Gửi bình luận
Việc chuyển các Chi nhánh VPĐKĐĐ về cấp xã, phường là hết sức cần thiết. Song, việc chuyển giao cần có lộ trình, tránh ách tắc thủ tục và gây thiệt hại cho người dân, doanh nghiệp.
Đó là chia sẻ của Luật sư Hoàng Thị Thu – Giám đốc Công ty Luật TNHH Một thành viên HTVN, liên quan tới những ý kiến đề xuất của các chuyên gia về việc chuyển giao thẩm quyền, chức năng và nhiệm vụ của các Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai (VPĐKĐĐ) về cho chính quyền cấp xã, phường.
Quan điểm của bà như thế nào về những ý kiến nên tạm thời giữ mô hình văn phòng đăng ký đất đai cho tới khi đồng bộ cơ sở dữ liệu nhằm hỗ trợ cho người dân và doanh nghiệp?
Hiện nay, trong bối cảnh Nhà nước đang thúc đẩy mạnh mẽ cải cách hành chính, phân cấp, phân quyền và hiện đại hóa quản lý đất đai, đã có một số đề xuất về việc chuyển giao thẩm quyền, chức năng và nhiệm vụ của Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai về cho chính quyền cấp xã, phường. Đây là một trong những nội dung đang được nhiều người dân và doanh nghiệp quan tâm cũng như băn khoăn.
Ở góc độ cá nhân, sau khi nghiên cứu tôi thấy rằng quy định pháp luật hiện hành chưa có bất kỳ văn bản nào hướng dẫn cụ thể về chức năng, vị trí, vai trò và tổ chức hoạt động của Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai trong trường hợp thuộc quản lý của cấp xã, phường. Không những vậy, từ khi chính thức sáp nhập đến nay mới chỉ gần 04 tháng trôi qua, hệ thống cơ quan mới chưa thực sự ổn định, quá trình chuyển giao phát sinh những khó khăn, vẫn còn nhiều công việc tồn đọng chưa được giải quyết triệt để. Trong khi đó, nhìn chung các Văn phòng Đăng ký đất đai cũng như Chi nhánh vẫn đang hoạt động hiệu quả, phục vụ đắc lực cho công tác quản lý đất đai. Do vậy, nếu chuyển giao thẩm quyền về cấp xã, phường ngay trong thời điểm này sẽ gặp phải rất nhiều trở ngại, thách thức cả về cơ sở pháp lý lẫn tình hình thực tiễn.
Từ những nguyên nhân trên, tôi cho rằng nên tiếp tục duy trì mô hình Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai trực thuộc Văn phòng Đăng ký đất đai và đưa ra lộ trình chuyển phù hợp từ 1 - 2 năm tới. Trong thời gian đó, cần khắc phục một số bất cập trong hoạt động của cơ quan này, tinh gọn thủ tục và quy trình hành chính, chuẩn bị sẵn sàng các yếu tố như quy định pháp luật, nhân sự, tài chính, trang thiết bị… để có thể chuyển đổi nhanh chóng, hiệu quả tại một thời điểm thích hợp hơn.
Để làm rõ về quan điểm trên, bà có thể chỉ ra những căn cứ và cơ sở pháp lý nào thể hiện tính phù hợp, thưa bà?
Theo Hiến pháp năm 2013 và Luật Đất đai năm 2024, đất đai thuộc sở hữu toàn dân, do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý, trong đó các thủ tục hành chính về đăng ký đất đai là công cụ pháp lý then chốt để bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất, đồng thời là nền tảng để Nhà nước thực hiện quản lý tài nguyên, điều tiết nguồn thu ngân sách và hoạch định chính sách phát triển kinh tế – xã hội.
Bên cạnh đó, hệ thống pháp luật hiện hành, đặc biệt là Luật Đất đai năm 2024 và Nghị định số 102/2024/NĐ-CP ngày 30/7/2024 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai (Nghị định số 102/2024/NĐ-CP) đã quy định rõ vị trí, chức năng và thẩm quyền của Văn phòng Đăng ký đất đai cùng các Chi nhánh trực thuộc, xác định đây là đơn vị chuyên môn có năng lực pháp lý, kỹ thuật và nghiệp vụ chuyên sâu trong việc thực hiện các thủ tục hành chính về đất đai. Và căn cứ theo Điều 13 Nghị định số 102/2024/NĐ-CP, Văn phòng Đăng ký đất đai là đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc cơ quan có chức năng quản lý đất đai cấp tỉnh (Sở Nông nghiệp và Môi trường), có các phòng chuyên môn và các Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai.
Đặc biệt, trong dòng chảy sáp nhập, Nghị quyết 316/NĐ-CP ngày 08/10/2025 của Chính phủ quy định: “Sắp xếp lại hệ thống khuyến nông và văn phòng đăng ký đất đai phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp”.
Do đó, việc sắp xếp lại hệ thống Văn phòng Đăng ký đất đai (bao gồm các Chi nhánh) là cần thiết. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là việc sắp xếp như thế nào để vừa không làm xáo trộn hoạt động của cơ quan này vừa phù hợp với cơ chế, điều kiện của cơ quan tiếp nhận.
“Nếu chuyển nhiệm vụ của Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai về thuộc Ủy ban nhân dân cấp xã/phường, khi đó Văn phòng Đăng ký đất đai và Chi nhánh có vẻ như lại thuộc hai đơn vị khác nhau quản lý. Vì vậy, đây chính là vấn đề mà chúng ta phải cân nhắc có nên chuyển hay giữ lại, và mục đích là làm như thế nào để hiệu quả”.
Thực tiễn hoạt động tại các địa phương đã khẳng định tính hiệu quả, quy mô và vai trò của hệ thống Văn phòng Đăng ký đất đai và các Chi nhánh trực thuộc. Và chỉ tính riêng tại TP Hồ Chí Minh (được sáp nhập từ TP Hồ Chí Minh, Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu (cũ)), mỗi năm hệ thống Văn phòng Đăng ký đất đai giải quyết trên 1,3 triệu hồ sơ hành chính về đất đai, góp phần vào việc đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người dân, đóng góp trực tiếp vào nguồn thu ngân sách Nhà nước với quy mô rất lớn.
Từ cơ sở đó có thể khẳng định, trong suốt thời gian qua, các Chi nhánh đã phát huy năng lực chuyên môn, khai thác hiệu quả dữ liệu, nguồn lực tài chính và cơ sở vật chất, thực hiện đúng và đầy đủ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình.
Nói như bà tức là nếu các VPĐKĐĐ được chuyển giao về thẩm quyền về cấp xã, phường trong lúc này sẽ gặp phải những khó khăn, bất cập rất nhiều thay vì giữ lại?
Đúng vậy, trước khi xem xét việc chuyển giao chức năng, nhiệm vụ của Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai về cho UBND cấp xã, phường, cần phải có một giai đoạn chuẩn bị kỹ lưỡng, có lộ trình hợp lý, nhằm giúp cấp cơ sở củng cố bộ máy, nâng cao năng lực chuyên môn, hoàn thiện điều kiện hạ tầng và chuẩn hóa dữ liệu.
“Chỉ khi nền tảng pháp lý, nhân sự và công nghệ được đảm bảo vững chắc, việc tiếp nhận chức năng mới có thể được thực hiện hiệu quả, bền vững, tránh những phát sinh pháp lý, ách tắc thủ tục và gây thiệt hại cho người dân, doanh nghiệp”.
Bởi, nếu thực hiện việc chuyển giao một cách nóng vội, khi các điều kiện chưa đáp ứng đầy đủ, sẽ tiềm ẩn nhiều nguy cơ và rủi ro, cụ thể:
Thứ nhất, về tính pháp lý, hiện nay, Luật Đất đai năm 2024 và Nghị định số 102/2024/NĐ-CP đều chưa có quy định nào cho phép UBND cấp xã thực hiện thẩm quyền đăng ký đất đai, cấp Giấy chứng nhận, chỉnh lý hồ sơ địa chính hoặc cập nhật biến động. Các chức năng này hiện thuộc thẩm quyền chuyên trách của Văn phòng Đăng ký đất đai và các Chi nhánh trực thuộc.
Thứ hai, về cơ sở hạ tầng dữ liệu, đa số UBND cấp xã, phường hiện chưa có kho lưu trữ hồ sơ đạt chuẩn cho khối lượng hồ sơ đất đai, cũng như chưa đủ hạ tầng công nghệ thông tin để kết nối, cập nhật và quản lý dữ liệu đất đai trên nền tảng số hóa. Trong khi đó, hệ thống Văn phòng Đăng ký đất đai và Chi nhánh trực thuộc đã và đang vận hành mô hình số hóa hồ sơ, kết nối liên thông điện tử với cơ quan thuế, kho bạc, ngân hàng và các sở Ban ngành liên quan.
Đặc biệt, Chính phủ đang chỉ đạo hoàn thiện Cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai và kết nối đồng bộ với hệ thống định danh điện tử VNeID, song thực tế nhiều địa phương vẫn đang trong giai đoạn thống kê, chuẩn hóa dữ liệu trong 90 ngày theo kế hoạch của Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Trong bối cảnh đó, việc chuyển giao ngay thời điểm này sẽ gây gián đoạn quy trình, phát sinh lỗi kỹ thuật, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ giải quyết hồ sơ của người dân và doanh nghiệp.
Thứ ba, về tổ chức – tài chính, hệ thống Văn phòng Đăng ký đất đai, Chi nhánh trực thuộc hiện nay hoạt động theo cơ chế tự chủ tài chính, vừa bảo đảm hiệu quả hoạt động, vừa giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước. Nếu chuyển giao thẩm quyền này về cấp xã – vốn là cơ quan hành chính phụ thuộc hoàn toàn vào ngân sách, sẽ dẫn đến tăng chi thường xuyên, phình to bộ máy và giảm tính tự chủ.
Từ những phân tích trên, có thể khẳng định: việc chuyển giao thẩm quyền từ Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai về cấp xã là một bước đi có tính chiến lược dài hạn nhưng chưa phù hợp để thực hiện trong giai đoạn hiện nay. Do đó, tạm thời nên giữ mô hình Văn phòng Đăng ký đất đai cho đến khi hoàn thành và đồng bộ cơ sở dữ liệu để hỗ trợ người dân và doanh nghiệp.
Trân trọng cảm ơn bà!
