Doanh nghiệp và người dân “khổ sở” bởi một bản án “bất thường”

Tóm tắt nội dung vụ án

Thông qua đấu thầu cạnh tranh, ngày 27/11/2009, Công ty Cổ phần An Sinh (Công ty An Sinh) và Cục Đường bộ Việt Nam (nay là Tổng cục Đường Bộ Việt Nam) đã ký kết hợp đồng số 27/HĐ-CĐBVN chuyển giao quyền thu phí có thời hạn 5 năm trạm thu phí Bãy Cháy, Km 114+700, Quốc lộ 18 tỉnh Quảng Ninh, giá trị chuyển giao là 332 tỷ đồng, thời hạn bắt đầu từ 01/01/2010.

Ngày 15/12/2009, Công ty An Sinh và Ngân hàng MSB – Chi nhánh Quảng Ninh ký hợp đồng tín dụng (HĐTD) số 0166/09/QN số tiền vay 332 tỷ đồng để thực hiện hợp đồng nói trên. Trước đó, ngày 14/12/2009, Công ty An Sinh đã ký với Ngân hàng MSB Hợp đồng thế chấp (HĐTC) số 02.0166/09/BĐ thế chấp quyền thu phí Bãi Cháy với giá trị tài sản 332 tỷ đồng, giá trị tài sản cao nhất 307,033 tỷ đồng.

Ngày 03/12/2009, Công ty An Sinh và Ngân hàng MSB – Chi nhánh Quảng Ninh ký HĐTD cấp bảo lãnh (HĐCBL) số 01-09/AS-MSB/BLTHHĐ bão lãnh thực hiện Hợp đồng chuyển giao quyền thu phí là 18,468 tỷ đồng. Cùng ngày 03/2/2009, bà Trần Thị Đức là đại diện ủy quyền của ông T và bà H theo “Biên bản cam kết” mượn tài sản bảo đảm của Nhà đầu tư 3 công ty mà công ty An Sinh là đại diện đã cùng Ngân hàng MSB – Chi nhánh Quảng Ninh và Công ty An Sinh đã ký HĐTC tài sản số 01.0166/09/BĐ thế chấp căn nhà NV B35 Khu đô thị Trung Hòa – Nhân Chính, quận Thanh Xuân, TP Hà Nội, giá  trị tài sản xác định 36,524 tỷ đồng, giá trị bảo đảm 25,566 tỷ đồng, trong đó cấp cho HĐCBL 18,468 tỷ đồng, số còn lại cấp cho HĐTD 7,032 tỷ đồng (chiếm tỷ lệ 2,1%).

Ngày 13/3/2012, Chính phủ ban hành nghị định số 18/2012/NĐ-CP thành lập quỹ bảo trì đường bộ. Ngày 28/12/2012, Thủ tướng Chính phủ có Văn bản số 2250/TTg-KTN giao Bộ GTVT: “dừng thu xóa bỏ các  trạm thu phí sử dụng đường bộ từ 01/01/2013”. Tháng 10/2014, Bộ GTVT và Tổng cục ĐBVN thu hồi, xóa bỏ trạm thu phí bãy cháy. Đây là thời điểm Ngân hàng MSB giải chấp tài sản thế chấp (YSTC) quyền thu phí trạm thu phí Bãi Cháy do Ngân hàng MSB nắm giữ có giá trị bảo đảm cho 92,5%, nhưng lại không giải chấp TSTC căn nhà NV B35, giá trị bảo đảm chỉ 2,1%.

Đến tháng 3/2015, Công ty An Sinh đã nhận thanh toán tiền đền bù giá mua lại quyền thu phí trạm thu phí Bãi Cháy số tiền 133,215 tỷ đồng chuyển thanh toán gốc và lãi vay cho Ngân hàng MSB. Từ doanh thu thu phí và đền bù, Ngân hàng MSB đã nhận đủ tiền gốc cho vay 332  tỷ đồng và lãi vay 71 tỷ đồng. Ngân hàng MSB không phản đối, khiếu nại gì với Tổng cục ĐBVN và Bộ GTVT, từ tháng 2/2016 trở đi, Ngân hàng MSB và Công ty An Sinh  không lập biên bản đối chiếu, xác nhận công nợ đối với HĐTD số 0166.

Cũng từ năm 2016, đại diện bên thế chấp đã có đơn yêu cầu Ngân hàng MSB giải chấp tài sản, trả lại giấy tờ sở hữu căn nhà NV B35. Ngày 16/12/2019, đại diện Ngân hàng MSB đã mời bên đại diện thế chấp đến làm việc giải quyết đơn tố cáo theo các văn bản yêu cầu của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Tại buổi làm việc, hai bên thống nhất giải quyết theo ý kiến gợi ý của Phó Tổng giám đốc Ngân hàng MSB Ngô Xuân Hòa trước đó: “Đại diện bên thế chấp có đơn đề nghị giải chấp TSĐB, đồng ý chuyển cho Ngân hàng MSB 1,5 tỷ đồng với điều kiện Ngân hàng MSB giải chấp trả lại GCNQSDĐ căn nhà NV B35 ngay trong tháng 12/2019”. Theo đó, ngày 17/12/2019, bên thế chấp gửi đơn đến Ngân hàng MSB với nội dung trên, tuy nhiên Ngân hàng MSB không giải quyết, cũng không có văn bản trả lời.

Ngày 25/5/2020, nguyên đơn đã có đơn khởi kiện Ngân hàng MSB ra TAND quận Đống Đa yêu cầu chấm dứt HĐTC số 01.0166,  trả lại bản gốc GCNQSDĐ căn nhà NV B35 với căn cứ do thời hiệu khởi kiện tranh chấp HĐTD số 0166 giữa Ngân hàng MSB và Công ty An Sinh đã hết. Nghĩa vụ Của Công ty An Sinh với Ngân hàng MSB chấm dứt thế chấp, tài sản đảm bảo của căn nhà NV B35 chấm dứt.

Ngày 04/11/2020, TAND quận Đống Đa xét xử, ra bản án sơ thẩm số 56/2020/DS-ST (Bản án sơ thẩm số 56) quyết định: chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn với Ngân hàng MSB; Chấm dứt HĐTD số 01.0166/BĐ giữa bên thế chấp và Ngân hàng MSB; Buộc Ngân hàng MSB trả lại GCNQSDĐ căn nhà NV B35 cho nguyên đơn; Không chấp nhận các yêu cầu khác của các đương sự. (yêu cầu Ngân hàng MSB buộc Công ty An Sinh thanh toán số dư nợ lãi còn lại, nếu không đề nghị phát mãi TSTC).

Ngày 11/3/2021, TAND TP Hà Nội xét xử, ra bản án phúc thẩm số 84/2021/DS-PT kết luận “HĐXX phúc thẩm không chấp nhận nội dung kháng cáo của Bị đơn về việc buộc Công ty An Sinh thanh toán khoản dư nợ lãi còn lại.”, nhưng lại quyết định sửa bản án sơ thẩm của TAND quận Đống Đa, xử: Không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông T và bà H đối với Ngân hàng MSB về việc chấm dứt Hợp đồng thế chấp nhà ở và quyền sử dụng đất số 01.0166/BĐ; Ngân hàng MSB không phải trả lại GCNQSDĐ nhà NV B35.

Ngày 30/3/2021, nguyên đơn có “Đơn đề nghị xem xét kháng nghị giám đốc thẩm” gửi TAND cấp cao tại Hà Nội đề nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, hủy bản án phúc thẩm số 84, giữ nguyên bản án sư thẩm số 56. Ngày 07/8/2021, TAND cấp cao tại Hà Nội có thông báo trả lời số 560/TB-TANDCCDS gửi đại diện ủy quyền nguyên đơn thông báo “không có căn cứ để kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm…”. Ngày 14/9/2021, nguyên đơn có “Đơn đề nghị xem xét lại văn bản trả lời không có căn cứ giám đốc thẩm,…” gửi TAND tối cao và Viện KSND tối cao đề nghị hủy thông báo số 560/TB-TANDCC-DS gửi TAND cấp cao tại Hà Nội, hủy bản án số 84/2021/DS-PTcủa TAND TP Hà Nội và giữ nguyên bản án số 56/DS-ST của TAND quận Đống Đa.

Ngày 27/5/2022, Tòa án nhân dân tối cao có văn bản số 369/TB-TA gửi nguyên đơn thông báo “Liên hệ Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại Hà Nội để được giải quyết, trường hợp không đồng ý và tiếp tục có đơn đề nghị xem xét thủ tục giám đốc thẩm thì TAND tối cao sẽ xem xét, giải quyết theo quy định của pháp luật”.

Ngày 20/7/2022, đại diện ủy quyền nguyên đơn có “Đơn khiếu nại” gửi Viện trưởng Viện KSND cấp cao tại Hà Nội đề nghị hủy văn bản số 190/TB-VC1-DS ngày 14/7/2022 thông báo kháng nghị giám đốc thẩm đối với bản án phúc thẩm số 84 của TAND TP Hà Nội.

Theo văn bản hướng dẫn số 369/TB-TA ngày 27/5/2022 của TAND tối cao, ngày 4/5/2023 nguyên đơn có “Đơn đề nghị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm” đối với Bản án dân sự phúc thẩm số 84/2021/DS-PT ngày 11/3/2021 gửi TAND tối cao.

Như vậy, đối với vụ án này, cùng với việc tố cáo tiếp vụ việc lên TAND thành phố Hà Nội, ngày 28/9/2023 Đại diện ủy quyền nguyên đơn có “Đơn đề nghị” TAND thành phố Hà Nội ra quyết định “Tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự” (thông báo mở lại phiên tòa xét xử vào 12/10/2023) theo quy định tại điểm d khoản 1 Điều 214 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015.