“Hung thần” xe ba gác: Biết vi phạm nhưng chỉ vì mưu sinh

Nhiều nguy cơ tiềm ẩn

Tại Hà Nội, việc bắt gặp những chiếc xe ba gác máy hay xe lôi tự chế với phần động cơ phía trước không có đèn, còi, hay biển số - thường được gọi là "xe mù" - không còn là điều hiếm hoi. Phần lớn xe ba gác máy hiện nay trên đường phố Hà Nội là những chiếc xe đã qua sử dụng, được "độ chế" từ các xe máy cũ không còn nguyên vẹn. Chúng hoàn toàn thiếu các tính năng an toàn cần thiết như đèn, còi và biển số. Những chiếc xe này thường được lắp ráp từ các bộ phận linh kiện phế thải, không qua bất kỳ cơ quan kiểm định nào.

Không chỉ không đáp ứng được các tiêu chuẩn kỹ thuật an toàn để tham gia giao thông, nhiều trường hợp người điều khiển loại phương tiện này không phải là thương binh thực sự. Các xe được gắn lô-gô giả, hoặc được thuê từ các doanh nghiệp thương binh đứng tên để hoạt động bất hợp pháp. Mặc dù lực lượng chức năng tại Hà Nội đã nhiều lần tổ chức các chiến dịch kiểm tra và xử phạt, nhưng sau một thời gian ngắn, những chiếc xe này vẫn tiếp tục xuất hiện trên đường phố.

Dù gây ra nhiều nguy hiểm, nhưng xe ba gác tự chế vẫn tồn tại do giá thành rẻ và khả năng chở nhiều loại hàng hóa. Chi phí của một chiếc xe này chỉ từ vài triệu đồng, rẻ hơn rất nhiều so với việc mua một chiếc xe tải nhỏ. Vì thường được chế tạo từ các linh kiện trôi nổi, không qua kiểm định an toàn kỹ thuật nên việc mua bán những chiếc xe này cũng diễn ra rất dễ dàng và không cần làm thủ tục sang tên chủ sở hữu.

Nhiều người lao động có thu nhập thấp, không đủ khả năng mua xe tải, vẫn chọn xe ba gác tự chế như một phương tiện mưu sinh. Họ sẵn sàng vận chuyển hàng hóa cồng kềnh, di chuyển vào những con hẻm nhỏ, khu vực nội đô với sự linh hoạt và tiện lợi mà loại xe này mang lại. Một số tài xế cho biết họ hiểu rõ nguy hiểm và sự vi phạm pháp luật khi sử dụng xe tự chế, nhưng họ không có lựa chọn khác khi chi phí cho các loại xe tải nhỏ là quá lớn.

Trong khi đó, các vụ tai nạn liên quan đến xe ba gác tự chế không chỉ gây thiệt hại về tài sản mà còn có thể đe dọa tính mạng của người dân. Nhiều tài xế thừa nhận rằng họ phải đối mặt với áp lực từ các chủ hàng để chở những kiện hàng quá tải hoặc di chuyển gấp, dẫn đến việc vi phạm quy định về an toàn giao thông và thậm chí không thể tránh khỏi các tai nạn nghiêm trọng.

Hướng đi nào cho bài toán giao thông?

Để giải quyết vấn đề giao thông liên quan đến xe ba gác tự chế, cần có những hướng đi cụ thể và mạnh mẽ hơn. Hiện tại, theo quy định tại Khoản 3 Điều 17 Nghị định 100/2019/NĐ-CP, người điều khiển xe tự chế trái phép sẽ bị phạt từ 800.000 đến 1.000.000 đồng, tịch thu phương tiện và bị tước quyền sử dụng giấy phép lái xe từ 1 đến 3 tháng. Trong trường hợp gây ra tai nạn nghiêm trọng, họ có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 202 Bộ luật Hình sự 2015 về vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông.

Tuy nhiên, các biện pháp hiện hành dù đã có nhưng vẫn chưa đủ mạnh để ngăn chặn triệt để tình trạng này. Xe ba gác tự chế tiếp tục hoạt động bởi tính tiện lợi và chi phí thấp, đặc biệt là đối với những người lao động thu nhập thấp. Để khắc phục vấn đề này, cần thiết lập các chính sách hỗ trợ tốt hơn cho nhóm đối tượng này, bao gồm việc cung cấp các phương tiện thay thế an toàn và phù hợp hơn.

Vấn đề xe ba gác tự chế không chỉ là thách thức về mặt quản lý mà còn đòi hỏi sự hợp tác từ cả phía cơ quan chức năng và người dân. Việc xây dựng ý thức tuân thủ pháp luật, kết hợp với các giải pháp thay thế kinh tế khả thi, sẽ góp phần quan trọng trong việc đảm bảo an toàn giao thông đô thị.