Đừng dễ dãi với nghệ thuật

>> Tội ấu dâm và “công lý 200 nghìn”

Vừa qua, Cục Nghệ thuật biểu diễn (Bộ VHTTDL) tổ chức Liên hoan Kịch nói toàn quốc 2021. Hội đồng nghệ thuật đã trao 40 huy chương vàng, 46 huy chương bạc và 19 huy chương đồng cho các cá nhân xuất sắc. Trong số các diễn viên được trao huy chương vàng có Hoài Linh, trong số các diễn viên được trao huy chương bạc có Hồng Quang Minh (tức Minh Béo).

Dĩ nhiên, diễn viên Minh Béo tham gia Liên hoan Kịch nói toàn quốc 2021 là hoàn toàn hợp pháp. Minh Béo không vi phạm bất kỳ quy chế nào của Liên hoan. Và Ban tổ chức không sai khi trao giải cho Minh Béo vì những tài năng, cống hiến của anh cho vở diễn, và không có bất cứ văn bản hành chính hay quy định, quy chế nào cấm việc trao giải này.

Tuy nhiên, việc trao giải cho Minh Béo để tôn vinh dù chỉ là tôn vinh về nghệ thuật cũng dễ gây ra hiểu nhầm tai hại trong công chúng và không thấy được sự nhạy cảm của sự việc. Rõ ràng đây là một sự việc hết sức nhạy cảm.

Ấu dâm là một tội ác còn rất nhức nhối ở Việt Nam, rất khó được tha thứ. Thời gian phạm tội của Minh Béo năm 2016 cũng không phải quá xa để công chúng có thể có những thông cảm. Thậm chí, thời gian gần đây, nam diễn viên này lại tiếp tục bị một số diễn viên trẻ tố gạ tình khi đăng tuyển diễn viên.

Đại diện Cục Nghệ thuật biểu diễn cho rằng, hôm Hội đồng nghệ thuật chuẩn bị họp để ra quyết định trao giải, có nhấn mạnh với các thành viên của Hội đồng rằng, nếu thấy Minh Béo xứng đáng mới trao, còn không thì thôi, rất tiếc giải vẫn được trao.

Vì thế, những tranh cãi vẫn đang tiếp tục gay gắt. Trên khắp các diễn đàn mạng, vô số dòng trạng thái và bình luận phẫn nộ bày tỏ sự phản đối: “Đánh kẻ chạy đi không đánh người chạy lại, nhưng riêng ấu dâm thì chạy đường nào cũng đánh”; “Nếu tôi là giám khảo, tôi còn không cho Minh Béo thi chứ nói gì đến việc nhận giải”; “Kẻ xâm hại tình dục trẻ em lại được nhận giải nghệ thuật, đúng là chỉ có ở showbiz Việt”…

Một giải thưởng tầm quốc gia không thể dễ dãi trao cho người từng vi phạm pháp luật, vi phạm đạo đức như Minh Béo. Hơn thế, không ít người còn đề xuất thu hồi giải thưởng của Minh Béo vì cho rằng đây là cú tát vào văn hoá khi Hội nghị Văn hoá vừa mới diễn ra.

Liên quan đến vấn đề này, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội cho biết: “Tôi đồng ý với việc thu hồi giải thưởng của Minh Béo. Hội nghị văn hóa toàn quốc năm 2021 thực sự là điểm sáng cho sự phát triển văn hóa nên không phải vì một sự việc mà bị ảnh hưởng nghiêm trọng đến mức như vậy. Chúng ta cần phải hiểu bản chất thực sự quy luật vận động của văn hóa là hướng đến chân – thiện – mỹ”.

>> Ấu dâm: Ai bảo vệ an toàn cho trẻ em?

Dừng ở đây để nói về quy trình xét trao giải, tất nhiên chẳng ai dại dột mà làm sai quy trình khi cấp huy chương cho một ai đó. Thế nhưng câu chuyện ở đây, không phải chuyện đúng sai khi cấp bằng mà là người nhận huy chương đó có thực sự xứng đáng?

Hội đồng nghệ thuật cho rằng việc trao giải là vinh danh trong nghệ thuật, với người nghệ sĩ chứ không xét đến vấn đề cá nhân. Thế nhưng, nếu người nghệ sĩ đó dùng chính nghề nghiệp của mình để tiếp cận, dụ dỗ, từ đó có hành vi phạm tội với trẻ em, thì liệu có xứng đáng được gọi là nghệ sĩ?

Rồi còn cả trao cả huy chương vinh danh? Một người phạm tội khi làm nghệ thuật và dùng nghệ thuật để phạm tội nhưng lại được tôn vinh đúng cái nghề mà họ dùng phạm tội, nghe nó có nực cười và chua chát không?

Các nhà quản lý văn hóa nói về tính giáo dục và khả năng cảm hóa của nghệ thuật, nhưng nếu những kẻ ấu dâm vẫn được tôn vinh bằng huy chương thì tính giáo dục và cảm hóa trong trường hợp này ở đâu?

 Cũng xin nói thêm rằng, đã có sự ngộ nhận về 2 chữ tha thứ trong sự việc này. Có thể Ban tổ chức chọn cách tha thứ chỉ dựa trên yếu tố chuyên môn, nhưng với khán giả thì điều đó phải dựa trên cả đạo đức.

Không phải khán giả không tha thứ mà đối với họ những điều Minh Béo làm chưa đủ để tha thứ. Và đừng quên, cứ bước lên được sân khấu là mặc định được coi là nghệ sĩ. Nghệ thuật là hướng con người ta đến những điều tốt đẹp, mà chính những người truyền tải – nghệ sĩ phải làm gương, phải có đạo đức. 

Cuối cùng, xin dẫn lời của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: “Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, văn minh gắn liền với đấu tranh không khoan nhượng với cái xấu, cái ác, phi văn hóa, phản văn hóa; bảo vệ những giá trị chân - thiện - mỹ”.

Sự rộng lượng, vị tha luôn luôn hiện hữu trong cuộc sống quanh ta nhưng cũng cần phải đặt vào đúng người, đúng lúc, đúng chỗ. Với nghệ thuật và người nghệ sĩ thì càng phải khắt khe hơn!