Bước tiến “xanh” trong ngành vận tải container ven biển Việt Nam

Mới đây, Công ty Cổ phần Vận tải Container Ven biển Macstar – Macstar Lines vừa phối hợp cùng Công ty Cổ phần Công nghiệp Tàu thủy Sông Đào và các đối tác tổ chức thành công lễ hạ thủy tàu container Macstar Lạch Huyện, đạt tiêu chuẩn S1, có khả năng chuyên chở 180 TEUs. Đây là sự kiện quan trọng không chỉ đánh dấu sự phát triển vượt bậc của doanh nghiệp, mà còn góp phần thúc đẩy ngành đóng tàu truyền thống của tỉnh Ninh Bình.

Bước tiến kỹ thuật và chiến lược

Tàu Macstar Lạch Huyện có kích thước ấn tượng với chiều dài 79,9 mét, chiều rộng 15,25 mét, chiều cao mạn 5,2 mét và trọng tải toàn phần đạt 3.000 tấn. Được thiết kế theo tiêu chuẩn tàu vận tải container, tàu được trang bị hai máy chính, mỗi máy có công suất 540 mã lực, đủ khả năng vận chuyển 180 container. Đây là tàu thứ 4 trong đội tàu của Macstar được đưa vào khai thác, nhằm tăng cường năng lực vận tải các tuyến ven biển.

Nhà máy đóng tàu Sông Đào, đơn vị tham gia chế tạo, áp dụng các phương pháp gia công hiện đại: chế tạo, lắp ráp các khối tàu rời, gia công CNC tự động và kiểm tra thành phần độc lập trước khi lắp ráp hoàn chỉnh. Việc triển khai quy trình modular, kết hợp kiểm soát chất lượng chặt chẽ, giúp rút ngắn thời gian thi công và nâng cao độ chính xác kỹ thuật. Đây là dấu hiệu tích cực của một cơ sở đóng tàu từng bước chuyển mình từ sản xuất nhỏ lẻ sang chuỗi giá trị có tiêu chuẩn cao hơn.

Về chiến lược, Macstar đặt mục tiêu tăng dung tích đội tàu và khai thác rộng tuyến ven biển, một mục tiêu dài hạn nhằm đạt 5.000 TEUs đến năm 2030. Việc bổ sung tàu nhỏ, chuyên phục vụ các chặng ven bờ, phù hợp với đặc thù địa lý Việt Nam: nhiều cảng nhỏ, quãng đường biển ngắn và nhu cầu kết nối khu vực sản xuất với cảng cửa ngõ.

Theo ông Cáp Trọng Cường, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Vận tải Container Ven biển Macstar – Macstar Lines, phát triển tuyến ven biển giúp tiết giảm chi phí logistics, tăng tính ổn định cho chuỗi cung ứng và mở lối cho “vận tải xanh”. “Lễ hạ thủy tàu Macstar Lạch Huyện hôm nay là một minh chứng cho quyết tâm của doanh nghiệp trong việc phát triển mạnh mẽ ngành vận tải biển. Đến năm 2030, chúng tôi đặt mục tiêu đạt 5.000 TEUs dung tích vận chuyển. Chúng tôi tin tưởng rằng, với sự đầu tư bài bản, chúng tôi sẽ mở rộng các tuyến vận tải kết nối các tỉnh với Hải Phòng, tiết giảm chi phí logistics và giảm phát thải carbon”, ông Cường cho biết.

Sự kiện nhận được sự ủng hộ từ đối tác địa phương. Ông Ngô Hoàng Anh, Giám đốc Công ty Cổ phần Giấy HKB – Hoa Lư Ninh Bình, chia sẻ: “Macstar mang lại lợi thế cạnh tranh về giá và dịch vụ xanh, hỗ trợ quy trình sản xuất bền vững. Ninh Bình, với truyền thống đóng tàu, coi đây là cơ hội hồi sinh ngành nghề truyền thống kết hợp với công nghệ hiện đại”.

Tác động lên chuỗi cung ứng

Phát triển vận tải ven biển không phải chỉ là chuyện của doanh nghiệp tàu thủy. Đây là một chính sách đồng bộ được khuyến khích trong thời gian qua. Việt Nam đã ban hành nhiều văn bản thúc đẩy vận tải thủy nội địa và ven biển; Chỉ thị số 37/CT-TTg (2020) và các điều chỉnh chính sách gần đây thể hiện quyết tâm giảm tải cho đường bộ, nâng cao tỷ trọng vận tải thủy trong cơ cấu vận tải quốc gia. Sự kiện hạ thủy tàu của Macstar diễn ra trong bối cảnh khung chính sách đang ủng hộ các doanh nghiệp mở rộng dịch vụ này.

Về môi trường, nhiều nghiên cứu và phân tích quốc tế cho thấy vận tải biển có lượng phát thải CO₂ trên mỗi tấn-km thấp hơn đáng kể so với vận tải đường bộ. Các số liệu tham khảo từ các tổ chức chuyên ngành cho thấy con số trung bình của đường biển thấp hơn nhiều so với xe tải. Chuyển một phần hàng hóa từ đường bộ sang biển ngắn (short sea shipping) có thể giúp giảm phát thải chuỗi cung ứng, đồng thời giảm ùn tắc và chi phí nhiên liệu cho doanh nghiệp. Những tính toán cụ thể sẽ khác nhau theo loại tàu, tải trọng và quãng đường, nhưng xu hướng lợi ích về môi trường là rõ ràng.

Về kinh tế, việc khai thác hiệu quả các tuyến ven biển mang lại lợi thế cho nhà xuất khẩu và nhà sản xuất địa phương. Macstar và các đối tác nhấn mạnh lợi ích toàn hệ sinh thái: tiết giảm chi phí logistics, tránh ách tắc tại các trục quốc lộ, rút ngắn thời gian giao nhận và nâng cao năng lực cạnh tranh cho hàng hóa xuất khẩu. Nhiều doanh nghiệp sử dụng dịch vụ tàu ven biển báo cáo chi phí rẻ hơn và quy trình vận tải ổn định hơn so với vận chuyển hoàn toàn bằng xe tải, điều này thể hiện qua các phản hồi từ khách hàng trong vùng.

Tuy nhiên, để biến lợi thế lý thuyết thành thực tế cần tổng hòa nhiều yếu tố từ hạ tầng cảng nhỏ, cơ sở bốc xếp, kết nối đa phương thức (road-rail-sea), dịch vụ bốc dỡ hiện đại và các chính sách giá, phí cảng hợp lý. Tại các diễn đàn nghề nghiệp quốc tế gần đây, chủ đề “logistics xanh, bền vững” và vai trò của “short-sea shipping” được nhắc nhiều, trong đó FIATA World Congress 2025 đã đặt “Green and Resilient Logistics” làm trọng tâm thảo luận, cho thấy cộng đồng quốc tế đang khuyến khích các giải pháp như của Macstar.

Đồng quan điểm, chuyên gia MSI dự báo, nửa cuối 2025, thị trường đối mặt áp lực từ thuế quan Mỹ và dư cung đội tàu, nhưng Việt Nam có lợi thế với ba cảng top 50 toàn cầu. Ông Lê Duy Hiệp, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Logistics Việt Nam, nhận định: “Vận tải biển nội địa cần tăng thị phần từ 5% lên cao hơn, tập trung kết nối khu vực”. Báo cáo World Bank cũng nhấn mạnh, đường thủy nội địa có thể giảm phát thải carbon đáng kể, hỗ trợ tăng trưởng xanh.

Nhìn chung, Macstar Lạch Huyện là một bước đi có tính biểu tượng, tuy nhỏ về quy mô so với tàu biển quốc tế, nhưng lớn về ý nghĩa địa phương và chiến lược. Trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh phát triển logistics xanh, câu hỏi đặt ra là cách biến các sáng kiến riêng lẻ thành một mạng lưới vận tải ven biển hiệu quả, liên tục và cạnh tranh. Thành công sẽ thuộc về những bên đầu tư bài bản, biết kết hợp kỹ thuật đóng tàu hiện đại, chính sách thông thoáng và dịch vụ logistics tích hợp.