và mở rộng năng lực sản xuất tại Việt Nam. Năm 2022-2024, tập đoàn đã triển khai các dự án bổ sung ở Nghệ An và mở rộng công suất tại miền Bắc, với các khoản đầu tư từng phần hàng trăm triệu USD. Trên thực tế, công ty đã chuyên sản xuất cáp, đầu nối, linh kiện cho thiết bị đeo, tai nghe và các module cho điện thoại thông minh, thiết bị gia dụng thông minh, những sản phẩm nền tảng giúp họ gia nhập sâu hơn vào chuỗi cung ứng Apple.

Theo đánh giá của truyền thông quốc tế, các đợt đầu tư này đã đặt Luxshare vào nhóm nhà cung cấp Trung Quốc có xu hướng “dịch chuyển” tăng tỷ trọng sản xuất sang Việt Nam.

Sự mở rộng lần này có hai điểm đáng chú ý. Thứ nhất, Luxshare từng thể hiện khả năng đưa công nghệ sản xuất tương đối phức tạp xuống Việt Nam, chứ không chỉ giao những công đoạn giản đơn cho đối tác địa phương. Thứ hai, tỷ lệ nội địa hóa và chương trình đào tạo lao động của tập đoàn giúp giảm chi phí vận hành và tăng tính ổn định cho chuỗi cung ứng, đồng thời tạo nên một lực lượng lao động chuyên môn đang lớn dần.

Tuy nhiên, điều đó cũng đặt ra nhu cầu cấp thiết về hệ sinh thái phụ trợ với các nhà cung cấp linh kiện cấp 2, nguồn điện và nước ổn định cho các nhà máy công nghệ cao, và hệ thống logistic liên vùng.

Trên thực tế, cam kết doanh số trên 10 tỷ USD của Luxshare là bước ngoặt có ý nghĩa. Nó thắp lên hy vọng rằng Việt Nam không chỉ là vùng vệ tinh lắp ráp, mà có thể trở thành một mắt xích quan trọng trong các chuỗi giá trị công nghệ cao toàn cầu.

Nhưng, để biến cam kết thành hiện thực có lợi cho nền kinh tế, Việt Nam cần hành động đồng bộ trong việc nâng cấp hạ tầng, đẩy mạnh đào tạo kỹ sư và công nhân kỹ thuật, hoàn thiện khung pháp lý minh bạch và thúc đẩy hình thành mạng lưới nhà cung cấp phụ trợ trong nước.

Nếu làm tốt, Việt Nam có thể tận dụng làn sóng dịch chuyển để vươn lên thành cường quốc điện tử mới của khu vực. Nếu không, lợi ích lớn nhất sẽ vẫn thuộc về các nhà đầu tư ngoại, còn đất nước sẽ chỉ nhận được những lợi ích ngắn hạn.