.jpg "Chuyển đổi xe điện tại Trung Quốc và bài học cho Việt Nam")
Gửi bình luận
Chuyển đổi phương tiện điện hóa, phân vùng phát thải thấp (LEZ) và xây dựng hạ tầng chính sách hỗ trợ nhằm hiện thực hóa lộ trình chuyển đổi giao thông xanh TP HCM.
Đó là nhận định của các chuyên gia và các cơ quan quản lý Nhà nước nhằm hiện thực hóa lộ trình chuyển đổi giao thông xanh của TP HCM.
Hỗ trợ chi phí chuyển đổi xe điện
Cụ thể, theo các chuyên gia, việc hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu không chỉ là phép nhập cơ học, mà còn tạo ra hiệu ứng khuếch đại lớn, gây áp lực về hạ tầng giao thông và ô nhiễm môi trường. Trong đó, giao thông đường bộ là nguồn phát thải lớn nhất tại TP HCM, đặc biệt ở khu vực trung tâm - nơi mật độ phương tiện cao và mức ô nhiễm vượt ngưỡng.
Mặt khác, ô nhiễm không khí không chỉ ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe người dân mà còn ảnh hưởng tới hình ảnh của thành phố trong mắt những nhà đầu tư. Đó là sự thiệt hại vô hình nhưng tác động rất lớn. Do vậy, yêu cầu chuyển đổi giao thông xanh không chỉ được nhìn dưới góc độ giao thông mà còn mang yếu tố chính trị, kinh tế và xã hội.
Theo đại siện lãnh đạo Sở Xây dựng TP HCM, lộ trình thực hiện chuyển đổi và chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương tiện giao thông thuộc Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông trên địa bàn thành phố. Do đó, quá trình chuyển đổi giao thông xanh của TP HCM sẽ được triển khai theo 3 trụ cột, gồm: chuyển đổi phương tiện điện hóa, phân vùng phát thải thấp (LEZ) và xây dựng hạ tầng chính sách hỗ trợ.
Trong đó, với trụ cột đầu tiên, phương tiện giao thông công cộng sẽ đóng vai trò tiên phong, tạo tiền đề về chính sách để các lộ trình chuyển đổi tiếp theo diễn ra thuận tiện. Lộ trình từ nay đến 2030, TP HCM sẽ mở mới 78 tuyến xe buýt sử dụng nhiên liệu sạch, tương đương đạt 2.849 phương tiện. TP HCM cần thiết lập được hệ thống GTCC bao trùm trên toàn mạng lưới giao thông để người dân có lựa chọn thay thế khi áp dụng những chính sách yêu cầu chuyển đổi phương tiện. Cần xây dựng một hành lang xanh, có thể nghiên cứu làm làn riêng cho xe đạp đối với các tuyến đường có mặt đường hoặc vỉa hè lớn. Đồng thời, kết nối thuận tiện với hệ thống giao thông phi cơ giới như xe đạp công cộng hoặc xe máy điện công cộng.
Tới giai đoạn 2 khuyến khích người dân, tổ chức, doanh nghiệp chuyển đổi phương tiện sang xe điện, phía đơn vị tư vấn xác định chi phí ban đầu để chuyển đổi phương tiện là thách thức lớn, nhất là với các nhóm thu nhập thấp và doanh nghiệp vận tải. Do đó, đề án đề xuất hàng loạt hỗ trợ linh hoạt, theo từng đối tượng bị tác động, bao gồm: Miễn 100% lệ phí trước bạ đối với xe điện hoạt động kinh doanh vận tải; miễn 50% phí bảo trì đường bộ đối với phương tiện ô tô; miễn 50% lệ phí cấp đổi biển số xe điện; hỗ trợ tiền mặt đối với cá nhân, hộ gia đình mua sắm xe máy mới (10% giá trị xe nhưng không quá 5 triệu đồng); bồi hoàn 70% giá trị còn lại của xe máy nếu cá nhân, hộ gia đình thanh lý phương tiện; hỗ trợ 10% lãi suất vay mua sắm phương tiện...
Đặc biệt, riêng đối với các cá nhân, hộ gia đình, đơn vị tư vấn kiến nghị hỗ trợ các hộ nghèo 100% chi phí chuyển đổi phương tiện, hộ cận nghèo hỗ trợ 80% và hộ thường khoảng 20%, cùng các quyền lợi như đỗ xe, bãi đậu xe.
Cần có lộ trình và khu vực ưu tiên
Cũng theo Sở Xây dựng, hiện TP HCM đã lên kế hoạch triển khai thí điểm vùng phát thải thấp tại khu vực trung tâm và Cần Giờ, đặc khu Côn Đảo từ năm 2026. Sở dĩ, 2 nơi này có đủ yếu tố để ưu tiên xây dựng thí điểm LEZ. Mặt khác Cần Giờ là khu dự trữ sinh quyển thế giới đầu tiên tại Việt Nam, được ví như "lá phổi xanh" của thành phố. Trong khi đó, hơn 80% diện tích Côn Đảo thuộc vườn quốc gia, nổi bật với loại hình du lịch tâm linh - sinh thái. Tuy nhiên, cả hai địa phương đang chịu áp lực từ các phương tiện giao thông phát thải khí thải và bụi mịn gia tăng. Hiện hơn 95% xe cơ giới vẫn sử dụng nhiên liệu hóa thạch, trong khi giao thông công cộng và phi cơ giới gần như chưa phát triển.
Do đó, đề án đặt mục tiêu phát triển hệ thống vận tải xanh, thông minh, phù hợp với đặc thù sinh thái - dân cư tại Cần Giờ và Côn Đảo. Điều này không chỉ giúp cải thiện chất lượng không khí, nâng cao sức khỏe cộng đồng, mà còn gỡ "nút thắt" hạ tầng, thúc đẩy du lịch và bảo tồn hệ sinh thái.
Cụ thể tại Cần Giờ, từ ngày 1/7/2026, xe máy ở các xã Bình Khánh, An Thới Đông, Cần Giờ và Thạnh An sẽ phải kiểm định khí thải, sớm hơn 6 tháng so với toàn TP HCM. Đến ngày 1/1/2030, toàn bộ xe máy tại khu vực này sẽ phải đạt chuẩn khí thải Mức 2, tức sớm hơn 2 năm so với lộ trình chung của thành phố. Từ năm 2026, khu vực này cũng sẽ thí điểm phân vùng kiểm soát lưu thông trên tuyến đường Rừng Sác (đoạn từ phà Bình Khánh đến đường Duyên Hải), hạn chế xe máy dưới chuẩn mức 2 và ô tô dưới chuẩn mức 4 di chuyển vào cuối tuần.
Phân tích về việc chuyển từ xe xăng sang xe điện và chính sách hỗ trợ người dân, TS Phạm Viết Thuận - Viện trưởng Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TP HCM, cho rằng ai cũng hiểu về những mặt tích cực cũng như hạn chế khi chuyển từ xe xăng sang xe điện. Song, đơn giản là người dân rất cần các cơ quan chức năng giải thích rõ về mục tiêu, lộ trình và chính sách hỗ trợ để bớt đi sự lo ngại. Đồng thời, người dân cũng thực sự muốn nhìn thấy những lợi ích thiết thực mà xe điện mang lại, từ tiện ích công nghệ đến chi phí vận hành thấp để từ đó thực hiện.
“Một khi đã là quy định thì việc chuyển đổi là một trách nhiệm chung, không chỉ của chính quyền, doanh nghiệp, người dân mà còn vì một môi trường xanh mà tất cả mọi người đều phải có trách nhiệm và được hưởng thụ”, TS Thuận nói.
Cũng theo TS Thuận, một vấn đề rất quan trọng để người dân và doanh nghiệp đồng lòng đó là “công tác truyền thông, giáo dục cộng đồng cần được nâng cao”, tránh để người dân và doanh nghiệp rơi vào trạng thái mơ hồ, thiếu thông tin chính thống. Ngoài ra, các quy định về trạm sạc, đổi pin, giảm phương tiện cá nhân cũng cần được chuẩn bị kỹ càng để các doanh nghiệp có cơ sở triển khai.
“Nếu nhìn rộng ra thế giới, việc chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện không phải là điều mới lạ. Bởi vấn đề này đã được nhiều quốc gia đã làm từ lâu và được nhân dân và doanhn nghiệp ủng hộ cao. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải có lộ trình dài hơi, rõ ràng, lựa chọn đối tượng ưu tiên phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của từng địa phương”, ông Thận nhấn mạnh.
Song, để quá trình chuyển đổi phương tiện cá nhân từ xăng sang điện diễn ra hiệu quả, TS Thuận cho rằng, Nhà nước cần có lộ trình cụ thể để người dân và doanh nghiệp cần tiếp cận đa chiều, không chỉ từ góc độ chính sách hành chính mà còn từ kỹ thuật, xã hội và đặc biệt là yếu tố an toàn, tiện ích. Và khi nhận thức đó được hình thành, người dân và doanh nghiệp sẽ chủ động thay đổi hành vi, và lúc đó vai trò của chính quyền sẽ chuyển từ quản lý hành chính sang hỗ trợ và hướng dẫn cộng đồng tự quản lý môi trường sống của chính mình.
