Gửi bình luận
Nông nghiệp tuần hoàn góp phần giảm phát thải khí nhà kính trong nông nghiệp nói chung và canh tác lúa nói riêng và là con đường tiến tới Netzero.
Hiện nay, xu hướng quản lý IPSM - thực chất là nông nghiệp tuần hoàn đang được đề cao trong nông nghiệp. Tuy nhiên, trên thực tế, xu hướng này được một số nhà khoa học tiếp cận cách đây hơn 3 thập kỷ, từng bước ứng dụng vào canh tác trước rất nhiều năm mục tiêu Netzero được đề cập.
Đầu những năm 90, với phương thức IPSM (tạm dịch là Quản lý tổng hợp thổ mộc), trên 3 vạn ha chuyên canh lúa ở bán đảo Cà Mau đã được hồi sinh trước vấn nạn tấn công của rầy nâu. Phương thức IPSM với cách tiếp cận liên ngành trên cơ sở khoa học giúp cho đất khoẻ - “trái tim” của sản xuất nông nghiệp và là khởi đầu để cây khoẻ - thông qua việc sử dụng phân bón hữu cơ, bổ sung các loại vi khuẩn có lợi, hạn chế phân bón tổng hợp… để không “sát thương” các vi sinh vật - thiên địch có lợi. Chỉ khi tạo dựng không gian sống hài hoà, giữ lại “những người bạn đồng hành” của đồng ruộng, người nông dân mới giảm áp lực sử dụng thuốc bảo vệ thực vật.
Quá trình để đất khỏe, cây khỏe này chính là quá trình sản xuất nông nghiệp tuần hoàn, nông nghiệp thuận thiên. Khi đất khoẻ, vi sinh phát triển, cây lúa tự kháng bệnh, năng suất canh tác tăng và chi phí giảm. Đặc biệt, khi 2 trụ cột: đất khoẻ và không gian sống hài hoà được kết hợp với giải pháp rút khô 2 lần trong mùa canh tác cho kết quả rất khả quan. Trong đó, rút khô giữa mùa giúp cây lúa ra rễ mới, giảm gẫy đổ; rút nước cuối mùa thúc đẩy tổng hợp proline có tác dụng tăng hương vị gạo, ngăn chặn vi sinh vật bám vỏ trấu làm cho gạo sạch hơn. Giải pháp này cũng góp phần thúc đẩy hoạt động tuần hoàn, tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên, giảm dần giảm dần phân bón hóa học và hóa chất độc hại, giảm phát thải khí nhà kính.
Với doanh nghiệp, thực hành nông nghiệp thuận thiên dựa trên liên kết chặt chẽ 3 trụ cột: đất khoẻ, không gian sống hài hoà và giải pháp rút khô 2 lần chính là cách thụ hưởng những lợi ích to lớn trong việc xây dựng thương hiệu sản phẩm hàng hoá xanh, sạch, đáp ứng thị hiếu tiêu dùng ngày càng cao của khách hàng trên thế giới và vượt qua các rào cản kỹ thuật mà thị trường khó tính đang áp dụng. Với mặt hàng gạo xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, càng ít hóa chất đưa vào ruộng lúa thì hương vị cơm càng tự nhiên, thương hiệu gạo xuất khẩu đảm bảo sạch từ gốc ruộng đến bàn ăn.
Đầu những năm 2000, hệ sinh thái lúa - tôm dần hình thành ở bán đảo Cà Mau (bao gồm các tỉnh Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau, Kiên Giang trước đây) nhưng phải đến năm 2019 khi ST25 được công nhận Gạo ngon nhất thế giới với chu kỳ canh tác ngắn, dễ trồng, giá bán cao thì hiệu quả đạt được trên diện tích rộng. Quá trình phát triển nông nghiệp tuần hoàn ở đây gắn liền với cơ giới hoá, đưa máy móc vào đồng ruộng thay thế cho sức người trong một số công đoạn thu hoạch, vận chuyển vừa rút ngắn thời gian vừa giảm chi phí đến 75% so trước đây. Giải pháp này ngày càng được hoàn thiện hơn trước, nhất là giảm được 30% phân hóa học, giảm 75% thuốc hóa học - rất phù hợp với các tiêu chí của đề án "Phát triển bền vững một triệu héc-ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030" được Chính phủ ban hành.
Hiện nay, vùng canh tác lúa - tôm bán đảo Cà Mau trở nên ổn định và tấp nập vào đầu tháng 12 âm lịch, khi thương lái các nơi đổ về thu mua lúa, có thời điểm giá bán khá cao, góp phần mang lại lợi nhuận tốt, cụ thể năng suất đạt 6 tấn/ha, giá bán cao hơn gần 50% trong khi giá vốn thấp.
Lợi nhuận tăng thêm nhờ ổn định sản xuất và nhờ luân canh sản xuất lúa - nuôi tôm sú đã mang lại thu nhập tốt cho các bên tham gia, từ nông dân, hợp tác xã đến doanh nghiệp.
Song song đó, với lợi thế của vùng đất tự nhiên có nhiều gió biển trong lành và những mô hình ứng dụng phân hữu cơ, vi sinh vật vào ruộng lúa, vùng chuyên canh lúa - tôm rộng lớn hàng trăm ngàn hecta đạt tiêu chí phát thải khí nhà kính thấp, tạo môi trường sinh thái bền vững, mở ra cơ hội phát triển tín chỉ carbon, có thể mang lại thêm nguồn lực tài chính mới cho bà con khi trong tương lai gần sản phẩm đặc thù này được đo đạc, công nhận và thương mại.
Nông nghiệp, trong đó có ngành lúa gạo là lĩnh vực giảm phát thải lớn nhưng với tầm nhìn chiến lược bền vững, nông nghiệp đang trở thành một trong 5 ngành có khả năng giảm phát thải và tạo tín chỉ carbon, góp phần hiện thực hoá mục tiêu chung đạt Netzero vào năm 2050 của Việt Nam.
Thời điểm này, khi thị trường giao dịch tín chỉ carbon sắp được đưa vào thực hiện thí điểm, các doanh nghiệp công nghiệp cần sử dụng tín chỉ carbon có thể kết nối thông qua địa phương để người dân được hưởng lợi từ phát thải thấp. Như thế mới đúng là nông nghiệp tuần hoàn.
