Đại biểu Nguyễn Sỹ Cương: Sửa Luật Đất đai để tránh “lửa bùng lên từ đất”

Đại biểu Nguyễn Sỹ Cương (đoàn Ninh Thuận) đã khẳng định như vậy tại phiên thảo luận Quốc hội chiều 25/5.

Khiếu kiện ngày càng gia tăng

Tại phiên thảo luận, ông Cương đề cập vấn đề rất nóng và luôn nóng, đó là đất đai. Nóng là vì đa số khiếu kiện hiện nay liên quan đến đất đai, vì thất thoát lớn nhất tài sản quốc gia cũng là đất đai.

Cũng vì vấn đề đất đai quá nóng mà ngay trước khi diễn ra kỳ họp thứ 5, không quản vào ngày cuối tuần, Thủ tướng Chính phủ đã triệu tập và chủ trì họp với các địa phương thường xuyên có khiếu kiện đông người vượt cấp, mà thực trạng theo lời Thủ tướng là cứ 100 vụ khiếu kiện thì 95 vụ là khiếu kiện về đền bù đất đai và giải phóng mặt bằng. Dù Luật Đất đai đã được sửa đổi nhiều lần theo hướng tiệm cận với cơ chế thị trường nhưng tình trạng khiếu kiện không những không giảm mà còn gia tăng.

“Trước một thực tế là với chính sách quy định giá hàng năm mà các tỉnh công bố chỉ bằng 10 - 20% giá thị trường, cộng với chính quyền đứng ra thu hồi đất giao cho doanh nghiệp, rồi doanh nghiệp làm hạ tầng, thậm chí có những nơi chẳng cần làm gì mà đã lập bản đồ phân nền bán ra với giá gấp hàng chục lần thậm chí hàng trăm lần khiến cho người dân vô cùng uất ức và đi khiếu kiện khắp nơi cũng là điều dễ hiểu”. – ông Cương nói.

Theo vị đại biểu này, nhu cầu phát triển kinh tế là cần thiết nhưng cần nghĩ tới quyền lợi của người dân có đất bị thu hồi, không giải quyết thỏa đáng, đúng mức thì cũng khó phát triển bền vững và tiềm ẩn nhiều rủi ro cho xã hội.

Không thể cứ kéo dài mãi tình trạng thu hồi hàng ngàn m2 đất dù chỉ là đất ruộng, thậm chí có đất không thể canh tác được mà người dân vẫn không mua nổi một xuất đất hay một căn chung cư của chính dự án để sinh sống.

Đó là việc chưa kể phải tạo kế sinh nhai cho người dân có đất bị thu hồi một cách thực chất chứ việc thu hồi bấy lâu nay khiến một lượng không nhỏ người dân không có đất sản xuất, phải tự di cư đến các đô thị để làm thuê, làm mướn, hoặc khai thác khoáng sản, phá rừng hay buôn bán bất hợp pháp.

Điều đó chỉ ra rằng thu hồi đất không chỉ còn là một bài toán về phát triển kinh tế mà còn đặt ra nhiều câu hỏi về quản lý xã hội, quản lý dân cư, giải quyết nạn thất nghiệp, phòng, chống tội phạm, v.v...

Theo ông Cương, việc thu hồi đất vì mục đích an ninh, quốc phòng và công trình công cộng là cần thiết và được xã hội đồng tình cao. Nhưng còn thu hồi đất vì mục đích kinh tế -  xã hội, nhất là thu hồi đất để giao cho doanh nghiệp thì cần phải thay đổi.

“Thay đổi cả cơ chế lẫn quy định của pháp luật theo hướng doanh nghiệp phải tự thỏa thuận với người dân theo giá thị trường, chính quyền không thu hồi đất cho doanh nghiệp và trước khi phê duyệt dự án phải lấy ý kiến của người dân chứ đừng để tình trạng như ở một số nơi mà khi thu hồi đất người dân vẫn không biết là có dự án như Truyền hình Việt Nam đã đưa tin sáng nay (25/5). Chính phủ đã đề xuất sửa đổi Luật Đất đai sau 4 năm thi hành. Việc sửa đổi lần này cần quan tâm giải quyết những vấn đề thu hồi đất với mục tiêu đảm bảo quyền lợi tương xứng và cuộc sống bình thường của người dân và sự phát triển bền vững của quốc gia”. – ông Cương đề xuất.

Ngân sách bị thất thoát lớn

Ai cũng biết đất đai là tài sản vô cùng quý giá của đất nước, vậy mà nhiều năm qua đất công và cả nhà đất công sản luôn là vấn đề nhức nhối. Những vụ việc nhập nhèm biến đất công thành đất tư, mua bán đất công với giá rẻ bị phanh phui ở một số địa phương trong thời gian gần đây đã chứng minh cho nhận định đó.

Trong một chương trình bàn tròn trực tuyến do báo Vietnamnet tổ chức vừa qua, các chuyên gia đã cho rằng đây là một tệ nạn và đưa ra những dẫn chứng có những doanh nghiệp bên vực phá sản nhưng được một cơ chế nhờ quan hệ thân hữu với chính quyền và người có chức, có quyền nên được cung cấp một mảnh đất mà không thông qua đấu giá hay phương thức quy trình theo quy định, nhờ vậy mà lại phất lên. Hậu quả là ngân sách bị thất thoát rất lớn.

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã nêu rõ tại Hội nghị tổng kết của ngành tài chính đầu năm 2018 là: Công tác quản lý tài sản công đang có nhiều quan ngại, có nhiều thất thoát, lãng phí lớn, thậm chí còn có nhóm lợi ích làm phép để hưởng lợi khổng lồ trên tài sản công.

Một tình trạng đáng lo ngại nữa là tình trạng BT, nói nôm na là đổi đất lấy công trình đang diễn ra ở nhiều địa phương, khiến một lượng đất không nhỏ, trong đó có cả đất công ở những vị trí đắc địa lần lượt rơi vào tay doanh nghiệp.

Theo ông Cương, lẽ ra các dự án đổi đất này phải mang lại những công trình, giải quyết cho nhu cầu bức thiết của người dân như bệnh viện, trường học hay những công trình phục vụ cộng đồng. Nhưng thật đáng tiếc, hàng năm, hàng ngàn ha đất vàng, đất kim cương của nhà nước và của người dân bị thu hồi, giải tỏa chỉ để đổi lấy trụ sở, trung tâm hội nghị, thậm chí là cổng chào hay tượng đài. Đất đai của nhà nước và của người dân mất dần đi một cách lo ngại.

“Những vấn đề tôi nêu ra trên đây không có gì mới và được báo chí và dư luận nêu ra rất nhiều và khá gay gắt. Tôi chỉ muốn đóng góp một tiếng nói đề nghị Quốc hội, Chính phủ quan tâm tăng cường quản lý nhà nước về đất đai, hạn chế tiến tới ngăn chặn nguy cơ và hậu họa mang lại từ đất. Có như vậy mới tránh được lửa bùng lên từ đất như cách ví von của Thủ tướng Chính phủ”. – đại biểu Cương nhấn mạnh.