Kiến tạo một xã hội an toàn trước thiên tai

Các hiện tượng thời tiết bất thường, trong đó có mưa lớn kéo dài xảy ra ngày càng nhiều, cùng với các hoạt động nhân sinh như phá rừng, khoai khoáng, xây dựng các công trình giao thông, nhà cửa…

Đưa ra các giải pháp phòng tránh và giảm thiểu thiệt hại

Theo GS.TS Trần Hồng Thái, Tổng Cục trưởng Tổng cục Khí tượng Thủy văn  phát biểu tai Hội thảo “Giải pháp, công nghệ cảnh báo sớm sạt lở đất đá, lũ bùn đá vùng núi Việt Nam”. Nước ta một trong những quốc gia chịu nhiều ảnh hưởng của thiên tai. Tác động của biến đổi khí hậu và thiên tai ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn và khó có thể lường hết được. Các hoạt động nhân sinh như phá rừng, khoai khoáng, … Làm tai biến địa chất, đặc biệt là hiện tượng trượt lở đất đá, lũ ống, lũ quét phát triển mạnh mẽ với quy mô ngày càng lớn, mức độ thiệt hại ngày càng tăng, đe dọa đến an sinh cộng đồng.

Bàn về các giải pháp tăng cường dự báo, cảnh báo lũ quét, sạt lở đất, từ năm 2012- 2018 Viện đã chủ trì, phối hợp với các đơn vị trực thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường thực hiện Đề án" Điều tra, đánh giá và phân vùng cảnh báo nguy cơ trượt lở đất đá các vùng miền núi Việt Nam". Đề án đã xây dựng bộ cơ sở dữ liệu, bản đồ cung cấp thông tin chi tiết về từng vị trí, từng khu vực đã xảy ra trượt lở đất đá, và các khoanh vùng sơ bộ các khu vực có nguy cơ xảy ra trượt lở đất đá cao tại các vùng miền núi, trung du làm cơ sở phục vụ quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch sắp xếp lại dân cư đảm bảo ổn định, bền vững. Đồng thời, nâng cao khả năng cảnh báo nguy cơ trượt lở đất đá, phục vụ chỉ đạo sơ tán dân cư kịp thời, phòng, tránh, giảm thiểu thiệt hại do thiên tai.

Trước tình hình này, Bộ Tài nguyên và Môi trường đang thúc đẩy các nghiên cứu, điều tra về trượt lở đất đá, lũ ống, lũ quét trên diện rộng ở tỷ lệ lớn và đi cùng với phân vùng cảnh báo nguy cơ để giúp Chính phủ cũng như các địa phương có thể nằm bắt, hiểu biết về hiện trạng và nguy cơ để  tránh. Để đưa ra các giải pháp phòng tránh và giảm thiểu thiệt hại về tính mạng và tài sản cho nhân dân.

Đẩy mạnh công nghệ cảnh báo sớm sạt lở đất.

Phát biểu tại hội nghị, ông Vũ Đức Long - Phó Giám đốc Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn quốc gia đề xuất, các giải pháp cảnh báo lũ quét, sạt lở đất trong công tác khí tượng thủy văn, cần tăng cường phát triển hệ thống quan trắc mưa lưu lượng tự động, đẩy mạnh công nghệ cảnh báo sớm sạt lở đất, lũ bùn đá, lũ quét thông qua việc xây dựng công nghệ đồng hóa dữ liệu cảnh báo, cảnh báo mưa, dông, hạn cực ngắn cho khu vực miền núi; xác định ngưỡng mưa gây sạt lở, lũ quét cho khu vực miền núi, khu vực trọng điểm xảy ra sạt lở, lũ quét; cùng với đó là nghiên cứu ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), xây dựng hệ thống cảnh báo tác động và cảnh báo rủi ro do sạt lở đất…

Để hệ thống quan trắc hoạt động lâu dài phục vụ cảnh báo sớm hiệu quả, cần có sự phối hợp tạo điều kiện và tham gia của chính quyền địa phương các cấp, kết hợp có hiệu quả các chuyên gia từ nhiều lĩnh vực chuyên môn khác nhau ở trong nước và quốc tế. 

Nêu kinh nghiệm quan trắc các khối trượt lở ở Việt Nam và ứng dụng học máy trong nghiên cứu trượt lở, Giáo sư Đỗ Minh Đức, Trường Đại học Khoa học tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng, việc lựa chọn vị trí lắp đặt hệ thống quan trắc và thiết kế cấu hình hệ thống quan trắc  của các khối trượt là căn cứ quan trọng để đề xuất sử dụng chủng loại cảm biến phù hợp với yếu tố động cần quan trắc của khối trượt lớn.

Thông qua Hội thảo này, GS Thái mong muốn các nhà quản lý, chuyên gia, nhà khoa học cùng nhau trao đổi, thảo luận về những giải pháp phòng chống lũ quét, sạt lở đất tại Việt Nam. Trong đó, đặc biệt chú trọng tới việc tăng cường áp dụng tiến bộ khoa học công nghệ trong công tác quan trắc, cảnh báo; ứng dụng các giải pháp công trình giảm nhẹ rủi ro thiên tai, lũ quét, lũ ống, sạt lở đất nhằm kiến tạo một xã hội an toàn trước thiên tai và phát triển bền vững.