“Chữa bệnh” thừa tiền

>>> NHNN cho phép “đảo nợ”: Khoảng cách từ chính sách đến thực tế còn xa

Bên cạnh đó, các ngân hàng cũng cần linh hoạt hơn trong thủ tục cho vay.

Mới đây, ông Đào Minh Tú – Phó Thống đốc Thường trực NHNN cho biết, nếu như hiện nay các doanh nghiệp đang bị tồn kho hàng hóa, thì các ngân hàng lại đang “tồn kho tiền”.

Chuẩn đoán bệnh

Sở dĩ như vậy là do tín dụng những tháng đầu năm đang tăng trưởng rất chậm cho dù mặt bằng lãi suất cho vay đã giảm khoảng 2-3% so với thời điểm cuối năm 2022. Theo báo cáo của NHNN, đến ngày 29/8/2023, tín dụng nền kinh tế đạt khoảng 12,56 triệu tỷ đồng, chỉ tăng 5,33% so với cuối năm 2022, thấp hơn nhiều mức tăng của cùng kỳ năm 2022 là 9,87% và mới chỉ đạt khoảng 38% so với định hướng tăng trưởng tín dụng cả năm mà NHNN đề ra là 14%.

“Căn bệnh” thừa tiền được thể hiện rõ trên thị trường liên ngân hàng. Theo đó, hiện lãi suất trên thị trường liên ngân hàng đang ở mức đáy 2 năm. Cụ thể, lãi suất mà các nhà băng vay mượn nhau qua đêm chỉ khoảng 0,17%/năm, trong khi lãi suất kỳ hạn 1 tuần cũng chỉ 0,35%/năm và 2 tuần là 0,44%/năm.

Theo các chuyên gia, có hai nguyên nhân chính gây ra “căn bệnh” thừa tiền của các ngân hàng. Thứ nhất là do các doanh nghiệp đang thiếu đơn hàng để sản xuất, tồn kho lớn nên không dám vay thêm vốn để mở rộng sản xuất kinh doanh. Thứ hai là sức khỏe của các doanh nghiệp đã bị bào mòn bởi Covid-19 và tác động từ chiến sự Nga – Ukraine, nên không đáp ứng được yêu cầu của các ngân hàng.

“Kê đơn, bốc thuốc”

Một chuyên gia tài chính cho rằng, để “chữa bệnh” thừa tiền của các ngân hàng, phải xử lý được hai nguyên nhân dẫn đến căn bệnh này.

Thứ nhất, cần nâng cao khả năng tiếp cận tín dụng của doanh nghiệp. Muốn vậy, các ngân hàng cần đơn giản hóa thủ tục và linh hoạt hơn với các điều kiện cấp tín dụng, đặc biệt là yêu cầu tài sản đảm bảo. “Các ngân hàng cần linh hoạt hơn trong việc cho vay dựa trên dòng tiền hay dựa trên hàng hóa tồn kho của doanh nghiệp”, vị chuyên gia trên cho biết.

Tuy nhiên, theo vị chuyên gia này, các ngân hàng không thể hạ chuẩn tín dụng. “Ngân hàng là các trung gian tài chính, nguồn vốn để cho vay chủ yếu được huy động từ người dân, nên yêu cầu bắt buộc trong hoạt động tín dụng của các ngân hàng là phải bảo toàn vốn. Bởi vậy các ngân hàng không thể hạ chuẩn tín dụng và cũng khôn nên hạ”, ông nói.

Thứ hai, cần khơi thông đầu ra cho sản xuất kinh doanh. Thế nhưng để làm được điều này, một mình hệ thống ngân hàng là chưa đủ mà cần sự vào cuộc đồng bộ của các cơ quan, ban ngành, địa phương.

Đó cũng là suy nghĩ của NHNN. Theo đó, để nâng cao hiệu quả tiếp cận vốn tín dụng của doanh nghiệp, tăng khả năng tiếp cận vốn của nền kinh tế, NHNN đã đề xuất 4 nhóm giải pháp gồm: Thứ nhất, nhóm giải pháp kích cầu đầu tư, tiêu dùng, thúc đẩy các động lực tăng trưởng kinh tế; Thứ hai, nhóm giải pháp phát triển các loại thị trường (trái phiếu doanh nghiệp, bát động sản); Thứ ba, nhóm giải pháp nâng cao năng lực, khả năng hấp thụ vốn của doanh nghiệp; Thứ tư, nhóm giải pháp về tiền tệ, tín dụng, lãi suất.

Ngoài ra, TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia tài chính ngân hàng cho rằng, cần xem xét chuyển số tiền chưa giải ngân của Chương trình phục hồi kinh tế, nhất là phần hỗ trợ tiền thuê nhà, hỗ trợ 2% lãi suất… sang Quỹ phát triển nhà ở xã hội để có thể cho vay lãi suất thấp và tạo nguồn vốn mồi; đồng thời nâng cao hiệu quả hoạt động của Quỹ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) và các quỹ bảo lãnh tín dụng DNNVV tại các địa phương...