Khai phá kinh tế biển mới cho Cà Mau

Tại hội nghị “Kết nối hợp tác đầu tư cho doanh nghiệp TP HCM vào Cà Mau” ngày 18/11/2025 tại TP HCM, PGS TS Nguyễn Chu Hồi - Phó Chủ tịch thường trực Hội Thủy sản Việt Nam – nhận định thủy sản vẫn tiếp tục khẳng định vị trí đi đầu trong phát triển kinh tế của Cà Mau. Nếu các ngành khác cần thời gian dài để có đầu ra, thì thủy sản, vốn mang tính truyền thống, có thể song hành và tiếp tục là ngành nghề lớn, hướng tới sản xuất hàng hóa xuất khẩu và gắn với cạnh tranh thị trường trên thế giới.

Tuy nhiên, mặc dù tổng sản phẩm xuất khẩu thủy sản của Việt Nam nói chung rất lớn, trong nhiều năm vẫn nằm trong tốp đầu, song chất lượng, giá trị và sức cạnh tranh trên trường quốc tế của thủy sản vẫn chưa đạt mức cao như kỳ vọng.

PGS TS Nguyễn Chu Hồi nhận định, để thúc đẩy sức cạnh tranh, Cà Mau cần mở rộng thêm hai nghề mới. Thứ nhất, dựa trên Nghị quyết 36-NQ/TW 2018 về phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam 2030, tầm nhìn 2045 thì Cà Mau được khuyến khích phát triển những ngành kinh tế biển mới, gắn với bảo tồn. Địa phương này có thể đi tiên phong trong việc khai thác giá trị bảo tồn để phát triển kinh tế, gọi là kinh tế bảo tồn (conservation based economy), một mô hình rất thân thiện đồng thời có tiềm năng mang về doanh thu lớn. Việc này có thể được thực hiện thông qua nghị quyết Đảng bộ về việc mở rộng khu bảo tồn ở Hòn Khoai và các hòn đảo ngoài.

Nghề thứ hai mà thủy sản có thể mở rộng là “cá giải trí”. Thay vì đánh cá truyền thống, có thể phát triển câu cá giải trí, ngắm cá giải trí gắn với các khu bảo tồn. Điều này phù hợp với những hòn đảo nhỏ rất hoang dã, hoang sơ ở ngoài cửa Vịnh Thái Lan của Cà Mau.

Một vấn đề dài hơi là phát triển thủy sản cần phải gắn liền với sự bền vững và thích ứng biến đổi khí hậu. Theo PGS TS Nguyễn Chu Hồi, Cà Mau phải dựa vào tiềm năng của vùng đất thấp, vùng đất ngọc nước đen, vùng sát biển như khu Minh Hạo và những cánh rừng ngập mặn. Hiện nay, điều quan trọng nhất là phải đạt được sự cân bằng giữa tác động của con người với tốc độ nước biển dâng và biến đổi khí hậu, vì sự cân bằng đang nghiêng về phía hành vi con người nhiều hơn.

Về lâu dài, ông cho rằng cần phải tính toán đến vai trò của bãi bồi ngoài đê, ngoài phía rừng ngập mặn. Quỹ đất bồi này không chỉ là đất mà còn là không gian sống cho các loài. Trong cách chống xói lở thông thường, phải chống xói lở ở phía trong và vẫn để một chút từ xa để củng cố cho chính hệ thống kè và tiếp tục bồi. Xu hướng thế giới trong thích ứng biến đổi khí hậu là sống hài hòa với sự biến đổi, thông qua các giải pháp công trình, phi công trình, đặc biệt là công trình mềm được tận dụng bằng những vành đai xanh. Các mô hình nuôi xen giữa rừng và tôm cần được phục hồi.

PGS TS Nguyễn Chu Hồi đề xuất, ngoài nuôi trồng tôm và đánh cá, các đối tượng khác như rong biển cũng nên được đưa lên thành nhóm thứ tư trong chiến lược quốc gia. Rong biển dễ trồng, dễ khai thác, và còn có giá trị là những kho chứa cacbon rất lớn. Vai trò của các hệ thống tài nguyên, đặc biệt là các hệ sinh thái của Cà Mau, trong việc giữ và chứa carbon là rất quan trọng, phù hợp với xu hướng phục hồi và thậm chí là "bón phân cho đại dương" (cung cấp thêm nguồn sống cho biển).

"Quan trọng nhất, việc sử dụng những hệ thống sinh thái sẵn có để thực hiện chức năng này phải gắn với sinh kế bền vững, giữ nguồn sinh kế của người dân địa phương", PGS TS Nguyễn Chu Hồi nhấn mạnh.

Về quản lý, theo PGS TS Nguyễn Chu Hồi, thế giới hiện nay đã chuyển sang cách tiếp cận là quản lý hành vi của người đánh cá, người làm nuôi trồng thủy sản và quản lý theo không gian, thay vì quản lý theo loài, vì cá tôm di chuyển giữa các địa phương.

Thủy sản vẫn là đối tượng đầu tư rất lớn, trong đó có những nghề mới cần chú trọng phát huy. Cà Mau có điều kiện để tiếp tục không phải chỉ là mũi cuối cùng của lãnh thổ mà lại là “cái đầu tiên của rất nhiều cái đầu tiên”, PGS TS Nguyễn Chu Hồi nói, trong đó có những nghề ngành thủy sản mới. Các nhà đầu tư được kỳ vọng sẽ là cánh tay nối dài và là nguồn động lực để đẩy những định hướng mới của Cà Mau phát triển.