Lực đẩy mới cho Khu kinh tế Chu Lai

Để trở thành Khu kinh tế biển đa ngành như kỳ vọng của Chính phủ sau khi Khu kinh tế mở (KKTM) Chu Lai điều chỉnh quy hoạch là cả một câu chuyện rất cần sự đồng tâm hiệp lực của Quảng Nam và cả hệ thống chính trị từ Trung ương đến địa phương.

Đã hơn 15 năm, kể từ ngày khởi sự xây dựng KKTM trên vùng cát hoang mạc thừa nắng gió Núi Thành với bao gian khó. Để đến hôm nay, một Khu kinh tế mở (KKTM) Chu Lai hình thành vóc dáng là hành trình không mệt mỏi được kế tục và phát huy của miền đất kiên trung đi đầu đánh Mỹ thời chiến tranh vệ quốc của dân tộc.

Chu Lai - Thay đổi để đột phá

Nhiều nhà hoạch định kinh tế của đất nước, cũng như lãnh đạo các cấp chính quyền và người dân Quảng Nam đã từng tự hỏi nếu không có KKTM, Quảng Nam sẽ như thế nào?

Tất nhiên, câu hỏi đã được giải đáp bằng thực tiễn sau 15 năm xây dựng. Những người đi tiên phong biến vùng đất hoang mạc thừa nắng gió này là minh chứng của sự thành công. Đó là một tổ hợp cơ khí-ô tô Trường Hải Chu Lai cùng hàng trăm nhà máy phụ trợ khác ăn nên làm ra nơi miền đất này.

Ngay tại Khu kinh tế này đã có 158 dự án được cấp phép với tổng vốn đăng ký 94 nghìn tỷ đồng, tương đương hơn 4,5 tỷ USD (43 dự án FDI với tổng vốn đăng ký hơn 1,3 tỷ USD, 115 dự án đầu tư trong nước với vốn đăng ký hơn 66,7 nghìn tỷ đồng).

Đã có 111 dự án đi vào hoạt động, tổng vốn thực hiện 68 nghìn tỷ đồng, giải quyết gần 26.000 lao động, đóng góp đến 75% nguồn ngân sách Quảng Nam... đã minh chứng hiệu quả của khu kinh tế này trong điều kiện cơ chế, chính sách và nguồn đầu tư hạn chế.

Hãy nhìn vào tổ hợp cơ khí ô tô Trường Hải-Chu Lai không phải để tụng xưng mà đó là niềm tự hào của người Quảng Nam. Bởi đây là doanh nghiệp đi tiên phong đầu tư vào khu vực này. Chu Lai vẫn là sự lựa chọn số 1 của các nhà đầu tư khi tìm đến Quảng Nam.

Ông Đinh Văn Thu, chủ tịch UBND Quảng Nam khẳng định: sau 15 năm, phần lớn các khu chức năng của KKTM Chu Lai đã được đầu tư hoàn thiện, hạ tầng đồng bộ. Tỷ lệ lấp đầy của 4 khu công nghiệp (3.500ha) hơn 80% và nhiều đô thị mới được hình thành. Không chỉ thu hút đầu tư, quy hoạch và xây dựng các khu dân cư, tái định cư, sắp xếp dân cư, hạ tầng xã hội, đào tạo nghề cũng đã được Quảng Nam ưu tiên.

"Tạo đột phá, kiến tạo, tương xứng với tiềm năng, lợi thế so sánh của địa phương…"- Đó là nội dung cần sớm thay đổi tư duy và cơ chế chính sách để biến Chu Lai thành mô hình kinh tế đặc thù của đất nước.

Tuy nhiên, theo ông Thu cho biết từ thực tiễn quy hoạch và đầu tư sau 15 năm đã bộc lộ những khiếm khuyết cần thay đổi. Việc điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng KKTM Chu Lai nhằm bảo đảm tính đột phá, có sức kiến tạo phát triển, tương xứng với tiềm năng, lợi thế so sánh của địa phương, khai thác tối đa kết cấu hạ tầng đã được đầu tư (cầu Cửa Đại, tuyến đường ven biển 129…) và nâng cao hiệu quả sử dụng đất.

Việc điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng KKTM Chu Lai đã hoàn toàn thay đổi tính chất khu kinh tế đã được quyết định trước đây (ngày 23.3.2004). Nghĩa là sẽ thay đổi từ một trung tâm tài chính, ngân hàng, thương mại, du lịch, viễn thông thành khu kinh tế biển đa ngành, đa lĩnh vực, trở thành một trong những hạt nhân, trung tâm phát triển lớn của Vùng kinh tế trọng điểm miền Trung.

Lực đẩy nào biến giấc mơ thành hiện thực

Trưởng Ban Khu Kinh tế mở Chu Lai Đổ Xuân Diện-Người thực hiện các chủ trương, đường lối của chính phủ và lãnh đạo Quảng Nam để diện mao Chu Lai hôm nay đã từng khẳng định sẽ xây dựng Chu lai thành khu vực phát triển đô thị, trung tâm công nghiệp ô tô và công nghiệp phụ trợ ngành ô tô, hàng không, trung tâm khí – điện và sản phẩm hóa dầu, công nghiệp dệt may và phụ trợ ngành dệt may, các loại hình công nghiệp khác ứng dụng công nghệ và hàm lượng chất xám cao. Không chỉ vậy, Chu lai sẽ hình thành một trung tâm sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao và là “cứ điểm” du lịch, dịch vụ gắn với việc tận dụng, khai thác tối đa sân bay Chu Lai và hệ thống cảng Chu Lai – Kỳ Hà.

Với ông Diện, người đã gắn bó với Chu Lai hơn 15 năm và ra đi nhận nhiệm vụ mới tâm sự rằng, việc điều chỉnh ranh giới, địa giới hành chính, dân số và đất đai, định hướng phát triển về hạ tầng kinh tế, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng đô thị, đánh giá môi trường chiến lược, nhất là định hướng các dự án đầu tư… được đặt lên hàng đầu.

Vì vậy, những người ở lại với Ban Kinh tế mở Chu lai sẽ tiếp tục tham mưu cho UBND tỉnh xây dựng, ban hành các quy định, tổ chức thực hiện hiệu quả đồ án quy hoạch, sẽ nhanh chóng triển khai lập các quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết xây dựng, thiết kế kiến trúc cảnh quan cho các khu chức năng trong khu kinh tế tương lai. “Đây là cơ sở quản lý quy hoạch, triển khai các dự án đầu tư xây dựng và mời gọi các nhà đầu tư trong, ngoài nước đến đầu tư, góp phần đẩy nhanh tốc độ phát triển kinh tế - xã hội địa phương” – ông Diện nói.

Còn Phó Chủ tịch UBND Quảng Nam Huỳnh Khánh Toàn thì cho rằng "Điều chỉnh quy hoạch Khu KTM CL cũng chỉ là sự khởi đầu. Để KKTM Chu Lai trở thành hấp lực các nhà đầu tư, tiếp tục được chọn là khu kinh tế trọng điểm quốc gia vẫn là một hành trình đầy gian nan.

Chính vì thế, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu Bộ Công Thương, Bộ Tài chính và các bộ ngành liên quan nghiên cứu đề xuất các chính sách miễn thuế tiêu thụ đặc biệt cho phần giá trị sản xuất trong nước áp dụng đối với sản phẩm ô tô... cùng với các cam kết của doanh nghiệp về đầu tư dài hạn, sản lượng và sử dụng nhân lực, chuyển giao công nghệ, áp dụng bảo lãnh thanh toán thuế thời hạn 8 tháng thay vì 30 ngày như hiện nay...

Không chỉ các Bộ ngành, mà chính quyền Quảng Nam chủ động khơi nguồn nội lực, đẩy nhanh tốc độ phát triển kinh tế, cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư, thu hút các nguồn lực cho phát triển, cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính. Xúc tiến kêu gọi đầu tư nâng cấp cảng Kỳ Hà - Chu Lai, cảng hàng không quốc tế Chu Lai, chuyển dịch cơ cấu công nghiệp theo hướng phát triển công nghệ cao, tăng khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường.

“Điều chỉnh mục tiêu quy hoạch, đảm bảo xây dựng KKTM Chu Lai phù hợp với chiến lược phát triển quốc gia, chiến lược phát triển biển Việt Nam, hình thành khu kinh tế biển đa ngành, đa lĩnh vực. Sớm quy hoạch sử dụng đất và phân khu chức năng gắn các dự án trọng điểm. Tạo mọi điều kiện thuận lợi để Thaco tiếp tục đầu tư, phát triển, sớm trở thành tập đoàn công nghiệp đa ngành trong các lĩnh vực trọng yếu của quốc gia” – Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh.

Đó là lực đẩy về cơ chế chính sách. Còn thực tiễn, khi tỷ phú USD Trần Bá Dương cũng đã cam kết tiếp tục đầu tư mở rộng xây dựng tổ hợp cơ khi ô tô Trường Hải Chu Lai với nguồn vốn 3 tỷ USD để biến giấc mơ thành hiện thực trong tương lai nơi miền đất hoang mạc thừa nắng gió này là giấc mơ thực không còn là điều hoang tưởng.