Chuyển đổi mô hình KCN sinh thái: Cần chính sách hợp lý và cụ thể

Mặc dù Chủ đầu tư khu công nghiệp (KCN) Nam Đình Vũ là Tập đoàn Sao Đỏ rất mong muốn và sẵn sàng chuẩn bị nguồn lực để chuyển đổi mô hình sang KCN sinh thái, đáp ứng xu hướng xanh theo tiêu chuẩn Quốc tế và Việt Nam, tuy nhiên hiện quá trình chuyển đổi đang gặp một số vướng mắc và rất cần những giải pháp phù hợp, kịp thời. Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp đã có buổi trò chuyện với bà Trần Tố Loan – Phó Chủ tịch Tập đoàn Sao Đỏ xung quanh những vẫn đề này.

Thưa bà, đâu là những tiền đề và lợi thế để KCN Nam Đình Vũ có thể chuyển đổi từ mô hình cũ, truyền thống sang mô hình sinh thái theo xu thế chung?

Khu Công nghiệp Nam Đình Vũ của chúng tôi có nhiều điều kiện thuận lợi để chuyển đổi sang mô hình KCN sinh thái.

Đầu tiên phải kể đến bởi đây là KCN đa ngành nghề nên có rất nhiều cơ hội hình thành các mối liên kết cộng sinh công nghiệp – nơi doanh nghiệp này có thể tận dụng phụ phẩm, năng lượng hoặc nguyên liệu thừa của doanh nghiệp khác để tạo ra chuỗi sản xuất tuần hoàn và giảm phát thải.

Thứ hai, KCN Nam Đình Vũ của chúng tôi còn khá nhiều quỹ đất và có khả năng điều chỉnh hạ tầng linh hoạt, thuận lợi để bố trí các công trình sinh thái như hồ điều hòa, hành lang cây xanh, khu dịch vụ – tái chế tập trung, giúp Chủ đầu tư chủ động thí điểm và mở rộng các hạng mục theo từng giai đoạn phát triển.

Thứ ba là việc KCN Nam Đình Vũ nằm ở vị trí cửa ngõ cảng biển, gắn với hệ thống logistics và các cụm công nghiệp lân cận, rất thuận lợi cho chuỗi cung ứng, trao đổi nguyên liệu – phụ phẩm, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn liên vùng.

Và cuối cùng, Tập đoàn Sao Đỏ – Chủ đầu tư KCN Nam Đình Vũ luôn chủ động trong công tác chuyển đổi, tích cực tham gia các chương trình thí điểm về tăng trưởng xanh, học hỏi kinh nghiệm từ các mô hình KCN sinh thái trong và ngoài nước. Cùng với sự đồng hành của UNIDO và Ban Quản lý Khu kinh tế Hải Phòng, quá trình chuyển đổi của Nam Đình Vũ được triển khai có cơ sở khoa học, đúng định hướng và bền vững.

Tất cả những yếu tố đó tạo thành nền tảng vững chắc để Nam Đình Vũ tự tin hướng tới mô hình KCN sinh thái kiểu mẫu, đóng góp thiết thực cho mục tiêu tăng trưởng xanh của thành phố Hải Phòng.

Lộ trình triển khai việc chuyển đổi sang mô hình KCN sinh thái đến đâu và Chủ đầu tư có gặp vướng mắc gì không, thưa bà?

Hiện nay, Tập đoàn Sao Đỏ đã phối hợp với các chuyên gia trong lĩnh vực KCN sinh thái để xây dựng lộ trình chuyển đổi 5 năm, giai đoạn 2024–2028.

Giai đoạn 2024 – 2025, Chủ đầu tư đã tiến hành khảo sát doanh nghiệp về hệ thống quản lý môi trường, năng lượng, an toàn – sức khỏe nghề nghiệp, đồng thời khảo sát người lao động, cộng đồng, đánh giá nhu cầu hạ tầng xanh và cập nhật quy hoạch tổng thể phù hợp tiêu chí sinh thái. Song song với đó, chúng tôi đã xây dựng bộ quy tắc ứng xử nội bộ và chương trình truyền thông về KCN sinh thái.

Tập đoàn Sao Đỏ cũng phối hợp với Bệnh viện Việt Tiệp thành lập phòng y tế tại KCN, lắp đặt khu thể thao đa năng cho công nhân, bố trí ngân hàng, cây xăng phục vụ nhu cầu hạ tầng xã hội. Chúng tôi cũng đã cùng đơn vị tư vấn nghiên cứu tái sử dụng nước mưa, đánh giá rủi ro môi trường và biến đổi khí hậu, tổ chức hội thảo cộng sinh công nghiệp để xác định các cơ hội hợp tác giữa doanh nghiệp.

Giai đoạn 2026–2028, Tập đoàn Sao Đỏ sẽ triển khai đồng bộ các nội dung then chốt như năng lượng tái tạo, tái sử dụng chất thải, cộng sinh công nghiệp, giảm phát thải CO₂ và áp dụng tiêu chuẩn ESG.

Tuy vậy, việc triển khai chuyển đổi Nam Đình Vũ sang KCN sinh thái Sao Đỏ cũng như các chủ đầu tư khác đang vướng một số khó khăn về cơ chế chính sách mà nếu không có những giải pháp kịp thời thì dù cố gắng đến đâu các chủ đầu tư cũng khó mà thực hiện được.

Khó khăn đầu tiên phải kể đến đó là hiện chưa có hướng dẫn chi tiết về quy trình đánh giá và công nhận KCN sinh thái nên các chủ đầu tư không có những căn cứ để thực hiện. Tiếp đó là việc Cơ chế thu hút dự án tái chế – tái sử dụng tài nguyên còn hạn chế do chưa có phân loại phù hợp, gây khó cho việc hình thành chuỗi cộng sinh công nghiệp. Tiếp theo là thiếu hướng dẫn về hỗ trợ tài chính, kỹ thuật và công cụ giám sát ESG.

Theo bà, cần có những chính sách và giải pháp cụ thể gì để thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang mô hình sinh thái mà KCN Nam Đình Vũ đang hướng tới?

Để quá trình chuyển đổi đạt hiệu quả, theo tôi cần tập trung vào năm nhóm giải pháp sau: Một là, sớm hoàn thiện khung chính sách và hướng dẫn thực hiện – ban hành Thông tư hướng dẫn cụ thể việc đánh giá, giám sát và công nhận KCN sinh thái; đồng thời xây dựng bộ tiêu chí doanh nghiệp xanh – sinh thái thống nhất có cơ quan xác nhận rõ ràng.

Hai là, đổi mới tư duy thu hút đầu tư, cho phép KCN tiếp nhận các ngành nghề tái chế – tái sử dụng tài nguyên sạch, đáp ứng các yêu cầu nghiêm ngặt của thành phố về công nghệ, môi trường và an toàn, để thúc đẩy hình thành các chuỗi cộng sinh công nghiệp và kinh tế tuần hoàn thực chất.

Ba là, phát triển hạ tầng KCN sinh thái theo hướng đồng bộ, linh hoạt và thân thiện môi trường – trong đó có hệ thống thu gom, xử lý nước thải, thu hồi nước mưa phục vụ tưới cây, PCCC; tăng cường không gian xanh, mặt nước và hạ tầng xã hội cho người lao động.

Bốn là, đẩy mạnh chuyển đổi số và quản trị thông minh, ứng dụng nền tảng IOC để giám sát dữ liệu năng lượng, nước, khí thải, chất thải, hỗ trợ ra quyết định và phát hiện cơ hội cộng sinh bằng AI và dữ liệu lớn.

Và cuối cùng, cần hỗ trợ, nâng cao năng lực cho doanh nghiệp thông qua đào tạo, kết nối nguồn tài chính xanh từ các tổ chức quốc tế như UNIDO, GIZ, World Bank, và thành lập Tổ công tác KCN sinh thái Nam Đình Vũ để điều phối, đồng hành xuyên suốt quá trình chuyển đổi.

Đây sẽ là những giải pháp nền tảng để quá trình chuyển đổi của Nam Đình Vũ đi vào chiều sâu, khả thi và mang lại hiệu quả bền vững thực sự.

Tôi tin rằng, với quyết tâm cao của Chủ đầu tư và sự đồng hành kịp thời của các cơ quan quản lý nhà nước, đến năm 2028, KCN Nam Đình Vũ sẽ đạt tối thiểu 50 chỉ tiêu quốc tế và 22 chỉ tiêu quốc gia, trở thành một trong những KCN sinh thái tiêu biểu của miền Bắc.

Trân trọng cảm ơn bà!