Hình thành khu thương mại tự do là vấn đề quan trọng

Trình bày báo cáo tóm tắt dự thảo Nghị quyết Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng cho biết, một trong những nội dung trong Nghị quyết là đề xuất phát triển Khu thương mại tự do tại Hải Phòng.

Đây là khu vực có ranh giới địa lý xác định, do Quốc hội quyết định thành lập, được áp dụng các cơ chế, chính sách đặc biệt, đột phá, có mô hình quản lý được tổ chức phù hợp với đặc điểm, yêu cầu, mục tiêu phát triển của khu thương mại tự do được quy định tại Nghị quyết. Khu thương mại tự do được tổ chức thành các khu chức năng, phù hợp với đặc điểm, yêu cầu, mục tiêu phát triển của Khu thương mại tự do.

Theo ông Nguyễn Chí Dũng, hiện nay Khu thương mại tự do chưa được áp dụng ở Việt Nam, các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành chưa đề cập đến khái niệm này. Nhưng qua nghiên cứu một số khu thương mại tự do thành công trên thế giới cho thấy việc hình thành khu thương mại tự do là một yêu cầu tất yếu.

Đặc biệt, thời gian vừa qua chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của các khu thương mại tự do ở UAE, Singapore và Trung Quốc.

Do đó, dự thảo Nghị quyết quy định khái niệm về Khu Thương mại tự do, cơ quan có thẩm quyền thành lập và ban hành cơ chế, chính sách, nguyên tắc xây dựng cơ chế chính sách áp dụng cho Khu để làm cơ sở cho thành phố Hải Phòng và các cơ quan liên quan tổ chức nghiên cứu, đề xuất cụ thể báo cáo cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định sau khi Nghị quyết được ban hành.

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Phú Cường cho biết, căn cứ vào quy định của hệ thống pháp luật hiện hành, Khu thương mại tự do là mô hình hoàn toàn mới ở Việt Nam, chưa có văn bản quy định.

Trong khi đó, việc quy định hình thành khu thương mại tự do là vấn đề quan trọng, không chỉ dưới giác độ kinh tế mà còn liên quan đến yếu tố quốc phòng, an ninh, hội nhập, ổn định chính trị và trật tự, an toàn xã hội.

"Việc thành lập khu thương mại tự do không chỉ dừng ở phạm vi cơ chế, chính sách đặc thù riêng lẻ mà gắn với việc xây dựng thể chế, thiết chế pháp luật có tác động lớn, phạm vi ảnh hưởng rộng”, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách nhấn mạnh và đề nghị Chính phủ báo cáo Bộ Chính trị xem xét, chấp thuận về chủ trương trước khi trình Quốc hội xem xét, quyết định.

Cơ quan thẩm tra cũng nhận định, theo tờ trình và dự thảo Nghị quyết, khu thương mại tự do sẽ được áp dụng các chính sách đặc biệt, đột phá, trong đó sẽ có các chính sách về đất đai, quy hoạch, tổ chức chính quyền, ưu đãi đầu tư, thuế…

Tuy nhiên, các quy định này chưa làm rõ được nội hàm của các cơ chế này. Đồng thời, theo báo cáo đánh giá tác động thì cơ chế, chính sách áp dụng cho Khu thương mại tự do sẽ có những quy định mới, có thể không phù hợp với các luật hiện hành.

Cơ quan thẩm tra đề nghị cần nghiên cứu thận trọng, kỹ lưỡng để bảo đảm tính thuyết phục, tạo sự đồng thuận cao. Đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị trước mắt chưa quy định nội dung này trong dự thảo Nghị quyết mà tiếp tục nghiên cứu tổng thể, kỹ lưỡng, xây dựng đề án, có đề xuất nhằm bảo đảm tính cụ thể, đủ nội hàm chính sách.

Nêu ý kiến về vấn đề này, bà Nguyễn Thị Thanh – Trưởng Ban công tác đại biểu đề nghị cần phân tích, đánh giá kỹ hơn tác dộng của khu thương mại tự do ở Hải Phòng để làm sao tạo đột phá, chính sách mới, thể chế mới. Việc thực hiện cần có lộ trình, bước đi phù hợp với khả năng quản lý, quản trị.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh bày tỏ băn khoăn khi chính sách mới nhưng nội dung tờ trình “có vẻ chưa ổn”, do đó phải báo cáo cơ quan có thẩn quyền có chủ trương về cơ chế, chính sách cụ thể, còn chủ trương thì ủng hộ.

“Kinh nghiệm quốc tế có nơi thành công, có nơi thất bại. Trong bối cảnh chiến tranh thương mại giữa các cường quốc, rồi cuộc cách mạng công nghệ 4.0 thì có khi người ta chuyển hướng rồi mà ta quay lại cách làm này thì cần đánh giá tác động, phải có đề án rõ hơn”, ông Vũ Hồng Thanh nói.

Cho rằng khu thương mại tự do là ý tưởng tốt, ông Nguyễn Đắc Vinh – Chủ nhiệm Ủy ban Văn hoá, Giáo dục bày tỏ đồng tình về chủ trương để từ đó Hải Phòng có nghiên cứu khảo sát và đánh giá tác động cụ thể.

Cơ bản đồng tình với các chính sách chung cho Nghệ An, Hải Phòng, Thừa Thiên Huế, tuy nhiên Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định băn khoăn khi “chính sách có cái mới ít quá, thấy không được gì mấy”, do đó cần nghiên cứu bổ sung để có tầm nhìn phát triển dài hạn.

“Công tác cán bộ, bộ máy là rất cần như có thể tăng cấp phó chủ tịch tỉnh và phó giám đốc sở. Nghệ An thì diện tích rộng hay Hải Phòng xây dựng khu thương mại tự do thì phải có phó chủ tịch chuyên trách, rồi bộ máy hành chính thế nào đó là rất quan trọng”, ông Nguyễn Khắc Định gợi ý, đồng thời đề xuất ngay trong nghị quyết có thể đưa ra ngay một số cơ chế chính sách đặc biệt cho khu Đình Vũ – Cát Hải, tiếp đó nghiên cứu khu thương mại tự do ở Hải Phòng.

Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết UBTVQH tán thành sự cần thiết ban hành các nghị quyết thí điểm cơ chế chính sách đặc thù, thống nhất cho rằng hồ sơ đủ điều kiện trình Quốc hội.

Về Khu thương mại tự do, UBTVQH đề nghị Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành phối hợp với thành phố Hải Phòng tiếp tục nghiên cứu tổng thể, kỹ lưỡng, xây dựng đề án, có đề xuất nhằm bảo đảm tính cụ thể, đủ nội hàm chính sách.

Trên cơ sở hoàn thiện đề án, Chính phủ báo cáo, xin ý kiến Bộ Chính trị. Căn cứ ý kiến Bộ Chính trị, Chính phủ trình Quốc hội xem xét, quyết định theo đúng thẩm quyền.