Gói tín dụng cho nhà ở xã hội ì ạch giải ngân

Theo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam khu vực 2, TP HCM có 12 dự án thuộc danh mục được phê duyệt vay vốn ưu đãi, nhưng chỉ 3 dự án được giải ngân với tổng doanh số lũy kế hơn 80 tỷ đồng và dư nợ gần 261 tỷ đồng. Bên cạnh đó, chỉ có 2 khách hàng cá nhân được tiếp cận vốn, tổng giá trị hơn 1,5 tỷ đồng.

Ngoài ra, các tổ chức tín dụng trên địa bàn còn giải ngân cho 3 dự án nhà ở xã hội thuộc tỉnh khác, với tổng số vốn gần 724 tỷ đồng, dư nợ còn hơn 614 tỷ đồng.

Giải ngân chậm

So với quy mô gói tín dụng 145.000 tỷ đồng do 9 ngân hàng thương mại tham gia, kết quả trên được đánh giá là khiêm tốn. Đây là nguồn lực từng được Chính phủ kỳ vọng giúp hoàn thành mục tiêu xây dựng 1 triệu căn nhà ở xã hội trên toàn quốc đến năm 2030.

Sở Xây dựng TP HCM cho biết, đến nay thành phố mới hoàn thành khoảng 205.000 m2 sàn nhà ở xã hội (tương đương 4.100 căn hộ), đạt gần 12% kế hoạch 35.000 căn giai đoạn 2021 – 2025. Tiến độ chậm chủ yếu do thiếu quỹ đất sạch, vướng mắc pháp lý đầu tư cùng thủ tục thẩm định và phê duyệt dự án kéo dài.

Theo chia sẻ từ một số doanh nghiệp xây dựng nhà ở xã hội, điều kiện vay vốn ưu đãi vẫn còn khó khăn. Nguyên nhân bởi các ngân hàng yêu cầu hồ sơ chứng minh năng lực tài chính, phương án hoàn vốn cụ thể, trong khi dự án thường đang vướng khâu giải phóng mặt bằng hoặc chưa được giao đất. Hệ quả là nguồn vốn ưu đãi không đến được đúng đối tượng cần hỗ trợ.

Thêm vào đó, lợi nhuận thấp chỉ khoảng 10% trong khi giá vật liệu, chi phí xây dựng tăng liên tục khiến doanh nghiệp càng ít mặn mà với phân khúc này.

Cần cơ chế đặc thù để khơi thông dòng vốn

Theo các chuyên gia, để gói tín dụng phát huy hiệu quả, TP HCM cần cơ chế riêng phù hợp với đặc thù đô thị hóa nhanh và nhu cầu nhà ở xã hội lớn. Cụ thể, cần rút ngắn quy trình phê duyệt, phân rõ trách nhiệm từng cơ quan theo từng khâu, đồng thời công khai danh mục dự án đủ điều kiện vay vốn để tạo sự minh bạch và niềm tin với nhà đầu tư.

Với vai trò đầu tàu kinh tế cả nước, tiến độ giải ngân chậm trên địa bàn không chỉ ảnh hưởng đến mục tiêu an sinh xã hội mà còn làm giảm tốc độ phục hồi và ổn định thị trường bất động sản. Để khơi thông dòng vốn, các chuyên gia cho rằng cần sự phối hợp đồng bộ giữa ba yếu tố: tín dụng, pháp lý và quy hoạch. Chỉ khi các vướng mắc này được tháo gỡ, người dân mới có cơ hội sở hữu nhà ở với giá hợp lý.

Ông Nguyễn Văn Khôi - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam (VnREA) nhận định, các bất cập của thị trường bất động sản phản ánh nhiều “nút thắt” về cơ chế, chính sách và thực tiễn triển khai. Thứ nhất, thiếu quỹ đất và ưu đãi hạ tầng cho nhà ở xã hội khiến giá căn hộ cao. Thứ hai, về tài chính – tín dụng, thời hạn vay ngắn và lãi suất cao gây áp lực cho doanh nghiệp và người mua. Thứ ba, chi phí vật liệu xây dựng biến động mạnh. Thứ tư, khoảng trống chính sách ở phân khúc nhà ở trung bình khiến nhóm thu nhập trung bình khó tiếp cận nhà ở, làm thị trường tiếp tục mất cân đối.

Đối với gói giải pháp về chính sách tín dụng, lãnh đạo VnREA kiến nghị cần thiết kế các gói tín dụng ưu đãi dành riêng cho nhà ở xã hội với lãi suất 4%/năm, với thời hạn vay linh hoạt 15-20 năm. Doanh nghiệp phát triển dự án cũng nên được hỗ trợ bằng cách kéo dài thời gian vay vốn trên 10 năm. Đây là cách vừa giúp doanh nghiệp an tâm triển khai, vừa giúp người dân giảm gánh nặng tài chính.

Nhấn mạnh về hỗ trợ hạ tầng nội bộ dự án, hiện quy định thực tiễn mới chỉ yêu cầu địa phương đầu tư hạ tầng bên ngoài dự án. Do đó, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam đề xuất ngân sách địa phương hỗ trợ hạ tầng bên trong, như: đường nội bộ, hệ thống cấp thoát nước, chiếu sáng..., thì giá thành căn hộ sẽ giảm đáng kể. Đây là giải pháp thực tế để tăng tính khả thi.

Bên cạnh đó, chính quyền địa phương cấp tỉnh cần công bố bảng giá nguyên vật liệu xây dựng 3 tháng/lần, đồng thời có cơ chế điều chỉnh nhanh trong thời kỳ biến động. Việc minh bạch này giúp giảm rủi ro đội vốn, tăng niềm tin của cả doanh nghiệp và người dân.

Đặc biệt, theo ông Khôi, để Quỹ Phát triển nhà ở Quốc gia sớm được thành lập, cần có cơ chế khuyến khích sự tham gia của các ngân hàng thương mại và doanh nghiệp, không chỉ bằng vốn tiền mặt mà còn bằng công trình. Quỹ này sẽ đóng vai trò “bệ đỡ” trong việc hỗ trợ lãi suất, đầu tư hạ tầng và tăng nguồn cung nhà ở xã hội cho thuê và thuê - mua.