"Khẩu vị" đầu tư của ông chủ Tập đoàn SoftBank

Trả lời phỏng vấn tờ Nikkei, Chủ tịch Softbank Masayoshi Son cho rằng công ty của ông muốn nâng gấp đôi số lượng các startup đầu tư của quỹ Vision lên 500, mỗi năm sẽ IPO khoảng hơn chục công ty.

"Hố đen" đầu tư

Kể từ khi ra mắt Vision Fund từ 4 năm trước, Softbank đã đầu tư hơn 90 tỷ USD vào gần 200 công ty. "Tôi tập trung tăng con số này lên 300, 400 và 500", ông Son cho biết.

Tỷ phú Masayoshi Son, ông chủ SoftBank. Ảnh: Getty Images

Cùng với đó, nhóm 200 doanh nhân của Softbank có thể tăng lên 500 hoặc 1.000. Ngoài ra ông tiết lộ người kế nghiệp mình có thể tới trong nhóm này.

Dày dặn kinh nghiệm nhưng SoftBank cũng có những thất bại bẽ bàng. Greensill Capital, công ty dịch vụ tài chính sụp đổ vào tháng 3 và WeWork, công ty chia sẻ văn phòng thất bại trong nỗ lực IPO năm 2019 càng làm dấy lên nghi ngờ về chiến lược tăng trưởng bằng mọi giá của tập đoàn này.

Softbank cũng đã chịu thiệt hại nặng nề khi đầu tư vào những công ty như WeWork hay Greensill Capital. Son nói rằng ông đã nhận được nhiều bài học từ việc đầu tư vào Greensill nhưng vẫn bảo vệ mô hình kinh doanh của công ty này.

"Alibaba cũng đang thua lỗ khi chúng tôi đầu tư. Chỉ một sai lầm nhỏ cũng có thể khiến họ bị sụp đổ. Hiện chỉ khoảng 5% các công ty mà chúng tôi đầu tư có lợi nhuận, 95% là thua lỗ và mức thua lỗ thậm chí có thể tiếp tục tăng. Chưa kể đến việc, chúng tôi đầu tư vào những công ty này đều ở mức giá trị lớn. Cần phải có một sự dũng cảm mới làm được việc đó. Rất khó để ra quyết định đầu tư nếu chỉ dựa trên các dữ liệu về tài chính. Một lý do mà chúng tôi có thể quyết định là vì chúng tôi hiểu về nền tảng công nghệ", ông Son nói.

Vision Fund hiện quản lý hơn 130 tỷ USD tài sản. Các thành viên trong 26 nhóm đầu tư của quỹ săn lùng startup trên toàn thế giới. Các cuộc đàm phán về đầu tư cuối cùng sẽ được chốt bởi cuộc họp với Son. Ông có thể ra quyết định đầu tư hàng tỷ USD chỉ trong chưa đầy một giờ.

Nhưng không vì thế mà Son lo lắng. Ông luôn tỏ ra thoải mái với rủi ro của thành công lẫn thất bại thảm hại. Son nói lần đầu tiên đầu tư vào Alibaba cũng là khi đối tác đang lỗ. Khoản đầu tư ban đầu 20 triệu USD của SoftBank hiện thành số cổ phần trị giá hơn 100 tỷ USD.

"Chúng tôi sử dụng trí tưởng tượng. Nếu công ty sử dụng trí tuệ nhân tạo theo cách này và có khách hàng, thì họ sẽ thành công. Nhưng chỉ cần một sai lầm là công ty sẽ rơi xuống vực thẳm", ông nói.

Chiến lược tăng trưởng bằng mọi giá

Thất vọng nhiều nhưng SoftBank vẫn nuôi tham vọng mở rộng đối tượng đầu tư. Tham vọng này xuất hiện bất chấp sự thay đổi lớn về giá trị của danh mục đầu tư của SoftBank. Ngoài ra nó cũng cho thấy Son đang tăng cường tập trung vào việc sử dụng quỹ Vision trị giá hàng tỷ USD để chọn ra những "người chiến thắng" mới.

Đầu tư nhiều vào các công ty khởi nghiệp nhưng ông Son lại cho biết, ông "không có chút hứng thú nào" với việc mua cổ phần kiểm soát tại các công ty. Với ông, việc xây dựng hệ sinh thái được đong đếm bằng việc tạo ra một số lượng nhất định những công ty IPO mỗi năm".

Những khoản đầu tư của ông Son đã có lãi nhờ một vài công ty mà họ đầu tư IPO gồm cả Coupang, DoorDash.

Trong đó phải kể đến Coupang.

Vài năm sau khi bỏ học Harvard, Bom Suk Kim thành lập Coupang, một công ty thương mại điện tử. Kim muốn biến công ty của mình thành Amazon của Hàn Quốc, thậm chí còn tiến xa hơn với việc xây dựng mạng lưới giao hàng độc quyền. Vấn đề là Coupang cần nhiều tiền, lên tới hàng tỷ USD.

Đợt niêm yết của Coupang là IPO lớn nhất của một công ty nước ngoài trên sàn chứng khoán New York kể từ khi Alibaba của Jack Ma ra mắt năm 2014. Ảnh: Yonhap/Kyodo

Rất nhanh chóng, SoftBank của tỷ phú Masayoshi Son chớp lấy cơ hội. Tháng 6/2015, Tập đoàn này rót một tỷ USD vào Coupang, phá vỡ kỷ lục tài trợ cho startup tại Hàn Quốc vào thời điểm đó. Với khoản đầu tư lớn, Coupang bắt đầu xây dựng trung tâm logistics trên khắp cả nước. Năm đó, doanh thu của công ty tăng gấp ba dù lợi nhuận gộp giảm.

Thương vụ rót vốn vào Coupang mở đường cho sự ra đời của Quỹ SoftBank Vision Fund vào năm 2017. Chủ tịch Son rót tiếp 2 tỷ USD cho Coupang năm 2018. Số tiền này giúp Coupang ra mắt thêm hai dịch vụ giao hàng tạp hóa và đồ ăn. Không còn lép vế, Coupang nhanh chóng trở thành nền tảng thương mại điện tử số một Hàn Quốc, đẩy các đối thủ vào thế rượt đuổi.

Nhà phân tích tại CLSA Oliver Matthew nhận xét: "Về bản chất, SoftBank mua thời gian để công ty chứng minh mô hình kinh doanh là đúng đắn. Họ chấp nhận rằng một số khoản đầu tư sẽ thất bại. Nhưng mức độ đột phá tổng thể mà những công ty này mang lại sẽ bù đắp được số ít khoản đầu tư sai lầm".

Một loạt các đợt IPO của những công ty nhận đầu tư từ Vision Fund dự kiến diễn ra trong những tháng tới. Nếu thành công, chúng có thể chứng minh chiến lược của Son là đúng.

Theo Nikkei Asia, Didi Chuxing, công ty được SoftBank rót vào gần 11 tỷ USD đã bắt đầu kế hoạch IPO trên sàn chứng khoán New York. Công ty gọi xe Trung Quốc này có thể được định giá từ 70 đến 100 tỷ USD. WeWork cũng tiết lộ dự định niêm yết thông qua SPAC, nâng cao khả năng thu hồi được một phần lỗ.

Những khoản đầu tư này có thể tạo ra lợi nhuận khổng lồ cho Vision Fund. Chỉ riêng cổ phần trong Coupang đã có giá trị 27 tỷ USD trong tháng 3. Cộng với các cuộc IPO nhỏ hơn và giá trị gia tăng của những công ty khác, tổng lợi nhuận đầu tư của quỹ Vision Fund 1 và Vision Fund 2 cho năm tài khóa 2020 là 58 tỷ USD.

Ông chủ của SoftBank cho rằng lợi nhuận kỷ lục chỉ là sự kết hợp của các sự kiện may mắn xảy ra cùng lúc. Trọng tâm của ông là mở rộng danh mục đầu tư của tập đoàn từ "224 công ty lên 300, 400 và 500." Mục tiêu cuối cùng là tạo ra "một nhóm các kỹ sư và doanh nhân giỏi nhất giải quyết mọi vấn đề trên thế giới".