Gửi bình luận
80 năm Quốc khánh 2/9 cũng là thời điểm đất nước và cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam bước vào kỷ nguyên phát triển mới, hiện thực hoá nhiều mục tiêu khát vọng lớn.
Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp, GS TS Ngô Thắng Lợi - Giảng viên cao cấp khoa Kinh tế phát triển, Đại học Kinh tế Quốc dân nhấn mạnh: cùng những chuyển đổi chung của đất nước, chưa bao giờ thể chế mở đường cho kinh tế tư nhân (KTTN) lại được thực hiện quyết liệt và nhanh chóng như hiện nay, nhất là những chủ trương chính sách lớn của “Bộ tứ chiến lược”. Khu vực KTTN đang được trao rất nhiều cơ hội để bứt phá mạnh mẽ.
Gần 40 năm đổi mới, KTTN với nòng cốt là các doanh nghiệp tư nhân đã tạo điểm nhấn quan trọng cho sự phát triển của đất nước; là nhân tố chính đưa nền kinh tế lần lượt vượt qua nhiều giai đoan khó khăn. Hiện nay, Chính phủ mạnh dạn giao việc lớn, việc khó cho doanh nghiệp tư nhân của Việt Nam vừa là chủ trương lớn phù hợp với thông lệ mà nhiều nước phát triển trong khu vực thành công vừa tạo tiền đề quan trọng hiện thực hóa mục tiêu xây dựng kinh tế độc lập, tự chủ, tự cường có sức chống chọi cao, vững vàng trước các biến động của kinh tế thế giới.
Thời điểm này, “Bộ tứ chiến lược” đang được triển khai tạo môi trường thể chế cởi mở, minh bạch và thuận lợi hơn cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Quan trọng hơn, với thể chế vận hành theo logic của kinh tế thị trường chính là nguồn lực của tăng trưởng, khai phóng tiềm năng phát triển mạnh mẽ để khu vực KTTN thực hiện trách nhiệm, vận mệnh lớn. Đó là trở thành một trong những động lực chính trong phát triển kinh tế quốc gia, góp phần phát triển kinh tế nhanh và bền vững, đặc biệt tăng trưởng hai con số. Từ góc độ doanh nghiệp, chúng tôi nhìn nhận, bối cảnh mới góp phần thay đổi về chất trong cộng đồng doanh nghiệp tư nhân khi đòi hỏi liên kết doanh nghiệp trở nên cần thiết hơn để cùng tạo sức mạnh cho mục tiêu lớn của dân tộc.
Liên kết doanh nghiệp có thể thực hiện thông qua một số hình thức khác nhau như liên kết chuỗi, hợp đồng kinh doanh, mua nguyên liệu - bán thành phẩm… Hiện Việt Nam đã từng bước xây dựng chuỗi liên kết do doanh nghiệp tư nhân dẫn dắt.
Ngoài việc phát triển chuỗi theo ngành theo dọc, với đặc thù, lợi thế của nền kinh tế, có thể huy động sự tham gia các địa phương trong việc phát triển dân tộc tại các tỉnh, thành dẫn dắt các chuỗi giá trị, chuỗi sản xuất của địa phương, nhất là khi Việt Nam đã điều chỉnh địa giới hành chính mở rộng không gian phát triển cho các tỉnh, thành.
Tuy nhiên, nhìn nhận thẳng thắn, số lượng chuỗi liên kết doanh nghiệp trong các ngành nghề chưa nhiều. Thời gian qua, thể chế, chính sách dành cho khu vực kinh tế tư nhân hướng nhiều đến phát triển số lượng, chưa chú trọng đến lực lượng, chất lượng đội ngũ và thúc đẩy liên kết lực lượng tạo chuỗi giá trị, tạo sức mạnh cùng phát triển trên đường dài.
Qua các nghiên cứu về KTTN, chúng tôi đề xuất mô hình liên kết theo hiệu ứng chảy tràn. Theo đó, các doanh nghiệp lớn - “sếu đầu đàn” vai trò đầu tư tạo tác động, đồng thời đối mặt với thị trường, thực hiện nhiệm vụ thương mại hoá sản phẩm. Các doanh nghiệp SME, hộ kinh doanh… tham gia các công đoạn R&D, thiết kế, sản xuất. Tuy nhiên, hiện nay, quan điểm về các bộ phận cấu thành của KTTN cần được nhìn nhận đầy đủ hơn thay vì chỉ khoanh vùng ở các doanh nghiệp tư nhân và khoảng 5 triệu hộ kinh doanh phi nông nghiệp.
Tôi cho rằng, trong khu vực kinh tế này bao gồm các hộ kinh doanh phi chính thức ở đô thị và kinh tế hộ được Nhà nước giao đất để đầu tư sản xuất kinh doanh, hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực nông nghiệp với số lượng ước tính khoảng 15 triệu hộ kinh doanh. Trong đó không ít kinh tế hộ tham gia các chuỗi sản xuất của doanh nghiệp tại địa phương.
Một lực lượng lớn nữa là một bộ phận lớn cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài đang tham gia vào nhiều hoạt động đầu tư kinh tế trong nước hoặc làm cầu nối đưa các đối tác nước ngoài vào Việt Nam. Qua khảo sát, chúng tôi đánh giá, doanh nghiệp của Việt Kiều có ưu thế về vốn, công nghệ,... nhưng thiếu nguyên liệu, nguồn lao động. Đây lại là thế mạnh sẵn có của Việt Nam. Đã đến lúc nguồn lực này cần được ghi nhận như một bộ phận cấu thành KTTN, thúc đẩy liên kết doanh nghiệp hiệu quả hơn. Với nhìn nhận toàn diện hơn về bộ phận cấu thành và tích hợp vào nền kinh tế, chúng ta có chính sách phù hợp cho sự phát triển lớn mạnh của các doanh nghiệp.
Với doanh nghiệp lớn trong vai trò dẫn dắt, thiết kế chuỗi cần hỗ trợ vốn cũng như dự báo dài hạn, định hướng lớn của thị trường để hoạch định chiến lược phát triển dài hạn. Đối với lực lượng doanh nghiệp vừa - lực lượng quan trọng để nuôi dưỡng thành doanh nghiệp lớn và kết nối các doanh nghiệp nhỏ cần có hỗ trợ nâng cao năng lực và có chính sách tập trung nguồn vốn thông qua các cơ chế ưu đãi về thuế và môi trường kinh doanh thuận lợi, công bằng, bình đẳng.
Doanh nghiệp nhỏ chắc chắn cần nhiều hỗ trợ hơn về tài chính và kỹ thuật (chiến lược, marketing, quản trị... Tạo liên kết với doanh nghiệp vừa và lớn là con đường hiệu quả để doanh nghiệp nhỏ tiếp cận nguồn lực tài chính dễ dàng hơn thông qua chuỗi.
