Dự thảo Quy hoạch Điện VIII (kỳ 6): Khả năng nhập khẩu điện từ các nước láng giềng

Theo Dự thảo Quy hoạch Điện VIII đang được lấy ý kiến, tổng quy mô công suất nguồn điện tiềm năng có thể nhập khẩu từ Lào là 17GW gồm 7,4GW nguồn thủy điện, 4,9GW nguồn NĐ than, 5GW nguồn điện gió và mặt trời. Dự kiến đấu nối về Bắc Bộ là 2,8GW, Bắc Trung Bộ là 5,3GW, Trung Trung Bộ 7GW, Tây Nguyên 2GW.

Theo Dự thảo Quy hoạch Điện VIII tổng quy mô công suất nguồn điện tiềm năng có thể nhập khẩu từ Lào là 17GW.

Hiện trạng phía Lào, nước ta đã nhập khẩu 572MW, đã được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương nhập khẩu và phương án đấu nối là 1987MW, EVN đã báo cáo Bộ Công Thương tiềm năng có thể nhập khẩu thêm khoảng 7,5GW.

Dự thảo nêu rõ, việc nhập khẩu điện từ nước ngoài sẽ giúp giảm ảnh hưởng đến môi trường so với tự sản xuất trong nước, nên quan điểm của đề án là sẽ đưa vào hết khả năng nhập khẩu trong giai đoạn quy hoạch, tuy nhiên để nhập khẩu được còn phụ thuộc vào điều kiện chính trị và hợp tác giữa các nước.

Do vậy, để tăng cường đảm bảo tính an ninh năng lượng trong nước, khi tính toán cơ cấu nguồn điện dự kiến phát triển trong tương lai, đề án chỉ đưa vào quy mô nhập khẩu điện từ Lào theo đúng quy mô đã được ký kết trong văn bản ghi nhớ ngày 16/9/2016 giữa Việt Nam và Lào, theo đó Việt Nam có thể nhập khẩu từ Lào khoảng 3000MW vào năm 2025 và khoảng 5000MW vào năm 2030. Trong đó, các nguồn thủy điện có hồ chứa của Lào, và các dự án đấu nối về khu vực Bắc Bộ (ít ảnh hưởng đến truyền tải liên miền của Việt Nam) sẽ được ưu tiên nhập khẩu.

Đối với nhập khẩu Trung Quốc, đề án tính toán với trường hợp chỉ duy trì mua điện ở cấp 220kV như hiện tại với quy mô 700MW và 3,5 tỷ kWh/năm. Trường hợp có thể mua thêm 1000MW và 5,5 tỷ kWh/năm thì sẽ xem xét bù vào phần công suất dự phòng cho trường hợp phụ tải cao.

Đối với nhập khẩu Trung Quốc, đề án tính toán với trường hợp chỉ duy trì mua điện ở cấp 220kV như hiện tại với quy mô 700MW và 3,5 tỷ kWh/năm.

Trên thực tế, thời gian qua, tiềm năng nhập khẩu điện từ các nước láng giềng về Việt Nam là rất đáng kể, có thể đóng góp một phần quan trọng trong cơ cấu nguồn điện quốc gia.

Tuy nhiên, theo số liệu thống kê, giá trần của thị trường phát điện cạnh tranh Việt Nam những năm gần đây đạt khoảng 5,56 US cent/kWh, mức giá này thấp hơn đáng kể so với khung giá trần nhập khẩu thủy điện từ Lào (6,95 US cent/kWh). Nếu tính cả chi phí đầu tư, xây dựng và vận hành các đường dây truyền tải, các dịch vụ phụ trợ đi kèm, cùng với ràng buộc mức giá bán điện bình quân thấp (7,5 US cent/kWh), rõ ràng điện nhập khẩu chưa đủ hấp dẫn để ngành điện tăng tốc quy mô nhập khẩu điện.

Do đó, để tăng cường công suất, sản lượng nhập khẩu từ nước Lào, chuyên gia cho rằng Việt Nam cần xây dựng thị trường điện cạnh tranh, bình đẳng, minh bạch trong nước, để giá điện phản ánh đúng giá thị trường, xóa bỏ bao cấp, độc quyền. Mức giá điện cao, lợi nhuận hấp dẫn sẽ thu hút được các nhà đầu tư nguồn điện tại Lào để xuất khẩu điện sang Việt Nam.

Mặt khác, các cam kết ở mức vĩ mô, dài hạn về xuất nhập khẩu điện giữa Việt Nam và các nước cũng cần được xác nhận, tạo tiền đề để xây dựng hạ tầng truyền tải chuyên dụng dùng chung cho nhập khẩu điện dài hạn, giúp tối ưu hóa vốn đầu tư lưới điện và giảm thiểu quỹ đất cho đường dây truyền tải.