Hương sắc Tây Nguyên

MAI CHIẾN• 25/01/2023 03:00

Phần lớn không gian của Tây Nguyên, Tết thường diễn ra rất đơn sơ, giản dị. Không là sơn hào hải vị, không cỗ cao mâm đầy. Nhưng đủ để con người văn minh phải xuýt xoa.

>>Tây Nguyên tạo "đòn bẩy" cho du lịch cộng đồng

Sau tháng 11 âm lịch, khi những cơn gió se lạnh bắt đầu thổi cũng là lúc người đồng bào thiểu số đổ xô đi cắt cỏ thơm về làm gia vị chấm dùng cho dịp Tết cổ truyền. Điều đặc biệt của nó là không thể nhân giống hoặc trồng được, cùng với đó là nơi nó sinh tồn không khí phải trong lành, môi trường sạch không hoá chất. Chính vì sự đỏng đảnh kén chọn ấy nên vị thơm của nó đã làm nên một thứ gia vị chấm được ví như “vua không ngai”.

Mỹ vị của tự nhiên

Anh Siu Thức, một nông dân chính hiệu ở thị xã Ayun Pa, tỉnh Gia Lai chuyên đi săn những hương vị cỏ đặc biệt của người dân mình. Anh cho biết: “Loài cỏ này từ khi còn trong địu trên lưng đã được cha mẹ dạy cho nhận biết, lúc đó tôi hay theo gia đình lên rừng đi làm. Nó có hương thơm độc, lạ, nhiều người Jrai đã biến nó thành muối để chấm cơm trắng, đồ nướng, lá mì”. Cỏ sinh sôi, phát triển từ tháng 9 đến hết tháng 2 năm sau. Cỏ thơm khi già có hoa nhỏ li ti màu tím, hạt nhỏ, chỉ cần đi ngang đã ngửi thấy mùi thơm nhẹ. Muối cỏ thơm có thể chế biến lúc cỏ đang tươi hoặc lúc khô đều được.

>>Doanh nghiệp cà phê Tây Nguyên khát vốn

Loài kiến vàng Krông Pa - đặc phẩm của tự nhiên (ảnh GLO)

Ngoài cỏ thơm, người Tây Nguyên nói chung và người Jrai nói riêng ở vùng Đông Nam của tỉnh Gia Lai còn có món ngon gọi là muối kiến. Săn kiến về làm muối cũng là cuộc trường chinh gian nan để có được mỹ vị của tự nhiên. Siu Daih- một người Jrai ở Thị xã Ayun Pa đi săn kiến nói: “Tổ kiến bống vàng thường làm trên cành cây xoài, cây rừng tự nhiên. Nếu bắt được tổ lớn có khi nặng đến hàng kg con và trứng. Trứng kiến sau khi được bắt về thì làm món cháo ăn rất ngon và bổ dưỡng, còn con kiến thì làm muối.” Để món ăn được thơm ngon, bí quyết chính là phải chọn những tổ kiến “đông dân” và có nhiều trứng nhất. Sau khi được làm sạch đất, cát nếu còn dính lại trên con kiến, chúng sẽ được mang đi rang trên chảo nóng để tạo nên độ giòn, thơm khi trộn cùng muối. Chỉ có như thế, kiến mới sạch, muối kiếm làm ra mới ngon và bảo quản được lâu. Muối kiến vàng mang đến hương vị rất độc đáo, vừa mằn mặn cay cay vừa có vị chua chua thanh thanh nên có thể ăn với rất nhiều món.

Kiến vàng và trứng - nguyên liệu chế biến mối kiến vàng

Dùng lá chuối mới… tôn trọng nhau!

Câu chuyện của người người làng Stơr xã Tơ Tung huyện Kbang lại có một ý nghĩa rất thiết thực. Ngày Tết đến nhà nhau, người trong làng chỉ được biếu tặng đồ ăn và phải dùng lá chuối bọc gói lại. Ngoài ra, ở nơi đây bà con còn có một đặc tính là ưu tiên dùng đồ chế biến từ tre nứa, bài trừ những đồ dùng nhựa, túi nylon ảnh hưởng đến môi trường.

Theo bộc bạch của ông Đinh Hmăng (66 tuổi, làng khá́ng chiến Stơr): “Từ thuở bé mình đã được cha mẹ dạy đan lát để làm đồ dùng, dụng cụ đựng. Đến nay mình đã gắn bó với nghề đan lát gần như trọn cuộc đời. Mình từ nhỏ, đã phải học tỉ mỉ cách đan cái rổ, cái rá để đựng rau rừng, măng rừng, tiếp theo khó hơn là đan cái gùi cõng củi, cõng lúa, lấy nước giọt...”. Ông Trần Xuân Nam - Chủ tịch UBND xã Tơ Tung, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai cho biết: “Phong tục tốt đẹp của bà con đó được UBND xã vận động thực hiện qua nhiều năm. Đến nay trong làng đã thực hiện tốt vấn đề này và nó còn là điểm sáng về bảo vệ môi trường ở cộng đồng.”

Ngày Tết của người Tây Nguyên đang trở nên độc đáo bởi những truyền thống tốt đẹp và đang trở thành kế hoạch chạy tour khám phá văn hoá của các đơn vị kinh doanh du lịch. Văn hoá đang mở ra một cơ hội trong mùa Xuân mới, nhân lên niềm hạnh phúc của đồng bào trong phát triển kinh tế xanh.