Đấu thầu trong nước cao tốc Bắc Nam: Phải tính đến khả năng mạo danh doanh nghiệp Việt

Bộ Giao thông Vận tải vừa quyết định hủy sơ tuyển theo hình thức đấu thầu rộng rãi quốc tế và điều chỉnh hồ sơ mời sơ tuyển phù hợp với hình thức đấu thầu rộng rãi trong nước lựa chọn nhà đầu tư thực hiện 8 dự án PPP thuộc Dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông.

Trao đổi với VnEconomy về quyết định bất ngờ của Bộ Giao thông Vận tải,chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh cho rằng việc huỷ đấu thầu quốc tế cao tốc Bắc - Nam phía Đông của Bộ Giao thông Vận tải thể hiện sự thay đổi chủ trương chính sách của Bộ này. Trước kia Bộ này đã đưa ra đấu thầu quốc tế để thu hút nhà đầu tư quốc tế. Tuy nhiên không ít ý kiến thể hiện lo ngại việc nhà đầu tư Trung Quốc trúng thầu, họ nổi tiếng trong việc bỏ thầu giá thấp nhất để được tuyển, sau khi thực hiện lại đội giá lên nhiều lần.

"Tôi hoan nghênh Bộ Giao thông Vận tải thay đổi huỷ đấu thầu quốc tế tập trung đấu thầu rộng rãi trong nước. Tôi tin các doanh nghiệp, nhà đầu tư tư nhân trong nước hoàn toàn có đủ điều kiện để xây dựng tốt cao tốc Bắc - Nam này", ông Lê Đăng Doanh bình luận.

Khẳng định quyết định này của Bộ Giao thông Vận tải là đúng đắn, chuyên gia kinh tế Trần Đình Thiên cho biết, một mặt sẽ tránh được những rủi ro về nhà đầu tư nước ngoài vào làm để xảy ra hậu quả như đường sắt Cát Linh - Hà Đông, gây thiệt lớn cho nền kinh tế. Thứ hai là đảm bảo được yếu tố về an ninh quốc phòng. Nhưng quan trọng hơn cả là quyết định này tạo ra cơ hội cho doanh nghiệp nội địa lớn lên.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Trần Đình Thiên cũng cho rằng nhà nước cần phải có những ràng buộc nghiêm khắc, chặt chẽ, không được à uôm nếu không chất lượng sẽ bị hỏng.

"Khi làm cao tốc thì luật chơi phải rõ ràng, phải tính đến lợi ích của các bên gồm doanh nghiệp, nhà nước và người tham gia giao thông. Các trạm thu phí, giá phí, thời gian thu phí phải tính toán để không xảy ra tình trạng như thời gian vừa qua các dự án BOT gây búc xúc dư luận, rủi ro cho doanh nghiệp và nhà nước cũng bị thiệt hại", ông Thiên lưu ý.

Trước ý kiến lo ngại nhà đầu tư trong nước khi tham gia đầu tư cao tốc Bắc - Nam có thể bị doanh nghiệp nước ngoài thâu tóm, góp vốn mua cổ phần, chi phối làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ dự án, ảnh hưởng đến an ninh quốc phòng, Tiến sĩ Trần Đình Thiên cho rằng cái này phải quy định rõ. Bộ Giao thông Vận tải phải đưa ra điều kiện một doanh nghiệp trong nước tham gia là thế nào? Chứ không thể có việc chỉ đội tên doanh nghiệp trong nước.

"Phải có hình thức chế tài nghiêm chỉnh. Khi đưa ra quy định chỉ để cho nhà đầu tư Việt Nam thì cũng phải tính đến có khả năng mạo danh doanh nghiệp Việt Nam hay không", ông Thiên nói.

Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh thì cho rằng, việc góp vốn mua cổ phần dẫu sao vẫn là công ty Việt Nam, là pháp nhân Việt Nam, cơ quan chính quyền Việt Nam vẫn có thể kiếm soát được một cách hiệu quả. Còn khi bị mua đứt rồi thì việc xử lý pháp nhân nước ngoài khác với pháp nhân trong nước.

Còn theo chuyên gia xây dựng Đỗ Thuỵ Đằng, vốn của các doanh nghiệp trong nước  rất hạn chế, do đó, khi chuyển sang đấu thầu trong nước, Bộ Giao thông Vận tải phải tính đến việc chia nhỏ các gói thầu ra để nhà đầu tư có thể tham gia.

"Các doanh nghiệp Việt Nam thừa sức làm những đường cao tốc. Chúng ta cũng đã từng làm nhiều đường cao tốc rồi. Nếu anh đã biết số vốn của Việt Nam chỉ có chừng này thì phải chia nhỏ các gói thầu ra, mỗi gói thầu có giá trị ít thôi thì có cần 100% vốn Việt Nam cũng thừa. Mặc ai đó nói là tủn mủn; miễn sao có thêm nhiều doanh nghiệp nội địa tham gia đấu thầu và có thể trúng thầu", chuyên gia Đỗ Thuỵ Đằng nói.

8 dự án xây dựng tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020 theo hình đối tác công tư (PPP), loại hợp đồng BOT, gồm: Mai Sơn - quốc lộ 45, quốc lộ 45 - Nghi Sơn, Nghi Sơn - Diễn Châu, Diễn Châu - Bãi Vọt, Nha Trang - Cam Lâm, Cam Lâm - Vĩnh Hảo, Vĩnh Hảo - Phan Thiết và Phan Thiết - Đồng Nai.

Dự kiến tổng mức đầu tư 8 dự án này 104.070 tỷ đồng, trong đó vốn đầu tư Nhà nước 40.360 tỷ đồng dành cho giải phóng mặt bằng, tái định cư.