Nghệ An: Xử lý nghiêm nạn khai thác khoáng sản trái phép

Liên quan đến vụ xâm hại di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh cấp Quốc gia Lèn Hai Vai ở xã Minh Châu, huyện Diễn Châu, mới đây, UBND tỉnh Nghệ An đã chỉ đạo các sở, ban ngành liên quan và chính quyền địa phương xử lý nghiêm những hành vi vi phạm; đồng thời, khẩn trương khoanh vùng, cắm mốc bảo vệ di tích lịch sử quốc gia này.

Xử lý nghiêm vi phạm

Dựa theo nguồn tin mà PV vừa nhận được, UBND huyện Diễn Châu đã ban hành Tờ trình số 63/TTr-UBND ngày 22/3/2024 gửi UBND tỉnh Nghệ An về việc đề nghị ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty TNHH Trung Việt Hưng, địa chỉ tại số 1, đường Hoàng Trung Thông, phường Đông Vĩnh, TP Vinh. Đây là doanh nghiệp có hành vi xâm phạm di tích Quốc gia Lèn Hai Vai mà dư luận, báo chí truyền thông đã phản ánh thời gian gần đây.

Trong văn bản nêu trên, chính quyền huyện Diễn Châu đã đề xuất UBND tỉnh xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực di sản văn hoá và lĩnh vực khoáng sản đối với doanh nghiệp này do đã có hành vi múc đất đá trái phép tại chân Lèn Hai Vai, hủy hoại, làm thay đổi yếu tố gốc cấu thành di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh cấp Quốc gia Lèn Hai Vai với khối lượng đào múc trên 50m3.

Cụ thể, vào ngày 28/2, Công ty TNHH Trung Việt Hưng (đơn vị thi công công trình thuộc dự án Đường dây điện 500KV Quảng Trạch – Quỳnh Lưu) đã ngang nhiên đào múc đất đá trái phép tại khu vực chân Lèn Hai Vai, vị trí phía Tây lèn để làm vật liệu xây dựng thông thường với khối lượng hơn 380m3. Điều này đã vi phạm Luật Di sản năm 2009 và Luật Kháng sản năm 2010.

Do vậy, căn cứ vào các quy định hiện hành, đối với hành vi vi phạm Luật Di sản, UBND huyện Diễn Châu đã đề xuất UBND tỉnh xử phạt doanh nghiệp này 90 triệu đồng; đồng thời, đề xuất mức phạt 90 triệu đồng đối với hành vi vi phạm Luật Khoáng sản. Tổng số tiền phạt hành chính mà Công ty TNHH Trung Việt Hưng phải nộp là 180 triệu đồng. Ngoài ra, buộc doanh nghiệp phải khắc phục hậu quả bằng việc bồi hoàn, khôi phục hiện trạng ban đầu của di tích.

Được biết, trước đó, UBND tỉnh Nghệ An cũng đã ban hành văn bản 2104/UBND-VX, ngày 19/3/2024 về việc chấn chỉnh công tác quản lý và phát huy giá trị tại di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh cấp Quốc gia Lèn Hai Vai gửi Sở Văn hóa – Thể thao và UBND huyện Diễn Châu. Mặt khác, yêu cầu Sở Văn hóa và Thể thao chỉ đạo Thanh tra Sở chủ trì, phối hợp với các cơ quan chức năng tham mưu lập hồ sơ xử lý vụ việc vi phạm đảm bảo đúng quy định hiện hành.

Chính quyền địa phương có vô can?

Theo tìm hiểu của PV, Lèn Hai Vai nằm trên địa bàn xã Minh Châu, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An là nơi chứa đựng nhiều giá trị văn hóa, lịch sử lâu đời và được Bộ Văn hóa - Thông tin công nhận là Di tích lịch sử - danh thắng cấp Quốc gia vào năm 1994.

Tuy nhiên, trong khoảng thời gian đầu tháng 3/2024, Lèn Hai Vai liên tục bị một doanh nghiệp lợi dụng việc thi công dự án gần đó để sử dụng 2 máy xúc vào khai thác đất đá trái phép, xâm phạm đến sự linh thiêng của di tích này, khiến dư luận và nhân dân địa phương hết sức bức xúc.

Sau khi nắm bắt tình hình trên, Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Nghệ An đã lập đoàn kiểm tra, khảo sát tại di tích này. Kết quả kiểm tra cho thấy, xung quanh Lèn Hai Vai có dấu đào bới, san lấp mặt bằng; một số nơi đã được trồng cây keo, còn lại đã đào hố chuẩn bị cho công tác trồng cây.

Đáng chú ý, ở khu vực phía Tây Nam và Đông Nam có con đường đất do đơn vị thi công tự san lấp mở đường để đưa thiết bị máy móc và vật liệu thi công công trình, phía Bắc đang tập kết nhiều khối đất màu đen, tập kết thành bãi chưa san ủi; phía Đông Bắc giáp đường dân sinh thì đang bị tập kết rác thải nhiều nơi làm ảnh hưởng đến cảnh quan di tích, mất vệ sinh, ô nhiễm môi trường.

Qua ghi nhận, tại bãi tập kết vật liệu của đơn vị thi công, số lượng đất, đá bị đào sâu vào chân núi để san lấp và vận chuyển làm đường ra chân công trình với khối lượng khá lớn, khoảng trên 300m3…

Theo báo cáo của Chủ tịch UBND xã Minh Châu, ngày 15/2, Công ty TNHH Trung Việt Hưng đã làm việc với UBND xã về việc san, sửa làm đường giao thông dưới chân lèn để vận chuyển vật liệu, máy móc thực hiện dự án thi công đường dây điện. Tiếp sau đó, chính quyền xã đã đồng ý bằng văn bản cho đơn vị này tự mở đường quanh lèn theo lối đi dân sinh với cam kết không được lấy đất, đá dưới chân lèn làm ảnh hưởng đến di tích.

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện đơn vị thi công đã lấy đất đá ở chân núi để phục vụ dự án với khối lượng khoảng trên 300 m3 để đắp đường từ chân núi ra vị trí thi công móng. Xét thấy đơn vị thi công thực hiện không đúng cam kết, UBND xã Minh Châu đã đình chỉ và yêu cầu hoàn trả lại số đất, đá đã lấy trong thời gian ngắn nhất.

Theo Sở Văn hóa và Thể thao, trong Quy chế quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng cảnh trên địa bàn tỉnh Nghệ An đã quy định trách nhiệm UBND cấp xã là: “Tổ chức quản lý, giữ gìn, bảo vệ và phát huy giá trị di tích trên địa bàn theo sự phân công của UBND cấp huyện”.

Vì vậy, việc UBND xã Minh Châu cho phép đơn vị thi công tự đào đất, mở đường, lập bến bãi, tập kết vật liệu để thi công dự án trong khu vực bảo vệ di tích là vi phạm pháp luật về quản lý, bảo vệ di tích, thiếu trách nhiệm, buông lỏng quản lý, làm ảnh hưởng nghiêm trọng cảnh quan môi trường, yếu tố nguyên gốc và các giá trị lịch sử - văn hóa của di tích…