Hoa Kỳ chính thức gỡ bỏ thuế với cà phê nhập khẩu, mở ra “khoảng trống thị trường” trị giá hàng tỷ USD cho các quốc gia sản xuất cà phê, trong đó có Việt Nam.
Tổng thống Hoa kỳ Donald Trump đã ký sắc lệnh miễn thuế quan đối ứng với một số sản phẩm nông nghiệp, bao gồm cà phê, trà, trái cây nhiệt đới, nước ép trái cây, ca cao, gia vị, chuối, cam và cà chua.
Nhà Trắng cho biết, một số mức thuế mà Tổng thống Trump từng áp dụng cho hầu hết các quốc gia trên thế giới trong vài tháng trước thực ra không còn cần thiết nữa do các thỏa thuận thương mại mà ông Trump đã đàm phán với các đối tác thương mại chủ chốt của Hoa Kỳ, trong đó có Việt Nam.
Hiệp hội Công nghiệp Thực phẩm Hoa Kỳ, đại diện cho các nhà bán lẻ, nhà sản xuất và nhiều công ty và dịch vụ liên quan trong ngành, đã hoan nghênh động thái bãi bỏ thuế của ông Trump, đồng thời lưu ý rằng thuế nhập khẩu là yếu tố hàng đầu gây xáo trộn của chuỗi cung ứng.
Đáng chú ý, nhiều sản phẩm trong danh sách miễn thuế nói trên đã ghi nhận mức tăng giá hai chữ số trong năm nay. Theo Chỉ số CPI tháng 9, thịt bò xay đã tăng gần 14%, thịt bò miếng tăng 17% so với năm ngoái, giá chuối tăng 7%, cà chua tăng 1%. Tổng cộng nhóm thực phẩm tiêu thụ tại gia đình tăng giá 2,7% so với cùng kỳ năm ngoái…
Trong khi đó, báo cáo việc làm hàng tháng của Mỹ cũng cho thấy tín hiệu tiêu cực, chẳng hạn như số liệu việc làm phi nông nghiệp tháng 8 của Mỹ chỉ đạt 22.000 việc làm…
Như vậy, các chỉ số về lạm phát, việc làm cho thấy mặt trái của chính sách thuế quan đồng loạt cào bằng, đang gây tổn hại đến chính người tiêu dùng Mỹ, đặc biệt đối với những sản phẩm nông sản không thể sản xuất tại chỗ. Theo khảo sát của Đại học Michigan công bố ngày 21/11 vừa qua, niềm tin của người tiêu dùng Mỹ tháng 11 giảm xuống mức thấp nhất từng được ghi nhận. Chỉ số niềm tin tiêu dùng tháng 11 giảm xuống 51,1 từ mức 53,6 của tháng 10, đặc biệt giảm mạnh so với mức trên 70 hồi đầu năm 2025. Đây có thể cũng là một trong những lý do chính khiến ông Trump miễn thuế cho các sản phẩm nói trên.
Năm 2024, Hoa Kỳ đã nhập khẩu khoảng 1,47 triệu tấn cà phê, trị giá khoảng 9 tỷ USD và 5,7 tỷ USD trái cây nhiệt đới. Việt Nam xuất khẩu cà phê robusta hàng đầu thế giới, nhưng chỉ chiếm thị phần rất hạn chế tại Hoa Kỳ.
Thị trường Hoa Kỳ gắn chặt với hương vị cà phê từ đối tác truyền thống ở Nam Mỹ - chế biến sâu, đặc sản và nguyên bản. Câu hỏi đặt ra là cà phê Việt Nam sẽ định vị mình như thế nào? Hai vấn đề được bàn đến nhiều nhất là thương hiệu đi kèm với sản phẩm tinh chế phù hợp với thị hiếu, cảm xúc khách hàng.
Ông Nguyễn Tuấn Việt, Tổng giám đốc Công ty VIETGO nhận định, thị trường Hoa Kỳ hiện vẫn quen với hương vị cà phê arabica của Brazil. Do đó, để người tiêu dùng Hoa Kỳ chuyển dần sang cà phê robusta của Việt Nam sẽ cần một quá trình thích nghi, khoảng 2-3 năm”.
“Vietnam Coffee Identity” là chiến lược đưa cà phê Việt Nam ra thế giới bằng một bản sắc rõ ràng và khác biệt, tương tự cách Nhật Bản đã biến matcha thành biểu tượng toàn cầu. Chiến lược này được triển khai thông qua sự hiện diện đồng bộ tại các sân chơi quốc tế lớn như Specialty Coffee Expo (SCA), Coffee Fest hay World of Coffee USA; kết hợp cùng mạng lưới chuyên gia, và các KOL trong ngành thực phẩm và đồ uống.
Bên cạnh đó, Việt Nam cần chuyển đổi từ xuất khẩu cà phê robusta thô sang sản phẩm giá trị cao để nâng cao kim ngạch xuất khẩu. Các lợi thế của cà phê robusta Việt Nam là hàm lượng caffeine cao, rất phù hợp với xu hướng tiêu dùng cà phê phối trộn và ủ lạnh đang phát triển mạnh ở các thị trường lớn như Hoa Kỳ. Để tận dụng cơ hội này, các doanh nghiệp cần đầu tư vào chế biến sâu, đa dạng hóa sản phẩm và xây dựng thương hiệu bền vững để đáp ứng yêu cầu của thị trường quốc tế.
Tổng giám đốc Công ty VIETGO khuyến nghị, các doanh nghiệp Việt Nam cần hợp tác với các công ty rang xay cà phê quốc tế, đặc biệt từ Hoa Kỳ và châu Âu, để phát triển sản phẩm phù hợp khẩu vị từng thị trường khó tính, yêu cầu cao.
Đặc biệt, cà phê, trái cây nhiệt đới và nông sản nói chung muốn vào thị trường Hoa Kỳ phải tối ưu tiêu chuẩn chất lượng và pháp lý, đạt được các chứng nhận, như USDA Organic, Non-GMO, Fair Trade/Rainforest Alliance, FDA Facility Registration & FSMA compliance, Carbon Neutral, trong đó ESG đặc biệt quan trọng.
Nhiều nghiên cứu cho thấy, người Mỹ lựa chọn sản phẩm dựa trên cảm xúc, không chỉ chất lượng. Theo đó, câu chuyện cà phê Việt Nam có thể xoay quanh chủ đề: cà phê Việt từ cao nguyên Buôn Ma Thuột; nông dân Việt Nam chuyển từ trồng thô sang nông nghiệp tái sinh; di sản ly cà phê phin và văn hóa ngồi quán cà phê như một “triết lý sống”.
Theo Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam (Vicofa), chuyến thăm gần đây của Hiệp hội Cà phê đặc sản Hoa Kỳ cho thấy sự dịch chuyển đáng kể trong thị hiếu tiêu dùng. Hoa Kỳ đang ngày càng ưa chuộng hương vị mới lạ, độc đáo của cà phê robusta đặc sản, bên cạnh dòng arabica truyền thống. Đây chính là cơ hội xuất khẩu cho cà phê robusta của Việt Nam.
