Động lực thúc đẩy đầu tư mạo hiểm

Trao đổi với DĐDN, bà Lê Hoàng Uyên Vy - Chủ tịch Tổ chức Phát triển đầu tư vốn tư nhân Việt Nam (VPCA) kiêm Giám đốc điều hành Do Ventures chia sẻ: Chưa bao giờ cộng đồng các nhà đầu tư, các doanh nghiệp khởi nghiệp lại tự tin như bây giờ. Việt Nam đang rất quyết tâm phát triển khoa học công nghệ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, tạo động lực thúc đẩy cho những hợp tác, kết nối và dẫn dắt đầu tư trong khu vực.

- Những cơ chế, chính sách đột phá từ Nghị quyết số 57 trong “bộ tứ trụ cột” sẽ tác động ra sao đến dòng vốn tư nhân cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, thưa bà?

Nguồn vốn đầu tư từ nước ngoài là rất lớn và đang chờ cơ hội để vào thị trường Việt Nam. Tôi cho rằng, những Nghị quyết mới được ban hành về kinh tế tư nhân, thúc đẩy phát triển khoa học đã tạo bước tiến quan trọng dẫn dắt để đưa rất nhiều nguồn vốn đó vào nền kinh tế, trong đó có lĩnh vực đổi mới sáng tạo. Hiện nay, trong bối cảnh bất ổn toàn cầu, nguồn vốn cho đổi mới sáng tạo chưa xứng tầm nhưng Việt Nam đã nổi lên như một điểm đến cho tăng trưởng bền vững. Những năm tới đây, khi dòng vốn đầu tư được khơi thông mạnh mẽ, các nhà đầu tư tìm hiểu sâu hơn về thị trường Việt Nam sẽ thúc đẩy dòng vốn tư nhân phục hồi và tăng trưởng, đóng góp lớn cho mục tiêu tăng trưởng GDP 8% trong năm nay, tiến tới tăng trưởng 2 con số trong những năm tiếp theo.

- Những Nghị quyết quan trọng vừa được ban hành tập trung tháo gỡ các điểm nghẽn thế chế cản trở sự phát triển. Từ góc nhìn của nhà đầu tư, theo bà, đâu là điểm nghẽn đầu tiên cần tháo gỡ để khơi thông các hoạt động kết nối?

Thời gian qua, đã có rất nhiều thay đổi trong lĩnh vực đầu tư song một trong những vướng mắc được chúng tôi đề cập nhiều là thoái vốn. Nhà đầu tư nước ngoài không thiếu vốn nhưng sau khi đầu tư, trong khoảng từ 5 - 10 năm tiếp theo cần tạo môi trường thuận lợi để các nhà đầu tư thoái vốn thành công. Nguồn vốn đó tiếp tục được tái đầu tư vào các doanh nghiệp khác. Những năm trước, từ các thương vụ thoái vốn thành công, nhiều doanh nghiệp công nghệ đã trưởng thành và trở thành tên tuổi lớn trên sàn chứng khoán. Đáng mừng, trong số các tên tuổi lớn đó, đã có không ít doanh nghiệp công nghệ bằng nhiều nguồn vốn khác nhau đã đầu tư chiến lược vào các công ty có quy mô nhỏ hơn, góp phần thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo của Việt Nam phát triển hơn.

Tuy nhiên, từ 3 - 4 năm trở lại đây, chưa có mấy thương vụ được thoái vốn. Điều này cũng có nghĩa là vốn đầu tư mạo hiểm sẽ không vào Việt Nam. Mặt khác, đây là yêu cầu cấp thiết, đòi hỏi Việt Nam phải xây dựng kế hoạch trước mắt và lâu dài để vừa thoái vốn cho rất nhiều doanh nghiệp đã vững vàng, lớn mạnh vừa ươm tạo thế hệ doanh nghiệp trẻ hơn có thể tiếp cận với nhiều nguồn vốn. Kinh nghiệm từ thế giới cho thấy, cách thoái vốn hiệu quả nhất là tạo điều kiện để công ty huy động vốn thông qua sàn chứng khoán - bước đầu để doanh nghiệp thoái vốn trở thành công ty đại chúng.

- Vướng mắc lớn nhất mà các nhà đầu tư gặp phải khi thoái vốn là gì, thưa bà?

Hiện nay, quy định doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán của Việt Nam còn khá chặt chẽ. Thực ra, quy định như vậy cũng tốt và phù hợp với giai đoạn khi những doanh nghiệp lên sàn hoạt động trong ngành sản xuất vốn có tài sản và biên lợi nhuận rõ ràng. Còn trong giai đoạn hiện nay, khoa học công nghệ thay đổi nhanh chóng tạo ra giai đoạn phát triển mới cho kinh tế toàn cầu. Những tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới như Amazone phải trải qua hơn 10 năm phát triển mới có lợi nhuận. Ở nhiều sàn chứng khoán trên thế giới, kể cả sàn Nasdap (Mỹ) đã cởi mở hơn khi cho phép một số doanh nghiệp công nghệ chưa có lợi nhuận luỹ kế nhưng có khả năng tăng trưởng cao được niêm yết trên sàn. Với đặc thù của doanh nghiệp công nghệ, tôi cho rằng, đã đến lúc sàn chứng khoán của Việt Nam nên thân thiện hơn với doanh nghiệp. Chính phủ xem xét từng bước có thí điểm cho doanh nghiệp công nghệ đi đầu tiếp cận thị trường vốn IPO, kích thích thêm các nguồn vốn mới vào Việt Nam.

- Như vậy, Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý để thúc đẩy sự tham gia của các nhà đầu tư?

Gần đây, tôi nhận thấy, Chính phủ ban hành nhiều quy định, cơ chế quản lý thí điểm (sandbox) tạo hành lang pháp lý cho ngành nghề chưa được quản lý. Mới đây nhất, cơ chế sandbox cho công nghệ tài chính được ban hành chắc chắn sẽ thu hút nhiều nhà đầu tư. Trước đó, cơ chế sandbox thanh toán trực tuyến được ban hành đã tạo cơ sở pháp lý dẫn dắt nguồn vốn tư nhân vào lĩnh vực này, qua đó thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ cho hình thức thanh toán không dùng tiền mặt. Thực tế này đã minh chứng cho tính đúng đắn, hiệu quả và sự cần thiết của các cơ chế sandbox cho các ngành nghề chưa được quản lý tại thị trường mới nổi như Việt Nam. Rất mừng, trong các Nghị quyết mới ban hành, cơ chế sandbox được mở rộng xây dựng cho nhiều ngành nghề, lĩnh vực mới để kịp thời điều chỉnh phù hợp với thực tiễn.

- Trân trọng cảm ơn bà!