Lồng ghép trách nhiệm giới

Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp, bà Caroline Nyamayemombe, Trưởng đại diện UN Women Việt Nam cho biết: Thông qua việc tăng cường hợp tác với Chính phủ, hiệp hội doanh nghiệp và khu vực tư nhân, UN Women sẽ đảm bảo mọi giai đoạn trong quá trình phát triển kinh tế quốc gia, từ các hiệp định thương mại đến các kế hoạch phục hồi khí hậu, sẽ đều lồng ghép trách nhiệm giới.

Dẫn số liệu Cục Thống kê Việt Nam về số doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ chiếm 26% tổng số doanh nghiệp cả nước, và con số này vẫn tăng đều đặn trong thập kỷ qua, bà Caroline Nyamayemombe nhấn mạnh: Doanh nhân nữ Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

- Từ kinh nghiệm của UN Women tại nhiều quốc gia, bà nhận thấy nữ doanh nhân Việt Nam có những điểm mạnh gì nổi bật trong việc quản trị rủi ro và thích ứng với khủng hoảng?

Kinh nghiệm toàn cầu của UN Women cho thấy doanh nhân nữ Việt Nam sở hữu nhiều thế mạnh nổi bật trong quản lý rủi ro và thích ứng với khủng hoảng.

Trước hết, họ rất linh hoạt và sáng tạo, thường tận dụng tốt mạng lưới cộng đồng và hệ thống hỗ trợ phi chính thức để vượt qua khó khăn. Ví dụ, theo báo cáo của IFC năm 2022, trong thời kỳ đại dịch, các doanh nhân nữ Việt Nam có xu hướng hợp tác, chia sẻ nguồn lực với đồng nghiệp nhiều hơn so với nam giới.

Thứ hai, họ cũng nhanh nhạy trong việc đổi mới, hơn 70% cho biết đã giới thiệu sản phẩm hoặc dịch vụ mới để ứng phó với biến động thị trường trong hai năm qua.

Thứ ba, phong cách lãnh đạo của các doanh nhân nữ thường có tính bao trùm và thấu cảm, giúp xây dựng niềm tin và sự gắn kết trong độ ngũ nhân viên cũng như các bên liên quan.

Quan trọng nhất là các doanh nhân nữ thường ưu tiên đặt phúc lợi xã hội song song với mục tiêu lợi nhuận.

Những điểm mạnh này không chỉ thể hiện rõ ở Việt Nam mà còn phù hợp với xu hướng toàn cầu do UN Women ghi nhận, theo đó vai trò lãnh đạo của phụ nữ thường mang lại khả năng thích ứng tốt hơn và tạo ra tác động xã hội lớn hơn.

- UN Women có những chương trình hoặc sáng kiến gì cụ thể tại Việt Nam nhằm nâng cao năng cho phụ nữ và các nữ doanh nhân, thưa bà?

UN Women Việt Nam đã xác định trao quyền kinh tế cho phụ nữ là một trong bốn ưu tiên chiến lược trọng tâm trong Chiến lược hoạt động giai đoạn 2022–2026. Cánh tiếp cận của chúng tôi mang tính toàn diện, bao gồm tư vấn chính sách, tăng cường hệ dữ liệu phân tách giới, phát triển nguồn nhân lực và đẩy mạnh hợp tác với khu vực công và tư.

Một sáng kiến quan trọng là chương trình “Thúc đẩy trao quyền kinh tế cho phụ nữ tại nơi làm việc ở châu Á - WeEmpowerAsia”, trong đó đã xây dựng 25 khóa học trực tuyến cùng một số tài liệu đào tạo dành cho doanh nhân nữ và lãnh đạo nữ, nâng cao năng lực về kỹ năng số, kiến thức tài chính và năng lực lãnh đạo cho doanh nhân nữ. Trong năm 2023 và 2024, hơn 2.000 doanh nhân nữ đã được nâng cao năng lực thông qua các khóa đào tạo khác nhau do UN Women và các đối tác tổ chức.

Một trọng tâm nổi bật khác là Chương trình tăng cường khả năng tiếp cận thị trường và thúc đẩy mua sắm có trách nhiệm giới (WE RISE Together). Chúng tôi đã tích cực hợp tác với Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Hội đồng Doanh nhân nữ Việt Nam (VWEC) và Sáng kiến Hỗ trợ Phụ nữ Khởi nghiệp và Kinh doanh (WISE) để tăng cường kết nối 261 doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ (WOB) vào thị trường và chuỗi cung ứng. Sáng kiến này nhằm tạo ra sân chơi bình đẳng, bởi cơ hội kết nối thị trường cũng quan trọng không kém cơ hội tiếp cận vốn.

UN Women cũng là đầu mối thúc đẩy các doanh nghiệp áp dụng các Nguyên tắc Trao quyền cho Phụ nữ (WEPs) ở Việt Nam. Tính đến nay, đã có 236 doanh nghiệp Việt Nam cam kết thực hiện WEPs, thúc đẩy bình đẳng giới tại nơi làm việc, thị trường và cộng đồng.

Chúng tôi cũng cung cấp hỗ trợ kỹ thuật cho các đối tác, nhằm đảm bảo rằng các chương trình nâng cao năng lực cho họ được thiết kế dựa trên đúng nhu cầu và nhạy cảm về giới, tập trung vào các kỹ năng thiết yếu như kỹ năng số, quản lý tài chính và năng lực lãnh đạo.

- Theo bà, Việt Nam cần làm gì thêm về chính sách để hỗ trợ tốt hơn cho nữ doanh nhân trong việc xây dựng khả năng chống chịu và thích ứng với tương lai bất định?

Việt Nam đã thiết lập được một khung chính sách vững chắc, bao gồm Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa (2017) cùng nhiều mục tiêu quốc gia tham vọng. Tuy nhiên, hiệu quả chính sách còn phụ thuộc vào mức độ triển khai cụ thể và có trọng tâm. Chúng tôi đề xuất ba định hướng chính sách quan trọng.

Thứ nhất, Việt Nam cần đặt ra các mục tiêu cụ thể trong hoạt động mua sắm công và mua sắm thương mại trong khu vực tư nhân có trách nhiệm giới. Hiện nay, các doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ vẫn còn nhiều hạn chế trong năng lực cạnh tranh và quy mô, khi chỉ có khoảng 4% doanh nghiệp vừa và nhỏ do phụ nữ làm chủ được đánh giá là đủ năng động để tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Cần lập các mục tiêu cụ thể giúp các doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ nâng cao chất lượng, tăng nguồn vốn, từ đó thúc đẩy tăng trưởng.

Thứ hai, cần đảm bảo tài chính toàn diện có trách nhiệm giới. Các nhà hoạch định chính sách và tổ chức tài chính phải vượt qua giả định rằng phụ nữ ngại rủi ro. Điều này có nghĩa là thiết kế các sản phẩm tài chính phù hợp, cải thiện việc thu thập dữ liệu về khoảng cách giới trong tài chính và cung cấp các gói tích hợp kết hợp giữa nguồn vốn với tư vấn kỹ thuật về kinh doanh, nhằm giải quyết các thách thức cụ thể như thiếu tài sản thế chấp hay hạn chế về đào tạo kiến thức tài chính.

Thứ ba, dù các chương trình hỗ trợ của Chính phủ rất đáng ghi nhận, các văn bản chính sách cần phải chuyển hóa khái niệm “doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ” thành các biện pháp ưu tiên cụ thể và rõ ràng. Việc áp dụng thống nhất định nghĩa doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ ở tất cả các tổ chức sẽ giúp đảm bảo các chương trình hỗ trợ được xác định, giám sát và mở rộng chính xác, từ đó tối đa hóa tác động trong việc nâng cao năng lực thích ứng.

Chúng tôi mong muốn UN Women sẽ đóng vai trò là đối tác chiến lược kết nối giữa thay đổi nhận thức với các chương trình hỗ trợ trên thực tế. Mục tiêu cuối cùng là có thể nhìn thấy các doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ không chỉ tồn tại mà còn đóng vai trò chủ động trong việc dẫn dắt quá trình chuyển đổi của Việt Nam hướng tới một xã hội thịnh vượng, bền vững và công bằng vào năm 2030.

- Trân trọng cảm ơn bà!