GÓC NHÌN ĐA CHIỀU SỐ 42: Luận về cái ô

Người Trung Quốc cổ sử dụng cái ô (dù) để che mưa che nắng, ở một số vùng văn hóa, che ô, lọng, dù...là để phô trương quyền lực, biểu trưng của tầng lớp quyền quý, cao sang...

Ở phương Tây, hình ảnh chiếc ô trang trí sặc sỡ, mũ vải rộng vành, mái tóc vàng óng, cắt ngắn uốn xoăn, môi son đỏ chót đi kèm với bộ váy đầm đích thị đó là quý cô con nhà danh gia vọng tộc thời trung - cận đại.

Bên nước Nhật, chiếc ô làm bằng giấy dầu, phía dưới là bộ kimono kinh điển và đôi guốc mộc là phục trang thường thấy.

Trên rất nhiều sản phẩm, người ta sử dụng hình ảnh chiếc ô thay lời muốn nói “hãy bảo quản nơi khô ráo và thoáng mát”.

Người Việt ta sử dụng ô, dù vào đủ mọi mục đích, che mưa nắng cũng có, trang trí làm đẹp cũng được. Nhưng sử dụng ô dù như thế chưa phải là tuyệt kỹ, cái ô còn che được cái cán mới là vi diệu!

Trong từ điển tiếng Việt, ô, dù còn dùng để chỉ bóng gió về việc bao che của cấp trên cho cấp dưới hoặc chỉ về người được nâng đỡ, bất kể “trong sáng” hay “trong tối”.

Thằng nhãi ranh kia sanh thời suốt ngày lêu lỏng, bẵng đi mấy năm bỗng nhiên thiên hạ thấy nó đường bệ trong bộ đồ comple, xách cặp táp đen thùi lùi, ngồi trước microphone chỉ tay nhiều ngón.

Người ta xì xầm, trời đất lẫn lộn rồi hay sao mà “địa long hóa thiên long” thế kia? Người biết chuyện hỏi kiêm luôn trả lời, ồi dào “cái dù che cái cán” có gì lạ!?

Mà cũng rất nhiều người chấp nhận cái nguyên lý mới mọc có vẻ đúng như thế, cái cán nằm dưới cái ô, nên cái ô che cái cái là đương nhiên! Thế mới là nguy, người Việt có thói quen lấy vật tả người, lấy hiện tượng quy về bản chất.

Thế mới có câu “một người làm quan cả họ được nhờ”, nhờ ở đây là nhờ danh tiếng, nở mày nở mặt với người ta, cái cốt của câu nói này là vậy. Ấy thế nhưng nhiều người không thích “nhờ” như vậy, cái “nhờ” của họ phải cụ thể, không trừu tượng.

Đấy, phải nhờ cho ra công ăn việc làm; nhờ cho ra thứ bậc, địa vị; nhờ cho ra chức tước bổng lộc; nhờ cho ra “sân trước, sân sau”; nhờ cho ra cả họ nội, ngoại dắt díu nhau ngồi kín hết cả chốn quan trường...nhờ cho ra mọi thứ vân vân và vân vân...

Cái ô, cái dù (lọng) ở ta vô cùng đa dụng, chẳng phải bây giờ người ta mới khai thác hết công năng của nó đâu nhé, cách đây vài trăm năm, thi sĩ Tú Xương có nói “Phen này ông quyết đi buôn lọng/ Vừa bán vừa la cũng đắt hàng”.

Không ít lần cái ô chẳng những che cái cán mà con...nghe theo cái cán! Đấy, cái tòa nhà 8B Lê Trực (Hà Nội) không biết xây bằng gì mà bao nhiêu năm “cắt” không đứt mấy tầng lầu. Cứng và dai đến thế là cùng!

Đất xứ Thanh một lần nữa làm dư luận quan tâm vì nhân sự, nói thì dài nhưng chung quy lại, như một cái tít trên báo Lao động “Con thi, cha quyết, trượt mới lạ”.

Không biết cái cán nào chơi khăm cái dù, đứa nào làm “làm khó” ông lãnh đạo quá chừng, đã biết ổng chấm thi mà còn dúi hồ sơ thằng con vào. Trong tình thế “máu thịt tình thâm” như thế chẳng nhẽ “phụ tử tương tàn”?

Đến như “khác máu tanh lòng” mà được xúc tác bằng “mùi tanh hăng hắc của Polymer” thì cái ô, thậm chí cái lều bạt to đùng che cả bầu trời cũng được dựng lên đấy thôi!

Mà cũng lạ nhé, cái ô thường rách nát hư hỏng trước cái cán. Giật mình chưa, bao nhiêu cái “cán” cao chạy xa bay, để lại cái ô chịu nhời đắng cay. Kiểu sống “ăn xổi” ấy không chỉ “của thiên trả địa” mà coi chừng “nhà đá” đang chờ. Thế nên đừng có dại dột!