"Cánh tay Covid" - triệu chứng sau tiêm vaccine Moderna có đáng lo?

Tiến sĩ Esther Freeman, giám đốc da liễu tại Bệnh viện Đa khoa Massachusetts, cho biết đây chỉ là phản ứng miễn dịch tự nhiên của cơ thể.

"Hiện tượng này bình thường. Nhiều người sẽ bị sưng đỏ cánh tay trong vài ngày. Nó hơi khó chịu, song bạn không cần quá hoảng sợ hay e dè khi tiêm liều vaccine thứ hai", bà nói.

Là thanh tra chính tại Cơ quan Da liễu Covid-19 toàn cầu, bà Freeman ghi nhận những ca phát ban, tấy đỏ cánh tay sau tiêm vaccine. Đến nay, chỉ 14 người có gặp tình trạng này, song có thể còn nhiều trường hợp chưa được báo cáo. Các phản ứng sau tiêm khác được liệt kê trên trang V-safe của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC).

Bác sĩ da liễu và dị ứng gọi "cánh tay Covid" là chứng "mẫn cảm da phản ứng chậm". Trong đó, vùng tiêm vaccine sẽ phát ban đỏ, ngứa và đau khi chạm vào. Vết phát ban dài 13-15cm.

"Ban đầu trông nó khá kinh khủng, song sẽ biến mất trong 24 giờ đến một tuần", tiến sĩ Freeman nói.

"Cánh tay Covid" chỉ xảy ra ở người tiêm vaccine Moderna, đã được báo cáo trong các thử nghiệm lâm sàng. Người tiêm vaccine Pfizer không gặp tình trạng này.

"Không có nghĩa bạn nên tiêm Pfizer thay vì Moderna", bà Freeman nói thêm.

Chứng phát ban phổ biến hơn ở phụ nữ (77%). Song có thể vì các nhân viên y tế - nhóm ưu tiên - phần lớn là nữ giới. Giáo sư Kim Blumenthal, chuyên gia dị ứng và dịch tễ tại Trường Y Harvard, cho rằng phụ nữ thường tự giác báo cáo các biểu hiện sau tiêm hơn.

Tuổi trung bình của người bị "cánh tay Covid" là 43. Đây cũng là độ tuổi phổ biến của nhân viên y tế - những người được tiêm vaccine đầu tiên, theo tiến sĩ Tom Shimabukuro, Cơ quan tiêm chủng của Dịch vụ Y tế Công cộng.

Tác dụng phụ ở các loại vaccine gần giống nhau, ngoại trừ triệu chứng này. Dữ liệu cho thấy người già có phản ứng miễn dịch yếu hơn sau khi tiêm chủng. Vì vậy, phát ban cánh tay có thể là biểu hiện miễn dịch mạnh mẽ ở nhóm trẻ hơn, theo bà Freeman.

"Không ngạc nhiên khi thấy các triệu chứng riêng biệt ở từng nhóm tuổi", bà nói.

Tình trạng phát ban biểu hiện sau lần tiêm đầu tiên từ 5 đến 9 ngày. Nó khác với những tác dụng phụ thường gặp, xuất hiện sau 24 đến 48 tiếng. Nhiều người lo ngại liều vaccine thứ hai gây triệu chứng nghiêm trọng hơn. Song chưa có bằng chứng cho thấy điều này. Giáo sư Kim Blumenthal cho biết "cánh tay Covid" là dạng dị ứng xảy ra chậm, chưa rõ nguyên nhân.

Giới chuyên gia thừa nhận triệu chứng gây khó chịu, song cho rằng không nên hoãn, tránh tiêm liều vaccine thứ hai. Các bác sĩ nhận định phát ban vùng tiêm không phải bệnh nhiễm trùng, không cần điều trị bằng kháng sinh.

"Dù vậy, nếu vết phát ban lan ra ngoài vùng cánh tay, nếu bạn gặp triệu chứng bất thường kéo dài hơn một tuần, hãy liên hệ với cơ sở y tế", tiến sĩ Freeman nói.

Bệnh viện Đa khoa Zuckerberg San Francisco khuyến nghị người dân tiêm liều vaccine Moderna thứ hai ở cánh tay còn lại. Các bác sĩ đều đồng ý một thông điệp quan trọng, rằng "cánh tay Covid" là phản ứng vô hại, ngắn hạn sau tiêm.

"Mọi người không nên hoảng sợ, cũng đừng ngần ngại tiêm liều thứ hai chỉ vì triệu chứng này", tiến sĩ Freeman nói.

Rạng sáng 10/7, hơn hai triệu liều vaccine Moderna do Mỹ hỗ trợ Việt Nam, về đến sân bay Nội Bài. Số vaccine này là một phần trong 80 triệu liều vaccine phòng Covid-19 do Tổng thống Mỹ Joe Biden cam kết hỗ trợ một số quốc gia/vùng lãnh thổ, trong đó có Việt Nam, thông qua chương trình Covax.

Ngay khi tiếp nhận hai triệu liều vaccine Moderna, Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long chỉ đạo chuyển khẩn cấp một triệu liều vào TP HCM.

Bên cạnh đó, nhóm chuyên gia Tư vấn Chiến lược về Tiêm chủng (SAGE) của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đưa ra một số khuyến cáo về tính an toàn và hiệu quả của vaccine Covid-19 Moderna.

Vaccine Moderna, có tên khác là Spikevax, sử dụng công nghệ mRNA, được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) phê duyệt sử dụng khẩn cấp ngày 30/4. Một triệu liều Moderna đã được chuyển cho TP HCM sử dụng tiêm chủng trong hai đến ba tuần tới.

Theo hướng dẫn cập nhật cuối tháng 6/2021 của SAGE, vaccine hiệu quả hơn 90% ngăn ngừa được các ca nhiễm nCoV nghiêm trọng. Ưu điểm của nó là không cần bảo quản cực lạnh, giúp quá trình phân phối dễ dàng hơn, đặc biệt tại các nước thu nhấp thấp và trung bình.

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học Mỹ, vaccine Moderna hiệu quả cao với biến thể Delta.

Cũng như mọi vaccine phòng Covid-19, nhân viên y tế có nguy cơ phơi nhiễm cao và người cao tuổi cần được ưu tiên tiêm chủng.

Khi có thêm vaccine, cần bổ sung các nhóm ưu tiên tiêm chủng khác.

Các bệnh đi kèm (bệnh nền) được nghiên cứu trong thử nghiệm lâm sàng giai đoạn ba bao gồm bệnh phổi mạn tính, bệnh lý về tim, béo phì nặng, đái tháo đường, bệnh gan và nhiễm virus gây suy giảm miễn dịch ở người HIV.

SAGE cho rằng cần phải có thêm các nghiên cứu ở người bị suy giảm miễn dịch, nhưng người trong nhóm này có thể được tiêm sau khi được cung cấp thông tin và tư vấn.

Có thể tiêm vaccine cho những người từng mắc Covid-19. Tuy nhiên, những người này có thể hoãn tiêm chủng khoảng 6 tháng kể từ thời gian bị nhiễm bệnh.

Hiệu quả vaccine được đánh giá là tương tự trên phụ nữ trong thời kỳ nuôi con bằng sữa mẹ và những người trưởng thành khác. SAGE khuyến cáo sử dụng vaccine ở phụ nữ đang trong thời kỳ nuôi con bằng sữa mẹ tương tự như ở người trưởng thành khác. Nhóm chuyên gia không khuyến cáo dừng cho con bú sữa mẹ vì lý do tiêm phòng Covid-19.

SAGE khuyến cáo sử dụng vaccine Covid-19 ở phụ nữ mang thai khi lợi ích của việc tiêm chủng cho phụ nữ mang thai lớn hơn nguy cơ tiềm ẩn. Để giúp phụ nữ mang thai đưa ra đánh giá này, cần cung cấp thông tin cho họ về nguy cơ mắc Covid-19 trong thời kỳ mang thai cũng như lợi ích của việc tiêm chủng trong bối cảnh dịch tễ của địa phương, và những hạn chế hiện tại về số liệu an toàn ở thai phụ.

SAGE không khuyến cáo xét nghiệm chẩn đoán mang thai trước khi tiêm chủng. Nhóm chuyên gia cũng không khuyến cáo trì hoãn việc mang thai hay đình chỉ thai nghén vì lý do tiêm phòng Covid-19.

Những người có tiền sử dị ứng nặng với bất cứ thành phần nào của vaccine không nên dùng loại vaccine này hay vaccine mRNA khác.

Mặc dù khuyến cáo tiêm chủng cho người cao tuổi do nguy cơ cao mắc Covid-19 nặng và tử vong, nhưng những người cao tuổi rất yếu tiên lượng còn sống thêm dưới ba tháng nữa cần được đánh giá cụ thể theo từng trường hợp.

Không dùng vaccine này ở những người dưới 18 tuổi do chưa có kết quả từ các nghiên cứu thêm.

Đây là lô vaccine Moderna đầu tiên về Việt Nam và là lô thứ ba do cơ chế Covax cung ứng.