Giá vàng tiếp tục “nhảy múa”, buôn lậu có gia tăng?

Theo đó, vàng luôn là tâm điểm của thị trường tài chính trong thời gian gần đây, giá vàng liên tục nhảy múa, giữ đỉnh cao và phá mọi kỷ lục.  Cập nhật ngày 9/3/2024 cho thấy, giá vàng SJC giao dịch ở mức 79,80 – 81,82 triệu đồng/lượng (mua vào – bán ra). Trong khi đó, vàng nhẫn khoảng 2 tuần nay gần như mỗi phiên lại tăng lên một mức kỷ lục mới và hiện vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại. Cập nhật ngày 9/3/2024, vàng nhẫn đã đạt mức giá 68,03 triệu đồng mua vào và 69,23 triệu đồng/lượng bán ra.

Các chuyên gia nhận định dù không có con số thống kê cụ thể, song với sự chênh lệch giá vàng như hiện nay, chắc chắn tình trạng buôn lậu sẽ gia tăng. Bình luận về nội dung này, GS.TS. Hoàng Văn Cường - Ủy viên Ủy ban Tài chính ngân sách của Quốc hội cho rằng, cung không có mà cầu có thực thì đương nhiên sẽ dẫn đến tình trạng mất cân đối cung cầu và giá vàng sẽ tăng. Thị trường vàng trong nước lại không có hoạt động xuất nhập khẩu để điều tiết, để nếu trong nước giá cao thì chúng ta nhập khẩu vào, còn nếu trong nước giá thấp, thế giới giá cao thì xuất khẩu ra để cân bằng.

“Như vậy, chúng ta không cân bằng được giữa thị trường vàng trong nước và thế giới, dẫn đến tình trạng giá vàng thế giới có thể tăng một chút nhưng giá vàng trong nước lại tăng rất cao, có những thời điểm tăng đến 20 triệu đồng một lượng”, GS.TS. Hoàng Văn Cường cho biết.

Với tình trạng trên, vị chuyên gia này cho rằng sẽ “sinh lợi” cho hoạt động buôn lậu vàng. Nhà nước không cấp phép nhập khẩu vàng thì sẽ buôn lậu, bởi lợi nhuận càng cao, tình trạng buôn lậu sẽ diễn ra càng lớn do so với xác suất bị bắt và lợi nhuận thu được thì lợi nhuận vẫn bù đắp được. “Buôn lậu tăng lên không những gây thất thu thuế, không tạo ra một thị trường cạnh tranh minh bạch, bình đẳng mà còn dẫn đến tình trạng thất thoát về ngoại tệ”, ông Cường nói.

Đồng quan điểm, chuyên gia kinh doanh vàng Đinh Nho Bảng cho rằng, nếu cứ kéo dài tình trạng này, việc quản lý thị trường sẽ ngày càng phức tạp. "3 miếng vàng kích thước chỉ bằng 1 gói thuốc lá, chỉ cần buôn lậu trót lót, lợi nhuận đã lên hàng trăm triệu đồng, là môi trường tốt để "kích thích" cho buôn lậu", ông Bảng nói.

Cũng theo ông Bảng, ngành trang sức mỹ nghệ tại Việt Nam mỗi năm cần khoảng 20 tấn vàng nguyên liệu nhưng từ nhiều năm nay không được nhập khẩu, trong khi nhu cầu mua vàng trang sức ở Việt Nam ngày càng tăng, từ mua vàng để dành, tích trữ sang mua vàng để làm đẹp, các sản phẩm vàng phân khúc trung và cao cấp còn rất nhiều dư địa tăng trưởng điều này sẽ gây rủi ro rất lớn vì nguồn nguyên liệu không đến từ nhập khẩu chính thức. Nguyên do là hơn chục năm nay, từ khi có Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chỉ cấp giấy phép nhập khẩu vàng nguyên liệu cho các doanh nghiệp được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ. Tuy nhiên, hơn 10 năm qua, chưa doanh nghiệp nào được cấp phép nhập vàng nguyên liệu.

"Do không được nhập khẩu vàng nguyên liệu nên doanh nghiệp phải mua vàng trôi nổi trên thị trường, thậm chí có tình trạng doanh nghiệp mua phải vàng buôn lậu. Các doanh nghiệp không thể xác định được vàng nguyên liệu đó từ nguồn nào, vì quy định chỉ cần có bảng kê theo hướng dẫn của Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế và căn cứ của người bán. Doanh nghiệp vàng cũng không có chức năng đi thẩm định nguồn vàng đó, chỉ có bảng kê xác nhận. Đây là rủi ro pháp lý cho các doanh nghiệp khi mua vàng nguyên liệu trên thị trường", ông Bảng cho biết.

Thực tế, dù biết mua vàng trôi nổi trên thị trường rủi ro rất lớn, nhưng nhiều doanh nghiệp vẫn phải mua để duy trì hoạt động sản xuất - kinh doanh. Hiệp hội kinh doanh vàng (VGTA) đã phản ánh những khó khăn trên với NHNN, Bộ Công an để có giải pháp bảo vệ quyền lợi cho doanh nghiệp. VGTA cũng đã kiến nghị cho các doanh nghiệp lớn nhập khẩu vàng nguyên liệu để phục vụ thị trường trong nước.

"Nếu Nhà nước cho nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất trang sức mỹ nghệ, sẽ đạt được 3 tiêu thí. Thứ nhất, đáp ứng nhu cầu của người dân trong nước; thứ 2, vàng trang sức có thể xuất khẩu. Thực tế cho thấy, vàng trang sức của Việt Nam đã được xuất khẩu vào các thị trường Malaysia, Singapore… thu về hàng tỷ USD. Và thứ 3, việc xuất khẩu vàng trang sức cũng là một kênh hỗ trợ du lịch rất tốt", chuyên gia Đinh Nho Bảng phân tích.

>>Sửa Nghị định 24 về quản lý thị trường vàng: Cần tăng tính liên thông thị trường

Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp từ góc nhìn pháp lý, luật sư Lê Thị Nhung – Giám đốc Công ty Lee và Cộng sự nhận định, nếu NHNN không sớm sửa quy định về quản lý thị trường vàng thì nguy cơ buôn lậu tăng cao là điều khó tránh khỏi. Và thực tế, vàng lậu vẫn đang âm thầm chảy vào Việt Nam, qua cả đường bộ, đường thủy và đường hàng không.

Cũng theo luật sư Nhung, những vụ buôn lậu vàng được các cơ quan chức năng phát hiện vừa qua là minh chứng, song chỉ là bề nổi của tảng băng chìm. “Nếu tình trạng này còn tái diễn, ngoài gây những xáo trộn thị trường, kích thích buôn lậu, ảnh hưởng tới việc ổn định tỷ giá, nó còn đi ngược với chủ trương hút nguồn lực này vào sản xuất kinh doanh. Do đó, việc sửa đổi cách thức quản lý thị trường vàng là việc vô cùng cần lúc này”, luật sư Nhung nêu quan điểm.