Luật Trí tuệ nhân tạo: Bước đi thể hiện tư duy kiến tạo thể chế, đón bắt xu thế công nghệ

Theo đó, nhằm góp ý hoàn thiện Dự thảo Luật, bảo đảm tính hợp lý, khả thi của các quy định, bảo đảm quyền và lợi ích của doanh nghiệp, chiều nay 15/10, VCCI phối hợp với Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cùng Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức Hội thảo “Góp ý hoàn thiện Dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo”.

Phát biểu khai mạc, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội - Trần Văn Khải nhấn mạnh, Việt Nam xác định AI là công nghệ ưu tiên quốc gia, đóng vai trò then chốt trong chuyển đổi số, phát triển kinh tế tri thức và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị đã đặt mục tiêu Việt Nam thuộc nhóm các nước dẫn đầu khu vực về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng AI.

“Tuy nhiên, sự phát triển nhanh của AI cũng đặt ra nhiều thách thức về pháp lý, đạo đức, an toàn và trách nhiệm xã hội, đòi hỏi phải có hành lang pháp lý phù hợp để vừa kiểm soát rủi ro, vừa thúc đẩy đổi mới sáng tạo”, ông Khải chia sẻ.

Đồng thời cho hay, việc kịp thời xây dựng và trình Quốc hội thông qua Luật Trí tuệ nhân tạo ngay tại kỳ họp tới là rất ý nghĩa và cấp thiết.

Theo ông Khải, đây là một trong những đạo luật đầu tiên của Việt Nam trong lĩnh vực AI, tạo nền tảng pháp lý cho nghiên cứu, phát triển, ứng dụng và quản trị AI một cách an toàn, có trách nhiệm và nhân văn. Dự thảo luật được xây dựng theo hướng tìm điểm cân bằng hợp lý giữa quản lý và khuyến khích phát triển, bảo đảm minh bạch, khả thi và tiệm cận chuẩn mực quốc tế.

Chia sẻ tại Hội thảo, ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế VCCI bày tỏ, việc Quốc hội và Chính phủ chủ động xây dựng Luật Trí tuệ nhân tạo là bước đi thể hiện tư duy kiến tạo thể chế, đón bắt xu thế công nghệ và mở rộng không gian đổi mới sáng tạo.

“Đây là đạo luật đầu tiên tại Việt Nam đặt nền móng pháp lý cho toàn bộ hệ sinh thái trí tuệ nhân tạo - từ phát triển, ứng dụng, đến quản lý rủi ro và bảo vệ quyền lợi người dân”, ông Tuấn chia sẻ.

Theo ông Tuấn, Dự thảo Luật dù được soạn thảo trong thời gian ngắn nhưng đã tiếp cận nhiều chuẩn mực quốc tế như: Quản lý dựa trên rủi ro, cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox), quy định về đạo đức và quyền con người trong AI, minh bạch và gắn nhãn nội dung do AI tạo ra.

Tuy nhiên, để Luật thực sự đi vào cuộc sống và trở thành động lực phát triển, ông Tuấn lưu ý một số điểm như: Cần bảo đảm sự linh hoạt và thích ứng trong khung pháp lý; giảm tối đa rào cản hành chính cho doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và startup. Đồng thời, cần đầu tư nghiêm túc cho hạ tầng dữ liệu và tính toán - đây là "nhiên liệu" sống còn của trí tuệ nhân tạo; xác định rõ trách nhiệm pháp lý, đặc biệt trong chuỗi giá trị trí tuệ nhân tạo - từ nhà phát triển, nhà cung cấp đến người triển khai.

“Việc Luật đề xuất trách nhiệm pháp lý khách quan với hệ thống rủi ro cao là phù hợp, nhưng cần làm rõ cơ chế bảo hiểm, giới hạn trách nhiệm và tiêu chí phân bổ rủi ro một cách hợp lý và thực thi được”, ông Tuấn cho hay.

Tại Hội thảo, tham gia góp ý Dự thảo Luật, nhiều ý kiến đề xuất, cần quy định rõ ranh giới quyền sở hữu trí tuệ giữa nhà phát triển, nhà cung cấp và nhà triển khai. Có hướng dẫn cụ thể về gắn nhãn sản phẩm AI, bảo đảm minh bạch và khả năng kiểm chứng. Linh hoạt trong cơ chế tiền kiểm, tránh làm chậm tiến độ ra mắt sản phẩm. Bổ sung quy định dẫn nguồn dữ liệu học của AI, để minh bạch nguồn tri thức và tránh vi phạm bản quyền…