Những vùng nào có thể phát triển điện hạt nhân?

Để thực hiện yêu cầu Điều chỉnh Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện VIII), Bộ Công Thương đã rà soát và xây dựng các nội dung cần xin ý kiến tham vấn đối với Điều chỉnh Quy hoạch điện VIII.

Tại dự thảo điều chỉnh lần này, Bộ Công Thương đưa ra 3 kịch bản về nhu cầu điện tương ứng với các kịch bản tăng trưởng kinh tế.

Kịch bản thấp: Nhu cầu điện đến năm 2030 là 452 tỷ kWh; năm 2035 là 611,2 tỷ kWh.

Kịch bản cơ sở: Đến năm 2030 là 500,3 tỷ kWh; năm 2035 là 711,1 tỷ kWh.

Kịch bản cao: Đến năm 2030 là 557,7 tỷ kWh, năm 2035 là 856,2 tỷ kWh.

Với các kịch bản trên, Bộ Công Thương đề xuất 2 kịch bản chính để tính toán phát triển nguồn và lưới điện.

Kịch bản 1: Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận I (2x1200MW) được đưa vào vận hành giai đoạn 2031-2035, Ninh Thuận II (2x1200MW) vận hành giai đoạn 2036-2040. Cùng với đó, 3 nhà máy LNG chưa xác định chủ đầu tư vận hành sau năm 2030, khí Cá Voi Xanh dự kiến đưa vào bờ giai đoạn 2031-2035, không phát triển mới nguồn LNG, nhập khẩu Trung Quốc tăng thêm 300 MW.

Với kịch bản này, Bộ Công Thương đánh giá do các nguồn điện tua bin khí hỗn hợp vào vận hành ở các năm cuối giai đoạn và nhiều nguồn bị chậm nên để cấp điện cho các năm 2026-2029, cần đẩy sớm đầu tư thủy điện nhỏ, điện gió, điện mặt trời, pin tích năng và nguồn nhiệt điện linh hoạt so với Quy hoạch điện VIII. Quy mô nguồn điện nhập khẩu Lào sẽ tăng từ 4 GW lên 6 GW năm 2030, chủ yếu nằm ở các dự án nhập khẩu về Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ.

Trong giai đoạn 2031-2050, dự báo suất đầu tư các nguồn điện gió, điện mặt trời, pin lưu trữ có xu hướng giảm mạnh, việc phát triển nguồn năng lượng tái tạo kết hợp pin tích năng kinh tế hơn nên hệ thống điện phụ thuộc rất lớn vào nguồn năng lượng tái tạo. Tỷ trọng điện năng năng lượng tái tạo (gồm cả thủy điện) tăng từ 50% năm 2035 lên 83% năm 2050.

Ở kịch bản 2: Hai nhà máy điện hạt nhân ở Ninh Thuận vận hành giai đoạn 2031-2035; đồng thời toàn bộ 14 nhà máy LNG vận hành giai đoạn 2026-2030, khí Cá Voi Xanh dự kiến đưa vào bờ giai đoạn 2031-2035, cho phép phát triển mới nguồn LNG từ năm 2030 và nhập khẩu Trung Quốc tương tự kịch bản 1.

Trong trường hợp này, Bộ Công Thương tính toán cần đầu tư thêm 30 GW điện mặt trời, 5,7 GW thủy điện vừa và nhỏ, 6 GW điện gió trên bờ, 12,5 GW nguồn pin tích năng, 2,7 GW nguồn nhiệt điện linh hoạt, 1,4 GW nguồn sinh khối, rác và năng lượng tái tạo khác. Ngoài ra nhập khẩu Trung Quốc tăng 3 GW, quy mô nguồn điện nhập khẩu Lào sẽ tăng từ 4,3 GW lên 6,8 GW năm 2030.

Năm 2035, nhu cầu phụ tải tăng thêm 24 GW so với Quy hoạch điện VIII, đồng thời nguồn tua bin khí hỗn hợp LNG mới tăng thêm 7 GW trong giai đoạn 2031- 2035 tại Bắc Bộ. Nguồn nhiệt điện linh hoạt tăng 3 GW so với Quy hoạch điện VIII.

Năm 2050, ngoài 4.800 MW nguồn điện hạt nhân tại Ninh Thuận, Việt Nam sẽ xuất hiện thêm 5 GW điện hạt nhân tại Bắc Trung Bộ, 8,4 GW nguồn tua bin khí hỗn hợp - LNG tại Bắc Bộ. Các nguồn điện gió, điện mặt trời và pin lưu trữ tiếp tục tăng cao so với Quy hoạch điện VIII.

Như vậy, với các kịch bản trên, Việt Nam có thể vận hành nhà máy điện hạt nhân đầu tiên sớm nhất vào 2031 và muộn nhất vào 2035.

Đáng chú ý, ở phần đánh giá khả năng phát triển nhà máy điện hạt nhân quy mô lớn tại Việt Nam, Bộ Công Thương đã đưa ra 8 vị trí tiềm năng nằm ở 5 tỉnh trong Quyết định số 906/QĐ-TTg ngày 17/6/2010 của Thủ tướng Chính phủ về Quy hoạch định hướng phát triển điện hạt nhân, mỗi vị trí có tiềm năng phát triển khoảng 4 - 6 GW nguồn điện hạt nhân.

Cụ thể các địa điểm gồm: Thôn Vĩnh Trường, xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam, tỉnh Ninh Thuận; Thôn Thái An, xã Vĩnh Hải, huyện Ninh Hải, tỉnh Ninh Thuận; Thôn Lộ Diêu, xã Hoài Mỹ, huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định; Vũng La, thôn Phú Hải, xã Xuân Phương, huyện Sông Cầu, tỉnh Phú Yên.

Thôn Sơn Tịnh, xã Kỳ Xuân, huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh; Bãi Chà Là, thôn Bình Tiên, xã Cống Hải, huyện Thuận Bắc, Ninh Thuận; Thôn Gia Hòa, xã Đức Thắng, huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi; Thôn Văn Bân, xã Đức Chánh, huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi.

Theo tiềm năng trên, điện hạt nhân có thể xem xét xây dựng tại 3 vùng: Nam Trung Bộ (khoảng 25 - 30 GW), Trung Trung Bộ (khoảng 10 GW) và Bắc Trung Bộ (khoảng 4 - 5 GW).

Bộ Công Thương cũng cho biết, đến thời điểm hiện nay, chỉ có 2 địa điểm Phước Dinh và Vĩnh Hải là có công bố quy hoạch địa điểm xây dựng nhà máy điện hạt nhân. Một số địa điểm tiềm năng khác (2 địa điểm ở Quảng Ngãi, 1 địa điểm ở Bình Định) được xem xét là địa điểm tiềm năng phát triển 4 tổ máy điện hạt nhân quy mô lớn. Tuy nhiên, do không có quy hoạch được công bố, nên sau 10 năm, các địa điểm này đều cần rà soát, đánh giá lại do có thể có nhiều biến động kinh tế xã hội, phát triển kinh tế tại các khu vực.

Với các cam kết quốc tế về phát thải ròng bằng 0 (net zero) vào năm 2050, Chính phủ đã đề xuất tái khởi động chương trình điện hạt nhân. Cụ thể, ngày 25/11/2024, Quốc hội thông qua Nghị quyết số 174/2024/QH15, chính thức đồng ý tiếp tục triển khai dự án điện hạt nhân Ninh Thuận với công suất dự kiến 4.600MW.

Đây được coi là hướng đi chiến lược nhằm bổ sung nguồn điện chạy nền, trong bối cảnh các nguồn nhiệt điện truyền thống ngày càng gặp khó khăn. Do đó, việc rà soát để điều chỉnh Quy hoạch điện VIII trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt là rất cấp bách nhằm đảm bảo cung cấp đủ điện, kịp thời cho phát triển kinh tế - xã hội, phù hợp với quy định của pháp luật.

Trước đây, hai dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Điện hạt nhân Ninh Thuận 2 trước đây đã được Tư vấn thiết kế hoàn thành F/S, nhưng chưa được phê duyệt. Do đó đề án đưa dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Điện hạt nhân Ninh Thuận 2 trong kịch bản có chính sách phát triển điện hạt nhân của Chính phủ.

Nguồn điện hạt nhân (kể cả điện hạt nhân quy mô nhỏ SMR) đều phải đặt ở những vị trí có tiềm năng do đặc biệt liên quan đến vấn đề an toàn, địa chất khu vực và vấn đề chôn cất chất thải hạt nhân. Do đó, đề án chỉ tính toán cho những vị trí tiềm năng đã được phê duyệt tại Quyết định số 906/QĐ-TTg ngày 17/06/2010 của Thủ tướng Chính phủ về Quy hoạch định hướng phát triển điện hạt nhân. Theo quyết định trên, giới hạn tiềm năng xây dựng nguồn điện hạt nhân có thể xem xét xây dựng tại 3 vùng như sau: Nam Trung Bộ (khoảng 30 GW), Trung Trung Bộ (khoảng 10 GW) và Bắc Trung Bộ (khoảng 5 GW).

Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long, dự thảo nội dung điều chỉnh Quy hoạch điện VIII sẽ được trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định với tinh thần điều chỉnh theo hướng mở, tạo thuận lợi cho các địa phương, doanh nghiệp trong quá trình thực hiện, nhằm đạt mục tiêu cao nhất là đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và đáp ứng đủ điện cho nền kinh tế xã hội, phù hợp với cam kết quốc tế và bối cảnh hội nhập.

Việc bổ sung điện hạt nhân vào cơ cấu nguồn điện quốc gia có thể làm thay đổi chiến lược phát triển các nguồn năng lượng khác.