Gửi bình luận
Một số quy định liên quan đến kinh doanh xuất khẩu gạo đang gây lo ngại sẽ làm khó doanh nghiệp, đi ngược tinh thần cải cách môi trường kinh doanh.
Bộ Công Thương đang lấy ý kiến góp ý Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 107/2018/NĐ-CP về kinh doanh xuất khẩu gạo và Nghị định 01/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 107/2018/NĐ-CP (Dự thảo). Theo đó, mục tiêu của việc sửa đổi là nhằm hoàn thiện cơ sở pháp lý, khắc phục những tồn tại, bất cập trong thực tiễn, góp phần nâng cao hiệu quả điều hành xuất khẩu gạo theo hướng ổn định, bền vững và đáp ứng yêu cầu hội nhập.
Một điểm đáng chú ý tại Dự thảo là quy định thương nhân xuất khẩu gạo phải sở hữu kho chứa thóc, gạo. Như vậy, doanh nghiệp sẽ không được phép thuê kho chứa thóc, gạo như quy định hiện hành. Theo Ban soạn thảo, quy định này nhằm ngăn chặn tình trạng thương nhân thuê kho chứa, cơ sở xay xát thóc gạo chỉ để "đối phó" điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo mà không vận hành thực tế. Bởi lẽ, việc không phải đầu tư cơ sở vật chất khiến giá thành xuất khẩu của nhóm thương nhân này thấp hơn, tạo ra sự cạnh tranh không công bằng với các doanh nghiệp đầu tư bài bản.
Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng quy định này không hợp lý và đi ngược với thực tiễn kinh doanh. Việc yêu cầu doanh nghiệp phải sở hữu kho sẽ tạo áp lực chi phí, đồng thời gây lãng phí nguồn lực từ các kho hiện có, khiến nhiều thương nhân không thể vươn lên trở thành doanh nghiệp xuất khẩu.
Chia sẻ ở góc độ doanh nghiệp, bà Dương Thanh Thảo, Phó Giám đốc Công ty CP Gạo Ông Thọ (TP HCM) nhận định, việc thuê kho là bình thường trong hoạt động thương mại.
“Doanh nghiệp của tôi sở hữu kho riêng nhưng vẫn thường xuyên thuê thêm kho gần vùng nguyên liệu. Nếu quy định bắt buộc sở hữu kho được thực thi, nhiều doanh nghiệp sẽ bị rút giấy phép xuất khẩu gạo dù vẫn đang hoạt động hợp pháp. Thay vào đó, cơ quan chức năng nên xử lý các trường hợp thuê kho hình thức để có giấy phép", bà Thảo đề xuất.
Góp ý về vấn đề này, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) nhấn mạnh, mục tiêu chính của điều kiện về kho chứa là nhằm nắm được thông tin về năng lực vận hành của doanh nghiệp, và kho đó được sử dụng để dự trữ thóc gạo. Việc doanh nghiệp sở hữu hay đi thuê đều có thể đạt được mục tiêu này. Do vậy, miễn doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu về năng lực, việc thuê hay sở hữu kho là quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp, phù hợp với nguyên tắc của nền kinh tế thị trường.
Hơn nữa, quy định bắt buộc sở hữu sẽ làm tăng chi phí đầu tư ban đầu, làm khó doanh nghiệp mới gia nhập thị trường, từ đó ảnh hưởng tiêu cực đến sự cạnh tranh và khả năng tiêu thụ sản phẩm của người nông dân.
Ngoài ra, quan điểm cho rằng thương nhân thuê kho không phải đầu tư chi phí ban đầu xây dựng giúp giá thành cạnh tranh hơn các thương nhân sở hữu kho không chính xác, bởi chi phí thuê cũng được tính đầy đủ vào giá thành sản phẩm. Do đó, VCCI đề nghị bỏ quy định bắt buộc sở hữu kho chứa trong Dự thảo.
Bên cạnh vấn đề nêu trên, VCCI cũng bày tỏ băn khoăn với quy định doanh nghiệp mới được cấp phép xuất khẩu gạo phải đảm bảo dự trữ tối thiểu 1.250 tấn gạo sau 45 ngày và duy trì cho đến khi có thành tích xuất khẩu gạo.
Theo VCCI, đây là một yêu cầu không hợp lý, gây áp lực tài chính nặng nề khi doanh nghiệp còn chưa ký được hợp đồng xuất khẩu. Việc bắt buộc trữ lượng lớn gạo trong giai đoạn đầu khiến chi phí lưu kho, bảo quản tăng cao và tạo ra rủi ro trong quản trị dòng tiền. Đồng thời, quy định này chỉ áp dụng với thương nhân mới, nên tác động đến cung cầu chung là không đáng kể nhưng lại gây khó cho sự gia nhập thị trường.
“Đặc biệt, cơ quan soạn thảo cho rằng vào thời điểm thu hoạch, thương nhân chưa tổ chức thu mua do chưa ký kết hợp đồng với đối tác, ảnh hưởng đến lợi nhuận của người nông dân. Không rõ tình trạng này tồn tại chỉ ở các thương nhân mới hay phần lớn các thương nhân xuất khẩu gạo. Nếu chỉ xuất hiện ở các thương nhân mới thì tình trạng này không đáng ngại do tỷ lệ không lớn, người nông dân vẫn có thể bán cho các thương nhân khác. Nếu xuất hiện ở phần lớn thương nhân, quy định này không giải quyết được vấn đề”, VCCI nêu rõ.
Từ những phân tích trên, VCCI kiến nghị bỏ yêu cầu về mức dự trữ tối thiểu cho doanh nghiệp mới.
