Lợi thế cạnh tranh từ công nghệ chiến lược

“Bộ tứ trụ cột” cùng nhiều nghị quyết mới vừa được ban hành đã đặt những nền móng quan trọng nhằm tạo bứt phá cho tăng trưởng kinh tế Việt Nam bằng công nghệ chiến lược và định vị Việt Nam trở thành điểm đến đầu tư đầy tiềm năng tại khu vực.

Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp, bà Anastasia Kalinina - Founder của tổ chức tư vấn reState (Thuỵ Sĩ) chia sẻ: Với thể chế đột phá, linh hoạt, Việt Nam không chỉ thúc đẩy phát triển công nghệ chiến lược mở đường cho những không gian tăng trưởng mới cho nền kinh tế và doanh nghiệp mà còn có tiềm năng vươn lên trở thành hub thu hút nhân lực trong một số công nghệ chiến lược như blockchain.

- Từ góc nhìn của nhà tư vấn chiến lược đầu tư, đâu là những điểm cộng để Việt Nam chuyển hoá tiềm năng thành hub thu hút nhân lực công nghệ mà bà vừa đề cập?

Việt Nam là quốc gia đặc biệt với nguồn nhân lực dồi dào, tài năng và khả năng thích ứng cao. Đây cũng là nền kinh tế có tốc độ tăng trưởng nhanh; thể chế cởi mở, vượt trội với các công nghệ mới, hiện đại cùng mức độ ứng dụng công nghệ rất tốt. Những lợi thế cạnh tranh nổi bật này chính là “lực hút” đầu tư nước ngoài và là một trong những yếu tố then chốt giúp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Hơn nữa, chúng tôi nhận thấy chưa có quốc gia nào trên thế giới đang dẫn đầu trong việc tạo ra hub thu hút nguồn nhân lực công nghệ. Đó là lý do tôi đặt câu hỏi: tại sao quốc gia tiên phong không phải là Việt Nam?

Thực tế, nhiều nước trên thế giới đều có mong muốn thực hiện được điều này nhưng hiện nay, trong đà bứt phá đó, với Chính phủ đổi mới trong tư duy chiến lược, nhanh nhạy trong hành động, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành mô hình thí điểm hub nhân lực trong khu vực, qua đó tạo lực đẩy cho các ngành công nghệ chiến lược phát triển. Tất nhiên, để quy tụ đội ngũ chuyên gia, nhân tài công nghệ trên thế giới đến làm việc và cống hiến, những định hướng, chỉ đạo quan trọng trong các nghị quyết cần được nhanh chóng cụ thể hoá thành những cơ chế, chính sách thuận lợi, thông thoáng, tiếp cận với thông lệ quốc tế. Chẳng hạn như chính sách thuế phù hợp, hỗ trợ cơ sở vật chất (điều kiện làm việc, môi trường sống), chính sách cư trú dài hạn trong thời gian làm việc…

- Cơ sở hạ tầng công nghệ cần được xây dựng ra sao để nhân lực công nghệ có “đất dụng võ”, thưa bà?

Tôi cho rằng, nếu thế chế rõ ràng, minh bạch, thuận lợi là yếu tố đầu tiên tạo sức hút với các nguồn lực đầu tư thì cơ sở hạ tầng là mấu chốt nhất. Tôi muốn chia sẻ thêm, những yếu tố này không chỉ cần thiết để giữ chân đội ngũ nhân lực chất lượng mà mở rộng hơn với thu hút các nhà đầu tư nước ngoài, nhất là trong bối cảnh kinh tế thế giới có nhiều bất định như hiện nay.

Các công nghệ chiến lược như AI hay blockchain tuy mới phát triển tại Việt Nam nhưng đang có tốt độ rất nhanh với độ bao phủ lớn trên nhiều ngành nghề, lĩnh vực của nền kinh tế. Do vậy, cơ sở hạ tầng số cần tập trung xây dựng bao gồm cơ sở hạ tầng cơ bản đảm bảo cho các nền tảng công nghệ có thể xây dựng trong đó và cơ sở hạ tầng ở những cấp độ cao hơn phục vụ ứng dụng và đưa công nghệ mới vào hoạt động của các cơ quan Nhà nước, doanh nghiệp, mở ra không gian mới cho đổi mới sáng tạo, tăng trưởng, phát triển…

Bên cạnh đó, cần hoàn thiện hệ sinh thái các hạ tầng đồng bộ khác gồm hạ tầng năng lượng ổn định, hạ tầng viễn thông tốc độ cao, hạ tầng giao thông, logistics… Trong thời gian qua, xây dựng hệ sinh thái này đang gặp phải một số điểm nghẽn nhưng với các nghị quyết mới được ban hành gần đây góp phần thúc đẩy nhanh hơn quá trình hoàn thiện hạ tầng cơ sở cần thiết.

- Tuy nhiên, đầu tư cho nghiên cứu và phát triển khoa học công nghệ nói chung, trong đó có các công nghệ chiến lược mới luôn có độ rủi ro nhất định, thưa bà?

Trong Nghị quyết 57, chủ trương đột phá được ghi nhận là tinh thần chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học công nghệ. Tương tự như vậy, các giải pháp, sáng kiến công nghệ mới rất khó để đi thẳng từ phòng lab vào nhà máy, doanh nghiệp mà cần thử nghiệm trong môi trường an toàn trước khi nhân rộng. Từ những ý tưởng sơ khai đến khi được chính thức công nhận rộng rãi như hiện nay, blockchain đã trải qua hơn 30 năm phát triển. AI cũng vậy, để đạt được hiệu quả tối ưu, ứng dụng công nghệ này cần được đưa từ phòng thí nghiệm ra môi trường thực tế, càng vận hành nhiều trong thực tế, ứng dụng càng thông minh, có khả năng thích nghi cao.

Vì vậy, nhiều quốc gia có công nghệ phát triển trên thế giới đã thành lập digital zone - khu công nghệ mở cùng với các chính sách hỗ trợ nhằm khuyến khích doanh nghiệp, startup, các nhà khoa học phát triển và thử nghiệm các giải pháp, sáng kiến mới. Đây là một trong những chính sách hấp dẫn, thu hút sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư, thúc đẩy phát triển và ứng dụng khoa học công nghệ. Tôi nghĩ rằng, Việt Nam cần tham khảo, nghiên cứu, xây dựng thử nghiệm mô hình mới để củng cố lợi thế và cơ hội tiên phong trong khu vực.

- Trân trọng cảm ơn bà!