Nghị định 08/2023: Giải pháp tình thế "gỡ rối" cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Theo đó, ngày 5/3/2023 vừa qua, Chính phủ đã ban hành Nghị định 08/2023/NĐ-CP (Nghị định 08) sửa đổi, bổ sung và ngưng hiệu lực thi hành một số điều tại các Nghị định quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế. 

Theo luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch SBLaw đánh giá, Nghị định 08 gần như tháo gỡ hoàn toàn những nút thắt mà Nghị định 65/2022/NĐ-CP ban hành trước đây gây ra một số khó khăn thực tế cho doanh nghiệp lẫn nhà đầu tư mua trái phiếu. Nghị định mới đánh vào những vấn đề nóng và nhức nhối nhất, mở đường cho các doanh nghiệp trong nước có cơ hội phục hồi sau những sóng gió vừa qua.

"Nghị định sửa đổi và bổ sung mới sẽ tránh sự sụp đổ của thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong ngắn hạn, bao gồm việc giảm lượng cung trái phiếu, kéo dài thời gian trả nợ và tăng lượng cầu mua trái phiếu. Chính phủ đã rất nỗ lực trong việc “gỡ rối” cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Chúng ta cùng hy vọng các doanh nghiệp có thể tận dụng chính sách này và vững vàng vượt qua giai đoạn khó khăn hiện nay", vị luật sư nói.

Trong Nghị định 08 quy định nếu gặp khó khăn về dòng tiền, doanh nghiệp có thể thương lượng với trái chủ gia hạn thêm 2 năm. Điều này giúp nhà phát hành có thời gian thu xếp dần nguồn tiền trả cho trái chủ. Theo ông Hà, quy định này là hợp lý trong bối cảnh hiện tại. Doanh nghiệp có thể tránh được sự sụp đổ nhất thời ở mảng trái phiếu doanh nghiệp. Tuy nhiên nếu vẫn không hoạt động tốt thì khó có thể khôi phục niềm tin và trả nợ được. Bởi lẽ thời gian 2 năm là không quá dài và không quá nhiều. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải hết sức tập trung vào các phương án kinh doanh sao cho hiệu quả nhất, nếu không sang các năm tiếp theo áp lực trả nợ trái phiếu lại tiếp tục diễn ra.

Đồng quan điểm ở mặt tích cực mà Nghị định 08 mang lại, tuy nhiên, chuyên gia kinh tế, TS Vũ Đình Ánh nhận định rằng, Nghị định 08 vẫn chưa chú trọng đến quyền lợi của trái chủ (nhà đầu tư trái phiếu), chưa chú ý nhiều đến những vấn đề cốt lõi.

>>“Khơi dòng” trái phiếu doanh nghiệp: Kỳ vọng từ Dự thảo Nghị định 65 sửa đổi

Theo TS Vũ Đình Ánh, nội dung sửa đổi Nghị định 08 chủ yếu là theo nguyện vọng và đề xuất của các nhà phát hành liên quan đến nhiều nội dung như nghĩa vụ thanh toán trái phiếu bằng tài sản, điều kiện nhà đầu tư chuyên nghiệp, xếp hạng tín nhiệm các doanh nghiệp phát hành…“Tóm lại, sửa đổi của Nghị định 08 chỉ chú ý đến ý chí, nguyện vọng và đề xuất từ phía các nhà phát hành trái phiếu doanh nghiệp với kỳ vọng họ có thể tiếp tục được phát hành trái phiếu để đáo hạn trả phiếu đã hết hạn. Mục tiêu trước mắt là thế”, TS Vũ Đình Ánh chia sẻ.

Cũng theo vị chuyên gia này, Nghị định 08 chưa chú ý nhiều đến những vấn đề cốt lõi cần tháo gỡ của thị trường trái phiếu doanh nghiệp hiện nay. Cụ thể là niềm tin của nhà đầu tư vào thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang sụt giảm nghiêm trọng, đặc biệt là niềm tin của nhà đầu tư vào các trái phiếu đến nay không thể đáo hạn, thậm chí lan sang cả các doanh nghiệp thuộc nhóm ngành khác chứ không chỉ bó hẹp trong nhóm doanh nghiệp bất động sản. Nghị định chưa đề cập đến nguyện vọng và lợi ích của nhà đầu tư. TS Ánh cho rằng, đó là điều cốt lõi.

“Do đó, trong thời gian tới, sau khi áp dụng Nghị định 08, có thể nhiều doanh nghiệp sẽ tiếp tục phát hành trái phiếu để đáo hạn, song thị trường có lấy lại niềm tin, nhà đầu tư có mặn mà và mua trái phiếu hay không lại là chuyện khác, chưa kể là những quy định về thời hạn trả nợ trái phiếu của các doanh nghiệp dù được nới dài thêm theo quy định của Nghị định 08, song các nhà đầu tư có chấp nhận hay không vẫn là vấn đề còn phải bàn luận nhiều”, vị chuyên gia nói.

Trao đổi thêm về vấn đề này, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh cho rằng, Nghị định 08 chỉ là giải pháp tình thế, tạm thời tháo gỡ khó khăn trước mắt cho các doanh nghiệp trong phát hành trái phiếu cũng như đầu ra. Thứ nhất, đó là đầu vào - phát hành, thì doanh nghiệp không cần xếp hạng tín nhiệm, cũng có nghĩa là sẽ “nới rộng” cho các doanh nghiệp có thể phát hành được trái phiếu.

Thứ hai, Nghị định 08 không bắt buộc doanh nghiệp thời gian bán trái phiếu và trả nợ ngắn như quy định trong Nghị định 65/2022/NĐ-CP nữa. Điều này có nghĩa là nhiều doanh nghiệp có thể phát hành trái phiếu trong thời gian đủ dài để có thể phục hồi được nguồn vốn từ bán trái phiếu.

Thứ ba, là quy định cho các doanh nghiệp kéo dài thời hạn trái phiếu phát hành đến 2 năm với ý nghĩa như một văn bản chính thức. Thực ra, về mặt nguyên tắc thì các doanh nghiệp sẽ vẫn phải đàm phán với trái chủ, song đây được hiểu là sự đảm bảo của Nhà nước.

Nghị định 08 cũng cho phép các nhà đầu tư không chuyên nghiệp quay trở lại và tham gia thị trường trái phiếu doanh nghiệp, đây cũng sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp phát hành trái phiếu cũng như nhà đầu tư.

“Nói chung, Nghị định 08 chỉ có thể xem là giải pháp tạm thời, giải quyết khó khăn trước mắt vào thời điểm hiện nay cho phía các nhà phát hành trái phiếu (huy động vốn và giãn hoãn nợ) cũng như các nhà đầu tư trong đa dạng hóa kênh đầu tư, chủ yếu là cho phép các nhà đầu tư không chuyên quay trở lại thị trường này”, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh chia sẻ.