Nghệ An: Nhà thầu bỏ cuộc, dự án xử lý rác thải bị “chết yểu”

CAO SƠN• 08/12/2022 14:30

2 bãi rác cũ của TP. Vinh và TX. Cửa Lò với hàng chục nghìn tấn rác thải đang “yên giấc” và từng ngày “âm thầm” gây ô nhiễm.

“Giữa đường đứt gánh”

Có mặt tại bãi rác Đông Vinh, thuộc địa phận xã Hưng Đông, TP. Vinh, chúng tôi thấy, toàn bộ khu vực này, rác được chất ngang bằng nóc nhà, toàn bộ đã được phủ xanh bởi các loại cây cỏ. Bãi rác này rộng hơn 10ha, nằm sát khu dân cư và cách Quốc lộ 46A chừng 100m, được hình thành hàng chục năm nay. Do lượng rác thải tập kết về đây nhiều nhưng không được xử lý nên đã quá tải, gây ô nhiễm nghiêm trọng. Vì thế, vào năm 2000, bãi rác này phải đóng cửa, toàn bộ rác thải sẽ được chuyển ra Khu Liên hợp xử lý chất thải rắn Nghi Yên (huyện Nghi Lộc) để xử lý.

Được biết, để xử lý rác thải tại bãi rác Đông Vinh, năm 2003, UBND tỉnh Nghệ An chấp thuận cho Công ty CP Công nghệ môi trường xanh Seraphin (gọi tắt Công ty Seraphin) làm nhà máy xử lý rác thải với công suất xử lý 200 tấn/ngày đêm. Sau đó, tỉnh Nghệ An cho doanh nghiệp thuê hơn 30.000 m² đất tiếp giáp với bãi rác Đông Vinh để xây dựng nhà máy.

>>Nam Định: Khi nào Dự án xử lý rác thải tại xã Mỹ Thành được... khởi công?

>>Loay hoay xử lý rác thải trên lòng hồ thuỷ điện ở Nghệ An

Tháng 5/2005, nhà máy xử lý rác của Công ty Seraphin bắt đầu hoạt động, có chức năng xử lý rác thải tươi (rác thải sinh hoạt phát sinh hằng ngày) và rác thải khô (chôn lấp tại bãi rác). Nhưng theo báo cáo của UBND TP.Vinh, nhà máy này xử lý chủ yếu xử lý rác thải khô, còn rác thải tươi rất ít. Đến tháng 7/2013, nhà máy này đã xử lý hơn 257 tấn rác và Công ty Seraphin đã được UBND TP.Vinh thanh toán, giải ngân hơn 41,8 tỉ đồng. Đại diện chủ đầu tư nhà máy này cho rằng, do thành phần rác đầu vào không phù hợp với công nghệ dây chuyền nên nhà máy này phải đóng cửa. Đến ngày 3/1/2014, UBND tỉnh Nghệ An yêu cầu nhà máy chấm dứt hoạt động vì gây ô nhiễm môi trường.

Rác thải ở bãi rác thải Đông Vinh còn ứ đọng hơn 80 ngàn mét khối từ hàng chục năm nay chưa được xử lý đến nơi, đến chốn

Theo ước lượng của Công ty Seraphin, hiện nay, khu vực này đang tồn lại khối lượng rác khoảng 84.000 tấn (gồm: 30.000 tấn gạch đá, cát, sỏi, thủy tinh, mảnh sành...; 20.000 tấn mùn hữu cơ đã phân loại; 34.000 tấn rác đã phân loại chờ đốt). UBND TP.Vinh đề nghị doanh nghiệp này vận chuyển khối lượng rác còn tồn đọng ra các vị trí đã được xác định, tuy nhiên đến nay, vẫn chưa được thực hiện.

Từ năm 2020 đến nay, UBND TP.Vinh đã phát nhiều văn bản yêu cầu Công ty Seraphin khẩn trương xử lý số lượng rác tồn đọng nhưng vẫn chưa có kết quả. Tháng 12/2021, lãnh đạo UBND TP.Vinh đã trực tiếp làm việc với đại diện Công ty Seraphin. Tuy nhiên, doanh nghiệp này cho rằng, do bộ máy lãnh đạo doanh nghiệp đã thay đổi, chuyển nhượng cổ phần nên không nắm đầy đủ quá trình giải quyết việc tồn đọng rác thải tại bãi rác Đông Vinh. Đại diện Công ty Seraphin cũng không quyết định được việc xử lý rác thải tồn đọng hiện nay.

Một cán bộ cấp phòng thuộc UBND TP.Vinh, cho biết, Công ty Seraphin chưa xử lý rác là do doanh nghiệp này cho rằng, dự án được tỉnh Nghệ An mời về đầu tư, nhưng sau đó đã bị chấm dứt giữa chừng khiến doanh nghiệp bị thua lỗ. Đại diện doanh nghiệp này muốn tỉnh hỗ trợ kinh phí để thực hiện di dời số rác còn tồn tại bãi rác Đông Vinh và cho thực hiện dự án đốt rác phát điện tại bãi rác Nghi Yên để vớt vát lại vốn đã đầu tư.

Nhà thầu hiện... “bật vô âm tín”

Theo tiến độ phê duyệt, dự án xử lý bãi rác cũ của TX. Cửa Lò phải hoàn thành năm 2016, tuy nhiên đến nay, công việc này vẫn còn dở dang. Bãi rác thải này nằm cạnh nghĩa trang phường Nghi Hương và giáp ranh với xã Nghi Thạch (huyện Nghi Lộc), do hoạt động trong một thời gian dài nên bãi rác này bị quá tải và gây ô nhiễm môi trường. Thời điểm chúng tôi có mặt, mặc dù đã được bốc dỡ nhiều đợt nhưng trong hàng rào bãi rác này còn nhiều đống rác bị cỏ dại bao phủ cao bằng nóc nhà. Mái nhà điều hành bãi rác và hàng rào nhiều đoạn bị sập, cảnh hoang tàn.

Theo cán bộ khối Trần Phú, phường Nghi Hương cho biết, trước đây, đã có 1 thời gian, đơn vị cho máy xúc chuyển rác đi nơi khác nhưng chưa hết. Nhiều năm nay, diện tích ruộng của dân ở cạnh, bị ô nhiễm khi nguồn nước từ bãi rác thẩm thấu ra, mặc dù xung quanh khu vực có xây mương thoát nước nhưng không tiêu được, lại bị sập nhiều đoạn nên nước thải cứ quanh quẩn. Người dân trong khối những lần tiếp xúc cử tri đã có ý kiến đề nghị di dời nhanh nhưng đến nay vẫn chưa thấy bốc dỡ hết.

>>Ứng dụng công nghệ xử lý rác thải sinh hoạt: Vướng mắc ở đâu?

Bãi rác thải cũ của TX. Cửa Lò đặt tại khối Trần Phú, phường Nghi Hương có diện tích 14.200 m2. Bãi rác này hoạt động từ năm 1995 với “công nghệ” chôn lấp, phạm vi phục vụ xử lý rác thải địa bàn thị xã. Năm 2013, bãi rác thải được đưa vào Quyết định số 1788 của Chính phủ về việc phê duyệt kế hoạch xử lý triệt để các cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng đến năm 2020. Trong đó, quy định thời hạn xử lý triệt để bãi rác thải này là từ năm 2013 đến 2016.

Để xử lý bãi rác thải này, năm 2013, Ban quản lý dự án xử lý triệt để ô nhiễm môi trường (thuộc UBND TX. Cửa Lò) đã ký hợp đồng với Công ty TNHH MTV Xây dựng và Chuyển giao công nghệ môi trường (có trụ sở tại TP. Hà Nội) để thi công xử lý triệt để ô nhiễm môi trường bãi rác thải Nghi Hương.

Tình trạng rác thải tập kết ở khu vực đô thị như TP Vinh, thị xã Cửa Lò lâu nay chưa được xử lý dứt điểm đã tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm môi trường rất lớn tới đời sống sinh hoạt của người dân

Sau khi ký hợp đồng, nhà thầu đã tiến hành thi công theo hợp đồng đã ký kết. Ban quản lý đã kiểm tra và nghiệm thu kết quả thực hiện 3 đợt, vào các ngày: 26/5/2014, 23/7/2014, 23/1/2015 với khối lượng thực hiện là 48.746 m3. Theo tính toán của chủ đầu tư thì khối lượng nhà thầu thi công tính đến thời điểm hiện nay, đạt 70% khối lượng phải thực hiện theo dự án đã được duyệt.

Tổng mức đầu tư dự án là hơn 14 tỷ đồng. Hiện, vốn của dự án đã được cấp là 12,5 tỷ đồng, đạt 88,8% tổng đầu tư dự án. Cho đến nay, UBND thị xã Cửa Lò đã giải ngân cho Công ty TNHH MTV Xây dựng và Chuyển giao công nghệ môi trường trên 5,3 tỷ đồng, trong tổng số khối lượng đã hoàn thành 48.946m3. Tương đương với giá trị hoàn thành phải thanh toán là hơn 8 tỷ đồng.

Để đảm bảo tiến độ thi công và xử lý triệt để ô nhiễm môi trường bãi rác thải Nghi Hương, phòng TN&MT đã đề nghị UBND thị xã Cửa Lò cân đối ngân sách để thanh toán cho nhà thầu theo khối lượng đã được nghiệm thu, để tiếp tục thực hiện xử lý ô nhiễm môi trường trước năm 2019. Tuy nhiên, đến nay, việc xử lý bãi rác vẫn chưa được khởi động lại.

Ông Võ Văn Hùng, Phó Chủ tịch UBND TX. Cửa Lò cho biết, dự án triển khai đã lâu, hiện, có thông tin đơn vị thi công đang chuyển đổi mô hình doanh nghiệp nên mặc dù nhiều lần thị xã đôn đốc nhưng doanh nghiệp này vẫn chưa vào thi công tiếp. UBND thị xã đã phát văn bản, đề nghị tiếp tục thi công hoàn thành khối lượng trong hợp đồng hoặc quyết toán khối lượng để chủ đầu tư thuê đơn vị khác nhưng vẫn chưa có sự phúc đáp từ doanh nghiệp này.