Cần phân loại tiêu chí đánh giá theo đặc thù ngành nghề

Ngày 14/6/2025, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã chính thức thông qua ​Luật Quản lý và đầu tư vốn Nhà nước tại doanh nghiệp (Luật số 68/2025/QH15). Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/8/2025, sớm hơn gần 5 tháng so với dự kiến ban đầu. Việc ban hành và đẩy nhanh hiệu lực thi hành của Luật được kỳ vọng sẽ tạo đột phá trong đổi mới quản trị doanh nghiệp nhà nước, khơi thông các nguồn lực phát triển kinh tế trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng GDP 8% trong năm nay.

Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn, Luật số 68/2025/QH15 được xây dựng với tinh thần tiếp cận mới, phân định rõ chức năng quản lý nhà nước với chức năng chủ sở hữu và hoạt động của doanh nghiệp. Luật thể hiện rõ xu hướng đổi mới quản trị doanh nghiệp nhà nước theo hướng hiện đại. Điểm nhấn quan trọng là tăng tính chủ động trong các quyết định đầu tư của doanh nghiệp; tách bạch, phân định chức năng quản lý nhà nước với chức năng của chủ sở hữu vốn và doanh nghiệp. Đặc biệt, giảm sự can thiệp trực tiếp của cơ quan đại diện chủ sở hữu; tăng cường phân công, phân cấp gắn với kiểm tra giám sát nhằm nâng cao tính tự chủ tự, tự chịu trách nhiệm.

Luật cũng xác định rõ vai trò của Nhà nước là một nhà đầu tư thực hiện quyền, trách nhiệm, nghĩa vụ với phần vốn góp trong doanh nghiệp một cách bình đẳng với các nhà đầu tư khác. Việc quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp sẽ được thực hiện thông qua người đại diện chủ sở hữu trực tiếp hoặc người đại diện phần vốn nhà nước.

Để chuẩn bị cho việc triển khai Luật, Bộ Tài chính đã chủ trì soạn thảo 3 dự thảo nghị định gồm Nghị định quy định một số nội dung về quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp; Nghị định quy định về giám sát, kiểm tra, đánh giá, xếp loại, báo cáo và công khai thông tin trong quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp; Nghị định về cơ cấu lại vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp. Các dự thảo được xây dựng trên cơ sở kế thừa các quy định còn phù hợp của pháp luật hiện hành, đồng thời bổ sung, hoàn thiện nhiều điểm mới nhằm giải quyết những tồn tại thực tiễn trong hoạt động của doanh nghiệp nhà nước thời gian qua.

Trong đó, Dự thảo Nghị định quy định về giám sát, kiểm tra, đánh giá, xếp loại, báo cáo và công khai thông tin trong quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp (Dự thảo) gồm 6 chương và 50 điều, với nhiều quy định mới, góp phần khắc phục những hạn chế trong công tác giám sát, kiểm tra, đánh giá xếp loại doanh nghiệp.

Góp ý cho Dự thảo này, ông Nguyễn Đình Danh, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT) nhận định, hệ thống đánh giá không chỉ phục vụ xếp loại doanh nghiệp mà còn là căn cứ xem xét hiệu quả hoạt động của người đứng đầu và các kiểm soát viên. Qua đó, tạo động lực cho đội ngũ lãnh đạo, quản lý, điều hành cũng như tập thể người lao động trong doanh nghiệp hoàn thành nhiệm vụ kế hoạch sản xuất kinh doanh được giao.

Tuy nhiên, ông Danh cũng nhấn mạnh, đối với các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực đặc thù như viễn thông, công nghệ thông tin, việc đầu tư vào hạ tầng số hay nghiên cứu phát triển có chu kỳ thu hồi vốn dài. Do đó, nếu chỉ đánh giá hiệu quả bằng các chỉ tiêu tài chính ngắn hạn sẽ không phản ánh đúng thực chất. VNPT kiến nghị cần phân loại chỉ tiêu đánh giá theo nhóm ngành, lĩnh vực để phù hợp hơn với đặc thù hoạt động.

“VNPT đang triển khai một số dự án đầu tư ra nước ngoài, trong đó có dự án đã mang lại hiệu quả nhưng cũng có những dự án đang trong giai đoạn chuẩn bị, chưa phát sinh lợi nhuận. Theo tôi cần có quy định đánh giá, xếp hạng doanh nghiệp nhà nước trong trường hợp này, đặc biệt là với các dự án chiến lược dài hạn”, ông Danh đề nghị.

Đồng quan điểm, đại diện Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng quốc gia Việt Nam (PVN) cũng cho rằng, ngoài các chỉ tiêu như tại Dự thảo, cần bổ sung thêm một số tiêu chí hoặc có các yếu tố khuyến khích các doanh nghiệp nhà nước hoạt động trong lĩnh vực đặc thù, đảm bảo an ninh năng lượng, nhiệm vụ chính trị quốc phòng…