Kịch bản không mong đợi nếu áp lực tỷ giá và lạm phát tăng mạnh

Tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 7 được diễn ra dưới sự chủ trì của Thủ tướng Chính phủ, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Thị Hồng đã thẳng thắn nêu rõ những áp lực và thách thức cả trong và ngoài nước đang ảnh hưởng đến điều hành chính sách tiền tệ trong năm 2025.

Hai vấn đề được Thống đốc đặc biệt nhấn mạnh là bối cảnh kinh tế quốc tiếp tục bất ổn và trong nước cần cẩn trọng với lạm phát, sẽ có tác động đến điều hành và lãi suất, tỷ giá.

Theo Thống đốc, các tổ chức tài chính lớn liên tục cảnh báo về triển vọng tăng trưởng toàn cầu suy yếu. Lạm phát tuy đã hạ nhiệt nhưng nguy cơ tăng trở lại vẫn hiện hữu, nhất là khi Mỹ điều chỉnh chính sách thuế quan. Kinh tế và thương mại toàn cầu sụt giảm rõ rệt, ảnh hưởng tiêu cực đến xuất khẩu – một trong những động lực chính của tăng trưởng kinh tế Việt Nam.

Thêm vào đó, thị trường tài chính – tiền tệ quốc tế diễn biến khó lường. Lãi suất USD tăng cùng các chính sách thuế đối ứng của Mỹ tạo sức ép ngày càng lớn lên điều hành chính sách tiền tệ. Những yếu tố này không chỉ gây tác động về tâm lý mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến nền tảng kinh tế trong nước.

Dù vậy, mặt bằng lãi suất cho vay tại Việt Nam vẫn tiếp tục xu hướng giảm, hiện đã thấp hơn khoảng 0,4 điểm % so với cuối năm 2024 – phản ánh nỗ lực điều hành linh hoạt nhằm hỗ trợ giảm chi phí tài chính cho nền kinh tế.

Tuy nhiên, tỷ giá đang chịu áp lực lớn từ cả yếu tố kinh tế và tâm lý thị trường. Tính đến nay, tỷ giá VND/USD đã tăng 2,9% so với cuối năm 2024. NHNN theo dõi sát diễn biến và nếu áp lực tiếp tục tăng mạnh, sẽ cân nhắc dừng việc giảm lãi suất nhằm tránh làm gia tăng bất ổn tỷ giá và ảnh hưởng đến ổn định vĩ mô, Thống đốc cho biết và khẳng định sẽ linh hoạt trong điều hành, tùy từng giai đoạn mà đặt ưu tiên phù hợp, hướng tới mục tiêu chung là ổn định vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế một cách bền vững.

Trong nước, tăng trưởng kinh tế tích cực. GDP 6 tháng đầu năm 2025 tăng 7,52%, tăng cao nhất trong gần 20 năm trở lại đây với tăng trưởng vượt trội ở hầu hết các ngành chủ lực. Kinh tế vĩ mô cơ bản ổn định, lạm phát tiếp tục được kiểm soát tốt, bình quân 6 tháng đầu năm 2025 là 3,27%. Đến hết tháng 7, lạm phát bình quân đang được kiểm soát ở mức 3,6%, vẫn nằm trong mục tiêu Quốc hội đề ra (4,5–5%).

Tuy nhiên, Thống đốc lưu ý: Áp lực lạm phát đang có xu hướng tăng lên. Các yếu tố như điều chỉnh giá điện, giá dịch vụ y tế, giá thuê nhà... đang tạo áp lực chi phí đầu vào và đẩy lạm phát cơ bản tăng liên tục qua các tháng gần đây. Lạm phát cơ bản – vốn phản ánh tác động dài hạn của chính sách tiền tệ – là chỉ số quan trọng khiến cơ quan điều hành không thể chủ quan.

"Lạm phát khi xuất hiện thì rất nhanh nhưng để kiểm soát giảm lại thì rất khó, đây là lý do cần điều hành chính sách một cách chủ động, sát diễn biến và thận trọng", Thống đốc Nguyễn Thị Hồng nhấn mạnh. Theo đó, Thống đốc cho rằng cần có giải pháp đồng bộ để hỗ trợ chính sách tiền tệ hoạt động hiệu quả hơn. Người đứng đầu NHNN đưa ra các đề xuất về thị trường vốn phát triển mạnh mẽ để đảm bảo cung ứng vốn cho trung - dài hạn, đồng thời cần mở rộng chương trình bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Ngoài ra, với các lĩnh vực như bất động sản và hạ tầng – vốn cần nguồn vốn trung dài hạn lớn thì nên huy động qua kênh phát hành trái phiếu doanh nghiệp, trái phiếu địa phương, hoặc các khoản vay quốc tế.

Có thể thấy NHNN đang khá thận trọng với áp lực tỷ giá và lạm phát trong những tháng còn lại của năm 2025.

Thực tế, tỷ giá đã khiến nhà điều hành phải "linh hoạt" các công cụ, nghiệp vụ can thiệp trên thị trường mở trong suốt thời gian qua, khi dư địa bán ngoại tệ ra thị trường không còn lớn.

Thống kê thị trường cho thấy tiền đồng có biên độ yếu đi lớn hơn, với VND đã mất giá 3,75% so với đầu năm. Dữ liệu của Chứng khoán Yuanta Việt Nam (YSVN) ghi nhận trong tháng 7, tỷ giá USD/VND tiếp tục tăng do đồng USD đã tăng 3,19% MoM.

Cụ thể, tỷ giá trung tâm tăng 0,75%MoM lên mức 25.240 VND/USD, tỷ giá mua và bán VCB tăng 0,23% MoM, trong khi tỷ giá tự do tăng 0,23%MoM.

Chênh lệch lãi suất VND-USD cao cộng với thanh khoản thị trường không còn dồi dào khiến mục tiêu giữ lãi suất thấp trở nên căng thẳng hơn.

Riêng trong tháng 7 NHNN đã bơm ròng gần 86,2 nghìn tỷ để hỗ trợ thanh khoản cho hệ thống ngân hàng. Lũy kế 7 tháng đầu năm, NHNN đã bơm ròng gần 180,7 nghìn tỷ vào hệ thống.

Trong những tháng còn lại của năm, theo ông Nguyễn Thế Minh - Giám đốc Phân tích YSVN, dù vậy áp lực tỷ giá sẽ có mức độ thấp hơn.

Cụ thể, ông Minh phân tích, Mỹ đã công bố một loạt các thỏa thuận thuế quan mới trong tháng 7, nhìn chung mức thuế 20% của Việt Nam cùng với những lợi thế sẵn có về nguồn lao động giá rẻ và các chính sách đầu tư hạ tầng, thu hút FDI, sẽ giúp Việt Nam vẫn là điểm đến đầu tư hấp dẫn. Trong khi, xuất khẩu trong quý 3 có thể sẽ hạ nhiệt so với quý 2.

"Chúng tôi cho rằng tỷ giá nửa cuối 2025 sẽ vẫn chịu áp lực tăng tuy nhiên mức độ thấp hơn so với đầu năm.

Các yếu tố hỗ trợ tỷ giá như: lượng kiều hối về Thành phố Hồ Chí Minh (chiếm khoảng 40%-50% kiều hối cả nước) 6 tháng 2025 ổn định (5,22 tỷ USD, + 1,1%YoY); FDI giải ngân 7 tháng 2025 đạt 13.6 tỷ USD (+8.4% YoY) giúp NHNN có thêm dư địa điều hành tỷ giá và duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng; Sau dữ liệu việc làm tháng 7 tại Mỹ thấp hơn nhiều so với kỳ vọng, làm tăng khả năng Fed sẽ giảm lãi suất sớm hơn", ông Nguyễn Thế Minh nhận định.

Nếu tỷ giá đang có cơ sở để kỳ vọng giảm nhiệt vào nửa cuối năm, từ đó giảm bớt áp lực cho nhà điều hành thì lạm phát tuy được dự báo sẽ trong biên độ kiểm soát theo mục tiêu Quốc hội đặt ra, nhưng vẫn hàm chứa ẩn số. Bởi ngoài việc điều chỉnh giá điện, dịch vụ y tế, giá thuê nhà... đang đẩy chi phí đầu vào lên cao và khiến lạm phát cơ bản tăng liên tục trong các tháng gần đây như Thống đốc NHNN nêu, thì việc mở rộng "bơm" lượng tiền khổng lồ vào nền kinh tế cũng là một trong những yếu tố có thể tác động đẩy lạm phát.

Theo thống kê của NHNN, 7 tháng đầu năm, tổng phương tiện thanh toán tăng 7,5% so với cuối năm 2024 – gần gấp đôi mức tăng cùng kỳ năm ngoái. Tăng trưởng tín dụng mạnh mẽ, theo số liệu cập nhật đến ngày 28/7/2025, tín dụng toàn hệ thống đã tăng 9,64% so với cuối năm 2024.

Trong đó, tốc độ tăng tín dụng vào lĩnh vực bất động sản là cao hơn mức bình quân chung, song điều đó phù hợp với định hướng tháo gỡ khó khăn cho thị trường bất động sản. Khi dự án được gỡ vướng về pháp lý, nhu cầu vốn để triển khai là tất yếu, Thống đốc nhìn nhận.

Trong lĩnh vực chứng khoán, dù tăng trưởng nhanh nhưng dư nợ cho vay chỉ chiếm 1,5% tổng dư nợ, không gây rủi ro hệ thống. Thống đốc NHNN khẳng định vẫn theo dõi chặt các chỉ số an toàn. Hiện, tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn vẫn dưới ngưỡng 30%. Đồng thời, cơ quan này liên tục yêu cầu các tổ chức tín dụng cân đối dòng vốn theo kỳ hạn nhằm đảm bảo an toàn cho toàn hệ thống.

Dù vậy, với mở rộng dư nợ cho vay mạnh, theo các chuyên gia Công ty Chứng khoán SHS Research, mặt trái là rủi ro chất lượng nợ gia tăng. Việc "bơm" tiền lớn nhưng nếu không đi cùng kiểm soát chất lượng tín dụng thì vốn có thể chảy vào khu vực phi sản xuất và gây bong bóng tài sản, lạm phát cao.

Trong quá khứ, Việt Nam đã từng phải dốc sức ứng phó hệ lụy của sự mở rộng cung tiền (M2) với vận tốc lớn - nguyên nhân chính khiến lạm phát tăng đột biến, khó kiểm soát (giai đoạn 2007-2013, chỉ số CPI ghi nhận các kỷ lục 19,89% năm 2008 và 18,13% năm 2011). Đây cũng là bài học và thách thức lớn mà các nhà quản lý sẽ không để xảy ra; cũng như kỳ vọng lãi suất sẽ không phải điều chỉnh theo kịch bản nhấc cao hơn từ mức hiện tại. Bởi các thành phần trong nền kinh tế hiện vẫn đang rất cần vốn chi phí hợp lý để thúc đẩy và tăng tốc sản xuất kinh doanh, đóng góp vào mục tiêu tăng trưởng.