Đường sắt đô thị Cát Linh – Hà Đông: Khi nào khai thác thương mại?

Dự án đường sắt Cát Linh – Hà Đông đã kết thúc chuỗi 20 ngày chạy thử toàn hệ thống theo kế hoạch trước khi có kết luận đánh giá cuối cùng của đơn vị tư vấn Pháp và chuẩn bị cho kế hoạch khai thác thương mại.

Chờ báo cáo đánh giá

Tàu Cát Linh - Hà Đông bắt đầu chạy thử như khai thác thương mại để đánh giá an toàn, phục vụ công tác nghiệm thu từ ngày 12/12/2020. 

Toàn bộ 13 đoàn tàu của dự án đều chạy thử, xuất phát từ điểm đầu là ga Yên Nghĩa (quận Hà Đông) đi hơn 13 km trên cao tới Cát Linh (quận Đống Đa). Tốc độ chạy tàu trung bình 35 km/h (thiết kế 80 km/h), thời gian đi từ ga đầu đến ga cuối hết 30 phút. Mỗi đoàn tàu có 4 toa, sức chở hơn 900 người.

Các đoàn tàu chạy với tần suất đến ga 6-7 phút/chuyến, giờ cao điểm có thể 2-3 phút/chuyến. Tại mỗi ga, tàu sẽ dừng khoảng 30 giây để hành khách lên xuống. Đoàn tàu vận hành theo đúng biểu đồ chạy tàu để tổng thầu, tư vấn Pháp đánh giá, kiểm chứng mức độ an toàn, chính xác của hệ thống.

Theo đánh giá của Bộ trưởng Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể, quá trình vận hành thử của dự án đường sắt Cát Linh – Hà Đông diễn ra thuận lợi. Căn cứ kết quả vận hành thử, trong quý I/2021, liên danh tư vấn độc lập dự kiến cấp chứng chỉ an toàn hệ thống cho dự án. Sau đó, Bộ GTVT (chủ đầu tư) sẽ nghiệm thu công trình và bàn giao cho Hà Nội quản lý, vận hành.

Theo kế hoạch, ngày hôm nay (4/1), đơn vị Tư vấn ACT (Tư vấn độc lập đánh giá an toàn hệ thống) sẽ tiếp tục phát hành báo cáo đánh giá an toàn dự án đường sắt Cát Linh - Hà Đông.

Sau ý kiến cuối cùng của đơn vị tư vấn, Bộ Giao thông Vận tải sẽ cùng UBND TP Hà Nội và các bộ, ngành liên quan nghiệm thu dự án có điều kiện theo quy định của Chính phủ. Sau đó, dự án được bàn giao cho Hà Nội để tiếp tục đánh giá an toàn hoặc vận hành thương mại; những hạng mục còn lại sẽ từng bước hoàn chỉnh.

Liệu có vận hành chính thức trong quý 1?

Như vậy, sau nhiều lần gia hạn vận hành, khai thác thương mại, tại cuộc họp Thường trực Chính phủ về tình hình triển khai dự án đường sắt đô thị tuyến Cát Linh - Hà Đông vừa qua, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể đã cam kết sẽ đưa vào vận hành, khai thác tuyến này trong quý 1/2021. Sau khi chính thức vận hành khai thác vào đầu năm 2021, hành khách đi tàu có thể mua vé tàu Cát Linh - Hà Đông qua một hệ thống bán vé tự động hoặc tại quầy và sử dụng thẻ để ra vào ga. 

Theo kế hoạch, khi dự án được đưa vào khai thác thương mại, người dân Thủ đô sẽ có dịp được trải nghiệm tuyến đường sắt Cát Linh – Hà Đông miễn phí tiền vé trong 15 ngày đầu tiên. Vé ngày sẽ có giá 30.000 đồng/vé, không hạn chế số lần sử dụng dịch vụ trong một ngày. Vé lượt dao động từ 8.000 – 15.000 đồng/lượt tùy theo từng chặng. Trong đó, 7.000 đồng là giá mở cửa cộng thêm 600 đồng cho mỗi km tiếp theo; 15.000 đồng là giá vé toàn tuyến. Vé tháng sẽ có 2 mức giá, là 100.000 đồng/tháng với nhóm hành khách thuộc đối tượng ưu tiên theo quy định của TP. Nhóm hành khách thông thường sẽ là 200.000 đồng.

Tuy nhiên, theo phản ánh của một số cơ quan báo chí, trước ngày bàn giao đường sắt Cát Linh - Hà Đông, nhiều nhà ga xuống cấp, hư hỏng. Cụ thể, Kinh tế & Đô thị cho biết, tại một số nhà ga trên toàn tuyến đường sắt này sự xuống cấp, hư hỏng xảy ra tại khá nhiều vị trí, nhất là lớp sơn phủ đã bị rạn nứt, bong tróc nham nhở.

Có thể kể đến như ga La Khê, ga Hà Đông, ga Văn Quán, ga Phùng Khoang... Thậm chí, một số nhà ga còn xuất hiện tình trạng thấm nước tại ngay vị trí đấu nối đường điện, tiềm ẩn nguy cơ chập cháy. Theo quan sát của phóng viên, một số nhà ga đang thực hiện việc sửa chữa lớp sơn bị bong tróc nhưng vẫn mang tính chất chắp vá và chủ yếu làm ở khu vực dưới thấp, còn các vị trí sơn bong tróng, nứt vỡ trên cao rất khó để thực hiện. 

Đáng nói, nhiều nhà ga của tuyến đường sắt này còn đang bị chiếm dụng trái phép để biến thành nơi để xe ô tô trái phép hoặc nơi kinh doanh. Điều này vừa gây mất mỹ quan, xâm phạm hành lang ATGT mà còn không đảm bảo công tác phòng cháy chữa cháy. Đặc biệt, tại ga Láng, toàn bộ khu vực phía dưới nhà ga bị biến thành một..."nhà vệ sinh công cộng" với rất nhiều thứ chất thải bị phóng uế bừa bãi, bốc mùi khai và hôi thối.

TS Nguyễn Xuân Thủy – chuyên gia giao thông cho rằng, từ hiện trạng nhiều nhà ga của tuyến đường sắt Cát Linh – Hà Đông bị xâm hại trái phép để thành nơi đỗ xe, kinh doanh có thể thấy công tác bảo vệ công trình này, đặc biệt là khu vực phía dưới chân nhà ga không được quan tâm đúng mức.

“Bài học về việc vỉa hè, lòng đường ở nhiều nơi bị chiếm dụng thành nơi kinh doanh vẫn còn rất nhãn tiền. Với công trình đường sắt Cát Linh – Hà Đông cũng vậy, cần phải tăng cường công tác bảo vệ để ngăn chặn việc công trình này bị xâm hại, chiếm dụng trái phép” – TS Nguyễn Xuân Thủy nhìn nhận và cho rằng, hiện dự án vẫn đang trong giai đoạn chạy thử và việc bảo vệ công trình thuộc về phía chủ đầu tư cũng như Tổng thầu. "Hiện tại trên các nhà ga lúc nào cũng có người trực nhưng phía dưới nhà ga lại gần như bỏ mặc. Như thế là không nên và đây chính là nguyên nhân khiến công trình bị xâm hại" - TS Nguyễn Xuân Thủy phân tích.

Mặc dù theo cam kết của Bộ Giao thông Vận tải, tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông sẽ được đưa vào vận hành, khai thác thương mại trong quý 1/2021. Tuy nhiên, với thực tế đã và đang diễn ra, nhiều ý kiến bày tỏ lo ngại có thể tuyến đường sắt này vẫn có thể thêm một lần... trễ hẹn.