“Chặn” tiền lẻ mới ra lưu thông, chợ đen có thổi giá chóng mặt?

Tính từ năm 2013 đến nay, đã gần 6 năm Ngân hàng Nhà nước không phát hành tiền giấy mệnh giá dưới 5.000 đồng. Tại buổi họp báo Triển khai nhiệm vụ ngân hàng năm 2018 mới diễn ra, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú cho biết, Ngân hàng Nhà nước vẫn in đầy đủ mệnh giá tiền lẻ nhưng mệnh giá nào cần nhiều thì in nhiều. Tuy nhiên, việc in tiền là để phục vụ nhu cầu thanh toán hợp pháp chứ không phải in tiền lẻ để phục nhu cầu sử dụng tiền lẻ đi lễ chùa.

Phó Thống đốc Đào Minh Tú cho biết thêm, Ngân hàng Nhà nước không đưa tiền mới ra trong dịp Tết và đặc biệt với mệnh giá nhỏ để tránh việc nhiều người đưa cả thếp tiền mới mệnh giá nhỏ vào chùa rải, sau Tết thu về chất trong kho rất lãng phí.

Tiền mệnh giá nhỏ ở đây được lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước xác định là từ 5.000 đồng trở xuống. Như vậy, trong dịp Tết Mậu Tuất sắp tới sẽ không có tờ tiền in mới mệnh giá 100 đồng, 200 đồng, 500 đồng, 1.000 đồng, 2.000 đồng và 5.000 đồng được phát hành.

Theo Ngân hàng Nhà nước việc tiếp tục chủ trương không phát hành tiền mới in dịp Tết Nguyên đán 2018 giúp tiết kiệm khoảng 280 tỷ đồng, nâng tổng mức chi phí tiết giảm từ khi thực hiện chủ trương này (2013) lên đến gần 2.200 tỷ đồng.

Và như thường lệ, khi Ngân hàng Nhà nước không phát hành tiền lẻ mới ra lưu thông, thị trường tiền lẻ sẽ khan hiếm khiến cho một số điểm đổi tiền lẻ ngoài thị trường chợ đen đã bắt đầu hoạt động nhộn nhịp trong những ngày qua dù còn hơn một tháng rưỡi nữa mới đến Tết Nguyên đán.

Chỉ cần gõ chữ “đổi tiền lẻ” lên thanh công cụ, Google có ngay hàng chục nghìn kết quả cần tìm kiếm. Các cơ sở đổi tiền lẻ trực tuyến đều cam kết mua bán tại nhà, đảm bảo tiền thật, trùng series và đặc biệt là chi phí đổi thấp. Tuy nhiên, mức phí đổi cũng dao động 5-12% tuỳ mệnh giá. Trong đó, riêng mệnh giá 500 đồng được cho là khan hiếm, nhiều nơi ra giá phí đổi lên tới 150%.

Cụ thể, đối với loại tiền mệnh giá 200.000 đồng có phí đổi là 5% trên tổng số tiền (thấp hơn phí trên thị trường 1%), mệnh giá 100.000 đồng là 6%, mệnh giá 50.000 đồng 7%, mệnh giá 20.000 đồng 8%, 10.000 đồng 9%, mệnh giá 2.000 và 5.000 đồng là 10% nhưng đến mệnh giá 1.000 đồng mức phí tăng đột biến lên 30%, mệnh giá 500 đồng lên đến 80 - 90%.

Thực tế từ năm 2013, Ngân hàng Nhà nước đã thực hiện chủ trương không đưa tiền mới mệnh giá nhỏ vào lưu thông, đã được xã hội ghi nhận và ủng hộ. Đồng thời với việc không in tiền mới mệnh giá nhỏ, Ngân hàng Nhà nước cũng đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra việc đổi tiền lẻ trái phép. Theo đánh giá của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, trong các dịp lễ, Tết, lễ hội, chủ trương không sử dụng tiền mới đã mang đến những kết quả tích cực, tiết kiệm chi phí xã hội.

Năm nay, không những không in tiền mới mệnh giá từ dưới 5.000 đồng mà chủ trương của Ngân hàng Nhà nước là tiếp tục không chi các loại tiền mới in (còn tồn kho) từ 5.000 đồng trở xuống vào lưu thông. Thay vào đó, chỉ chi các loại tiền đã qua lưu thông để đáp ứng nhu cầu thanh toán của người dân.

Tuy nhiên, tại hầu hết các đền chùa, lễ hội, dịch vụ này vẫn đang âm thầm tồn tại, biến tướng sang các hình thức tinh vi hơn. Để chấn chỉnh tình trạng này, năm nay, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 48, giao NHNN chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương tổ chức tốt công tác điều hòa và cung ứng tiền mặt cho nền kinh tế, nhất là trong dịp Tết.

Cùng với đó, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc đổi tiền lẻ trái phép. “Với những trường hợp cố tình vi phạm sẽ áp dụng Nghị định 96, hoạt động đổi tiền lẻ có thu phí nếu bị phát hiện sẽ bị phạt 20 – 40 triệu đồng” - Phó Thống đốc cho biết.

Ông Phạm Bảo Lâm - Cục trưởng Cục Kho quỹ NHNN cho biết, dự kiến, mức cung ứng năm nay tăng 20% so với năm ngoái để đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế và việc cung ứng sẽ kết thúc trước ngày 7/2/2018. Liên quan đến việc đảm bảo tiền mặt và an toàn thông suốt hoạt động thanh toán trong dịp Tết Nguyên đán 2018, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước ông Đào Minh Tú cho biết, hệ thống các ngân hàng sẽ đảm bảo các ATM đảm bảo mức tối đa.