Đổi mới nguồn lực doanh nghiệp Nhà nước để giữ vững vai trò chủ đạo

Theo bà Nguyễn Thu Thủy, Phó Cục trưởng Cục Phát triển Doanh nghiệp Nhà nước, Bộ Tài chính, trong những năm qua, doanh nghiệp nhà nước đã khẳng định vị trí quan trọng trong nền kinh tế, đóng góp vào phát triển kinh tế xã hội.

Có thể thấy, tuy số lượng doanh nghiệp nhà nước đã giảm mạnh, quy mô vốn và tài sản đã thu hẹp đáng kể so với tương quan với các khu vực khác, nhưng doanh nghiệp nhà nước đã có nhiều nỗ lực nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh, cải thiện hiệu suất lao động, đóng góp tích cực vào ngân sách Nhà nước, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô và phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an sinh - xã hội và an ninh - quốc phòng của đất nước.

“Doanh nghiệp nhà nước hoạt động trong các ngành, lĩnh vực then chốt, chiến lược của nền kinh tế, theo đó, thực hiện tốt vai trò là trụ cột của nền kinh tế, góp phần thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, tái cấu trúc nền kinh tế", Phó Cục trưởng, Cục Phát triển Doanh nghiệp Nhà nước nhận định.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Tất Thái, Phó Vụ trưởng Vụ Dự báo, thống kê - ổn định tiền tệ, tài chính, Ngân hàng Nhà nước cho biết, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh định hướng phát triển giai đoạn mới, trong đó kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo, tài nguyên thuộc sở hữu Nhà nước là nền tảng, và đất nước phải đẩy mạnh khoa học công nghệ, chuyển đổi số, nông nghiệp – xuất khẩu, gắn với bảo đảm an sinh và tự chủ quốc phòng để xây dựng mô hình phát triển bền vững, hiện đại.

Hiện, tính đến cuối năm 2024, 819 doanh nghiệp có vốn nhà nước đang quản lý tổng tài sản đạt 4.336 nghìn tỷ đồng. Tổng lợi nhuận trước thuế đạt 256 nghìn tỷ đồng, tăng 18% so với năm 2023. Tỷ suất lợi nhuận trước thuế/Vốn chủ sở hữu (ROE) bình quân chung đạt 13%, một con số ấn tượng.

Phó Vụ trưởng Nguyễn Tất Thái đề xuất, các cơ quan sớm cụ thể hóa Luật Quản lý và đầu tư vốn Nhà nước tại doanh nghiệp để trao thêm quyền tự chủ cho doanh nghiệp nhà nước và người đại diện vốn, đồng thời làm rõ trách nhiệm, tiêu chuẩn và cơ chế giám sát.

Ông Thái nhấn mạnh cần đẩy nhanh tái cơ cấu, hoàn thiện cơ chế quản lý – giám sát và phân định rạch ròi giữa quản lý Nhà nước, quản lý vốn và quản trị doanh nghiệp theo chuẩn thị trường.

Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu trở thành nước công nghiệp hiện đại vào năm 2030 và nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045, yêu cầu tăng trưởng nhanh, bền vững và đổi mới sáng tạo trở nên cấp bách hơn bao giờ hết. Điều này đòi hỏi phải cải cách mạnh mẽ và cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước theo hướng tinh gọn, hiệu quả để khu vực này thực sự đóng vai trò mở đường, dẫn dắt trong các ngành then chốt của nền kinh tế.

Do đó, ông Nguyễn Tất Thái khẳng định, cần quyết liệt thúc đẩy cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước và niêm yết theo kế hoạch, gắn với hoàn thiện cơ chế thoái vốn theo nguyên tắc thị trường và ban hành cơ chế sử dụng nguồn thu từ thoái vốn để bổ sung nguồn lực cho đầu tư phát triển.

Về tài chính ông Thái cho biết, các doanh nghiệp nhà nước cần đẩy mạnh huy động vốn từ các kênh thị trường vốn như niêm yết trên sàn chứng khoán, phát hành trái phiếu doanh nghiệp (trái phiếu dự án, trái phiếu xanh) và đẩy mạnh mô hình đối tác công tư (PPP).