Đảm bảo thống nhất pháp luật về chất lượng sản phẩm và nhãn hàng hóa

Trước Dự thảo Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hoá và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hoá và quy định về nhãn hàng hoá (Dự thảo), Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), trên cơ sở tổng hợp ý kiến của doanh nghiệp, đã có một số đề xuất nhằm đảm bảo tính thống nhất, khả thi và phù hợp với thực tiễn sản xuất – kinh doanh.

Về mặt pháp lý, VCCI nhấn mạnh, pháp luật về chất lượng sản phẩm, hàng hoá quy định việc quản lý chất lượng cho tất cả các sản phẩm, hàng hoá thuộc phạm vi của tất cả các bộ, ngành, nên có phạm vi điều chỉnh rất rộng và đa dạng. Việc này đặt ra yêu cầu cần đảm bảo tính thống nhất giữa Luật và Dự thảo quy định chi tiết, giữa quy định của văn bản này với các văn bản quản lý của các bộ chuyên ngành.

Theo phản ánh của doanh nghiệp, quy định tại Điều 33 Dự thảo về hộ chiếu số chưa tương thích với Luật sửa đổi Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hoá 2025. Luật Chất lượng sản phẩm hàng hoá 2025 quy định rằng mã số mã vạch, truy xuất nguồn gốc, nhãn điện tử và hộ chiếu số là các ứng dụng công nghệ trong quản lý chất lượng sản phẩm hàng hoá. Nhà nước chỉ khuyến khích áp dụng các công nghệ này, mà không bắt buộc (trừ truy xuất nguồn gốc với hàng hoá có rủi ro cao).

Trong khi, Dự thảo có nguy cơ hiểu lầm là bắt buộc áp dụng, đặc biệt với các mặt hàng có quy chuẩn hay mặt hàng chủ lực. Cụ thể, khoản 4 Điều 33 Dự thảo quy định lộ trình áp dụng hộ chiếu số của sản phẩm sẽ căn cứ theo phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ. Quy định này chưa thực sự thể hiện rõ tính khuyến khích, không bắt buộc như Luật quy định.

Về vấn đề này, VCCI đề nghị sửa đổi quy định này theo hướng chỉ khuyến khích áp dụng hộ chiếu số, tránh tăng gánh nặng thủ tục hành chính cho doanh nghiệp mà không mang lại lợi ích quản lý rõ ràng.

Một vấn đề khác được VCCI chỉ ra là sự chồng chéo giữa Dự thảo và các văn bản pháp luật chuyên ngành về truy xuất nguồn gốc và mã số mã vạch.

Theo VCCI, khoản 2 Điều 22 Dự thảo yêu cầu doanh nghiệp áp dụng mã số mã vạch và truy xuất nguồn gốc phải thực hiện quy định tại Dự thảo. Nội dung gần như tương tự quy định tại Thông tư 02/2024/TT-BKHCN. Điều này tạo rủi ro chồng chéo, đặc biệt với ngành nông sản có chuỗi cung ứng phân tán, khiến doanh nghiệp phải áp dụng đồng thời nhiều hệ thống truy xuất nguồn gốc, gia tăng thủ tục hành chính mà hiệu quả quản lý chưa rõ. VCCI đề xuất doanh nghiệp thực hiện theo quy định pháp luật chuyên ngành; trường hợp pháp luật chuyên ngành không có quy định, mới thực hiện theo Nghị định.

Về nhãn hàng hoá, VCCI lưu ý một số quy định tại Chương IV Dự thảo còn chưa phù hợp với hoạt động sản xuất – kinh doanh và cần được điều chỉnh để thuận tiện cho doanh nghiệp, đồng thời phù hợp với thông lệ quốc tế.

Đặc biệt, với hàng hoá xuất khẩu, Điều 44 Dự thảo quy định hàng hoá xuất khẩu phải ghi xuất xứ hoặc ghi công đoạn cuối cùng hoàn thiện hàng hoá. Theo VCCI, việc điều chỉnh ghi xuất xứ hàng hoá là cần thiết nhằm đảm bảo thông tin cho người tiêu dùng, và giả mạo xuất xứ với hàng xuất khẩu.

Tuy nhiên, với hàng hoá xuất khẩu, việc ghi nhãn này cần hết sức lưu ý do hàng hoá phục vụ thị trường xuất khẩu, phải tuân thủ theo pháp luật của nước đối tác. Quy định như Dự thảo sẽ khiến doanh nghiệp gặp khó khăn khi xuất khẩu hàng hoá cho đối tác do yêu cầu của các nước nhập khẩu rất khác nhau và khác với quy định Dự thảo.

Do vậy, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo sửa đổi theo hướng cho phép doanh nghiệp ghi nhãn hàng hoá theo quy định của nước xuất khẩu. Nội dung ghi xuất xứ đảm trung thực, chính xác, tuân thủ các cam kết quốc tế mà Việt Nam tham gia. Doanh nghiệp xuất khẩu có trách nhiệm lưu trữ thông tin, hồ sơ để phục vụ hậu kiểm.

Những đề xuất này của VCCI nhằm hỗ trợ cơ quan soạn thảo hoàn thiện Dự thảo, vừa bảo đảm quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hoá hiệu quả, vừa giảm gánh nặng thủ tục hành chính, tạo môi trường thuận lợi cho sản xuất, kinh doanh và xuất khẩu của doanh nghiệp Việt Nam.