Làm chủ những lựa chọn

Trong một xã hội đang đề cao tinh thần multitask (làm việc đa nhiệm), nhiều người tin rằng chỉ cần bản thân cố gắng đủ, sắp xếp thời gian tốt, sử dụng những công cụ hỗ trợ thì cùng lúc có thể làm tốt được mọi thứ. Nhưng, ngẫm đi nghĩ lại, những lựa chọn, mục tiêu, mong muốn rất đáng để làm - song không thể làm tốt tất cả cùng một lúc được.

Chúng ta đang sống trong một kỉ nguyên đầy VUCA (biến động, bất định, phức tạp và mơ hồ) từ môi trường, thời tiết đến các cuộc khủng hoảng về kinh tế và dịch bệnh. Đại dịch Covid - 19 đã làm thay đổi mọi ngõ ngách của cuốc sống, nền kinh tế bị tổn hại, sang chấn về tâm lý của người dân. Với làn sóng covid thứ 4 đã có tới gần 60.000 doanh nghiệp giải thể từ đầu năm 2021 đến nay. Điều này đang gây áp lực cực lớn lên các lãnh đạo doanh nghiệp theo những cách không thể lường trước được, đặc biệt là doanh nghiệp do nữ làm lãnh đạo. Áp lực này nặng gấp đôi bởi nữ lãnh đạo cần phải có khả năng nhìn xuyên qua những hỗn loạn để có tầm nhìn rõ ràng về tổ chức của mình và áp lực sắp xếp lo toan chăm sóc gia đình.

Lý thuyết bốn lò lửa 

Hãy nghĩ về cân bằng công việc - cuộc sống dưới Lý thuyết Bốn lò lửa của tác giả James Clear. Chúng ta hãy tưởng tượng rằng cuộc sống như một cái bếp có bốn lò. Mỗi lò biểu tượng cho một mặt của cuộc sống: Lò thứ nhất là gia đình, lò thứ hai là bè bạn, lò thứ ba là sức khoẻ, lò thứ tư là công việc. Lý thuyết Bốn lò lửa cho rằng: “để thành công, bạn phải tắt đi một trong bốn lò. Và để thành công xuất sắc, bạn phải tắt đi hai trong số bốn lò”.

Điều này có nghĩa là, cái gọi là “cân bằng cuộc sống” thực ra không bao giờ là hoàn hảo. Bạn khó có thể vừa lo cho gia đình chu toàn, lại vừa có thời gian với bạn bè, vừa chăm sóc sức khoẻ cá nhân, lại vừa tập trung được cho công việc. Mà có chăng, nếu bạn có làm được tất cả mọi thứ cùng lúc như vậy, thì chất lượng mỗi thứ cũng sẽ khó có thể tốt được vì bạn bị phân tâm, dàn trải quá nhiều.

Bản thân tôi cũng đang đối mặt với các áp lực tối ưu hóa nguồn lực giới hạn trong cuộc sống - cố gắng tối đa hóa tính hữu dụng dựa trên các thước đo như nghề nghiệp, con cái, mối quan hệ… trong bối cảnh bình thường mới! Trong giai đoạn đầy biến động này tôi đang ưu tiên tập trung cho LỰA CHỌN “bật cháy” lò lửa về công việc và gia đình.

Nhìn nhận cuộc đời theo từng giai đoạn 

Chúng ta nên thử tập trung vào một vài mảng của cuộc sống theo từng khoảng thời gian nhất định. Thay vì nghĩ mình phải chia đều sự quan tâm vào tất cả mọi mặt, bạn có thể nghĩ về công việc-cuộc sống theo từng giai đoạn hoặc từng thời điểm trong ngày. Ví dụ, ở giai đoạn này mình phải lo cho gia đình thì mình chấp nhận sự quan tâm tới lò lửa công việc giảm hơn và ngược lại. Điểm mấu chốt là chúng ta nên hiện diện 100% ở thời điểm và vai trò mà chúng ra gánh vác. Hay như trong một ngày, khi vào giờ làm việc thì mình sẽ bật lò lửa công việc lên cháy rực nhất, khi về nhà thì tắt lò lửa công việc và bật lên lò lửa gia đình, sức khoẻ, bạn bè.

Tôi xin gợi ý cho các bạn một số “mẹo nhỏ” cân bằng công việc và cuộc sống từ trải nghiệp của cá nhân mình. Đây chắc chắn không phải là tất cả các giải pháp và với mỗi người sẽ có những cách thức sáng tạo hơn cho bản thân.

Thứ nhất, thuê ngoài hoặc tìm người giúp đỡ. Chúng ta thường xuyên thuê ngoài/ tìm người giúp nhiều mặt của cuộc sống. Liệu ta có thể áp dụng logic tương tự vào việc cân bằng công việc và cuộc sống?

Công việc ngốn nhiều thời gian và năng lượng nhất, nếu là chủ doanh nghiệp bạn hãy xây dựng đội ngũ và tin tưởng trao gửi trách nhiệm và uỷ quyền cho họ. Mỗi đội nhóm bạn trưởng nhóm sẽ nhận trách lãnh đạo trong mảng việc của mình và linh động huy động các thành viên của nhóm. Hợp tác với đối tác cùng thắng (win-win) cũng đang là ưu thế cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, làm tăng tính cạnh tranh của doanh nghiệp.

Hay như việc làm bố mẹ. Những bố mẹ có việc làm toàn thời gian bắt buộc phải “chia lửa” bằng cách gửi con đi nhà trẻ hoặc thuê người giúp việc. Hãy chia sẻ thông điệp với chồng, con bạn về việc cùng làm việc nhà, trao đổi chia sẻ các vấn đề liên quan hoặc thi thoảng đi ăn ngoài, bạn sẽ có thời gian chất lượng hơn bên con cái… Điểm mấu chốt ở đây là 100% thời gian bạn dành cho việc đang làm một cách chất lượng nhất.

Thứ hai, tư duy tích cực. Thay vì tiêu cực, lo lắng không làm được gì vì không đủ thời gian hay không biết các biến động sẽ dẫn mình đến đâu. Quan điểm của cá nhân tôi là có khó khăn sẽ có giải pháp, giữ được sự tích cực bạn sẽ giúp các lựa chọn của mình sáng suốt hơn cho cả phát triển doanh nghiệp và cân bằng cuộc sống.

Thứ ba, mở rộng tối đa các giới hạn. “Nếu tôi mà có thêm thời gian, hay nguồn lực tôi sẽ kiếm được nhiều tiền hơn/ tập thể dục nhiều hơn/ dành nhiều thời gian hơn cho gia đình”. Một cách đối phó với vấn đề này là phải nắm lấy thế chủ động, mở rộng tối đa các giới hạn để trong một thời gian ngắn có thể làm việc hiệu quả và tối ưu nhất. Ví dụ như, nếu bạn chỉ làm việc được 8 tiếng/ngày, làm sao để tạo ra nhiều tiền nhất trong 8 tiếng này? Hay doanh nghiệp của bạn tập trung vào 20% khách hàng quan trọng nhất để tạo ra 80% doanh thu…

Cá nhân tôi mở rộng giới hạn về thời gian bằng cách làm việc tập trung và hiệu quả với vai trò là lãnh đạo doanh nghiệp hay về nhà dành thời gian chia sẻ với với gia đình, dù thời gian ít nhưng chất lượng của thời gian sẽ giúp bù đắp được thiếu hụt về số lượng.