Đề xuất điều chỉnh trần lãi suất vốn vay cho các dự án PPP cao tốc Bắc Nam

Bộ Giao thông vận tải vừa gửi Thủ tướng Chính phủ công văn số 9341/TTg – ĐTCT, đề nghị Thủ tướng giao Bộ Tài chính xem xét điều chỉnh trần lãi suất của nguồn vốn vay quy định tại Thông tư số 75/2017/TT-BTC sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 55 về quản lý tài chính đối với dự án đầu tư theo hình thức PPP.

Theo đó, Bộ Giao thông vận tải muốn xây dựng trần lãi suất vốn vay theo hướng bằng trung bình lãi suất các ngân hàng thương mại lớn để phù hợp với lãi suất thị trường và cho phép áp dụng đối với các dự án đang giai đoạn thực hiện đầu tư có vướng mắc về lãi suất như dự án đường cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận, Bắc Giang - Lạng Sơn vì đây là dự án có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của cả khu vực.

Bên cạnh đó, Bộ Giao thông vận tải đề xuất Thủ tướng Chính phủ giao Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo các ngân hàng thương mại ưu tiên nguồn vốn tín dụng dài hạn cho các dự án quan trọng quốc gia đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng, đặc biệt là dự án đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông.

Hoạt động thi công trên công trường xây dựng cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận diễn ra theo kiểu cầm chừng

Được biết, thực hiện Nghị quyết 52/2017/QH14 của Quốc hội, Nghị quyết 20/NQ-CP của Chính phủ, Bộ Giao thông vận tải (Bộ GTVT) đã và đang tổ chức lập, thẩm định phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi (NCKT) các dự án thành phần trên đoạn tuyến Cao Bồ - Bãi Vọt, Cam Lộ - La Sơn, Nha Trang - Dầu Giây và cầu Mỹ Thuận 2.

Trên tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông đang triển khai đầu tư dự án Trung Lương - Mỹ Thuận và đang lựa chọn nhà đầu tư đoạn Mỹ Thuận - Cần Thơ. Trong tổng số 727 km đầu tư trong giai đoạn 1 (gồm 654 km theo Nghị quyết 52/2017/QH14, 51 km đoạn Trung Lương - Mỹ Thuận và 22 km đoạn Mỹ Thuận - Cần Thơ), có 603 km được nghiên cứu triển khai đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP) với tổng mức đầu tư ước tính đến nay khoảng 106.844 tỷ đồng, trong đó kêu gọi đầu tư từ nguồn vốn tư nhân 69.672 tỷ đồng.

Trong quá trình triển khai các dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông nói trên theo hình thức PPP và theo dõi lãi suất vay vốn trên thị trường, kết quả đấu thầu trái phiếu Chính phủ, Bộ GTVT nhận thấy lãi suất vay vốn dài hạn hiện nay khoảng 10,8-11% trong khi lãi suất vay vốn tính theo quy định pháp luật (Thông tư số 75/2017/TT-BTC ngày 21/7/2017 của Bộ trưởng Bộ Tài chính) chỉ khoảng 6,9-8%. Do có sự chênh lệch rất lớn giữa lãi suất vay thực tế với lãi suất tính toán trong dự án nên việc tiếp cận nguồn vốn tín dụng rất khó khăn, một số dự án quan trọng cấp bách đang bị đình trệ như dự án đường cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận, Mỹ Thuận - Cần Thơ và sẽ rất khó khăn đối với dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông đang chuẩn bị phê duyệt báo cáo NCKT.

“Việc phải bù lãi suất liên tục trong nhiều năm suốt vòng đời dự án sẽ là một gánh nặng lớn, khiến nhà đầu tư "chùn chân" với các dự án giao thông theo hình thức PPP,” Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Nhật đánh giá.

Theo báo cáo của Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Tài chính ban hành Thông tư 55/2016/TT-BTC ngày 23/3/2016 quy định cách tính mức lãi suất vốn vay được tham khảo để đàm phán, thỏa thuận không vượt quá 1,3 lần mức bình quân đơn giản của lãi suất phát hành trái phiếu Chính phủ có kỳ hạn 10 năm phát hành dưới phương thức đấu thầu trong thời gian 3 tháng trước thời điểm đàm phán hợp đồng dự án.

Do trái phiếu Chính phủ thể hiện mức độ tín nhiệm của Chính phủ đối với thị trường vốn, không đại diện được cho tín dụng cho vay dài hạn nên tại thời điểm 2016-2017, mức lãi vay 1,3 lần lãi suất trái phiếu Chính phủ không phù hợp với lãi huy động phải trả cho các tổ chức tín dụng, Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Tài chính nghiên cứu điều chỉnh Thông tư số 55 cho phù hợp thị trường.

Sau đó, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 75/2017/TT-BTC và Thông tư số 30/2018/TT-BTC tăng lên mức 1,5 lần lãi suất trái phiếu Chính phủ,  không vượt quá mức lãi suất trung bình cho vay trung hạn và dài hạn của 4 ngân hàng thương mại nhà nước tại thời điểm đàm phán hợp đồng dự án.