Doanh nghiệp viễn thông Đông Nam Á sụt giảm lợi nhuận vì đâu?

CẨM ANH• 07/06/2024 03:00

Các công ty viễn thông trong khu vực Đông Nam Á đang gặp khó khăn khi chính phủ bắt đầu thắt chặt kiểm soát đối với các lĩnh vực nhạy cảm về mặt chiến lược.

>> Trung Quốc âm thầm chiếm lĩnh chuỗi cung ứng công nghệ Đông Nam Á

Singtels của Singapore

Singtel của Singapore đã chứng kiến thiệt hại trong các hoạt động ở các thị trường bên ngoài

Vào tháng 3/2024, Singtel của Singapore đã công bố lợi nhuận ròng khoảng 589 triệu USD theo tỷ giá hối đoái hiện hành, giảm 64% so với năm tài chính trước đó. Singtel được sở hữu phần lớn bởi quỹ đầu tư quốc gia Temasek của Singapore và là một tập đoàn viễn thông với các hoạt động trải rộng khắp khu vực.

Với sự hỗ trợ của Nhà nước, bao gồm cả sự độc quyền trên thị trường viễn thông trong nước, vào những năm 1990, Singtel đã phát triển thành một công ty lớn với nguồn tài chính dồi dào. Mặc dù chính phủ Singapore đã chấm dứt tình trạng độc quyền vào năm 2000, nhưng khi đó Singtel đã chuyển hướng sang các hoạt động mua bán quốc tế và xâm nhập vào nhiều thị trường bên ngoài khác nhau.

Đây là đặc điểm của nhiều công ty lớn của Singapore, ban đầu tăng trưởng nhanh chóng nhờ sự hỗ trợ của Nhà nước và sau đó bắt đầu tái đầu tư số tiền thặng dư tích lũy được ra nước ngoài.

Ngoài việc là nhà cung cấp dịch vụ viễn thông lớn nhất ở Singapore, Singtel hiện còn sở hữu công ty viễn thông Optus của Australia và sở hữu số vốn đáng kể tại Telkomsel của Indonesia, Globe Telecom của Philippines, AIS của Thái Lan và Airtel của Ấn Độ. Điều này đem lại nguồn lợi đáng kể cho các cổ đông, bao gồm cả Temasek.

Theo các chuyên gia, lực cản chính đối với doanh thu của Singtel đến từ việc nắm giữ cổ phần ở nước ngoài. Trong khi các công ty liên kết của họ ở Philippines, Indonesia và Thái Lan tiếp tục trả cổ tức ổn định thì Airtel Châu Phi lại phải gánh chịu khoản lỗ đáng kể về giá trị hợp lý vào năm 2023.

Bên cạnh đó, thiệt hại lớn nhất lại đến từ công ty con Optus. Công ty này đã có một vài năm khó khăn. Vào tháng 11/2023, mạng viễn thông này bị ngừng hoạt động trong vòng 12 giờ, khiến hàng triệu khách hàng bị mất dịch vụ và buộc Chính phủ phải xem xét. Cơ quan Thuế Australia gần đây cũng đã khởi kiện và thắng kiện Singtel, hủy bỏ gần 600 triệu USD tiền khấu trừ thuế từ những năm trước liên quan đến Optus.

>> Giải pháp phát triển bền vững chuỗi cung ứng ở Đông Nam Á

Axiata

Tập đoàn Axiata, một công ty viễn thông trụ sở tại Malaysia với doanh thu hàng năm đạt 6 tỷ USD.

Các chuyên gia nhận định, đây là một phần trong nỗ lực rộng lớn hơn của các cơ quan quản lý Australia, sau nhiều năm đã trao cho các công ty viễn thông quyền tự do tương đối sau khi ngành này bãi bỏ quy định vào những năm 1990 nhằm tăng cường giám sát hoạt động và tài chính của các nhà cung cấp dịch vụ viễn thông lớn.

Singtel không phải là trường hợp duy nhất. Axiata của Malaysia, cũng đã có một năm 2023 đầy khó khăn. Axiata đã lỗ ròng 525 triệu USD vào năm ngoái so với lợi nhuận ròng 2,1 tỷ USD của năm trước đó. Khoản lỗ này phần lớn là do Axiata quyết định rút vốn đầu tư khỏi Myanmar. Axiata cũng thua lỗ lớn khi nắm giữ cổ phần ở Nepal. Đại diện công ty này cho biết: “Các điều kiện hiện tại về thuế không công bằng và những bất ổn về quy định khiến hoạt động duy trì ở nước này không thể đảm bảo được".

Trên thực tế, ông James Guild, chuyên gia về thương mại, tài chính và phát triển kinh tế ở Đông Nam Á của The Diplomat cho biết, viễn thông là một lĩnh vực nhạy cảm về mặt chính trị, sử dụng nhiều vốn và công nghệ nên dễ dẫn tới độc quyền.

Ông James Guild cho biết thêm: "Sẽ không có gì đáng ngạc nhiên trong những năm tới nếu cổ phần trong lĩnh vực viễn thông ở nước ngoài trở nên kém hấp dẫn hơn khi các khoản đầu tư phải đối mặt với sự giám sát chặt chẽ của cơ quan quản lý, cũng như các chính phủ thúc đẩy quyền kiểm soát trong nước và quyền sở hữu lớn hơn đối với các mạng viễn thông quốc gia".

Trong nhiều năm, logic của thị trường đã quyết định sự phát triển của viễn thông, nhưng có thể lĩnh vực này sẽ chứng kiến thời kỳ mà địa chính trị và chủ nghĩa dân tộc ngày càng trở thành những vấn đề quan trọng được đặt lên hàng đầu.