Phát triển tài chính toàn diện (Kỳ IV): Lực đẩy từ mobile money

ThS. VŨ TUẤN ANH, Chuyên Gia Khởi Nghiệp – Đổi Mới Sáng Tạo – Đào Tạo và Tư Vấn Doanh Nghiệp• 28/09/2020 14:03

Mobile money sẽ là "mảnh ghép" quan trọng trong hệ sinh thái tiêu dùng số ở Việt Nam, góp phần thúc đẩy phát triển tài chính toàn diện.

Mobile money là thành phần quan trọng trong hệ sinh thái tiêu dùng số Việt Nam đang hướng tới.

Mobile money là thành phần quan trọng trong hệ sinh thái tiêu dùng số mà Việt Nam đang hướng tới.

Mobile money là một dạng dịch vụ giá trị gia tăng trên nền tảng viễn thông đang đòi hỏi Chính phủ nhanh chóng đưa vào vận hành nhằm kiến tạo nền tảng bền vững và an toàn cho hệ sinh thái tiêu dùng số tại Việt Nam. Mobile money được hiểu vắn tắt là một dạng thanh toán gắn liền với định danh người dùng – số điện thoại trên hệ thống mạng viễn thông. Người dùng sẽ mua thẻ điện thoại bằng tiền mặt và nạp thẻ vào số điện thoại mình đang sử dụng và có được số tiền tương ứng với giá trị thẻ. Bất kỳ khi nào cần, người dùng có thể nạp số tiền tương ứng và sử dụng cho các dạng thức thanh toán khác nhau trong cuộc sống.

Mobile money là thành phần quan trọng trong hệ sinh thái tiêu dùng số mà Việt Nam đang hướng tới. Grab đang hưởng lợi rất nhiều trong hệ sinh thái tiêu dùng số Việt Nam khi chiết khấu từ lái xe và khách hàng là 30% trên tổng doanh thu. Grab đã triển khai Grab Mart bán lẻ, khách sạn, thăm quan trên hệ sinh thái app của mình. Có thể nói mọi ngành dịch vụ đều trong tầm ngắm của Grab. Với một lượng tiền mặt khổng lồ từ các nhà đầu tư, nền tảng công nghệ, số lượng khách hàng, dữ liệu khách hàng và quy mô toàn khu vực Asean, Grab hoàn toàn có khả năng đè bẹp các đối thủ cạnh tranh trên hệ sinh thái tiêu dùng số. Khi hệ sinh thái tiêu dùng số tại Việt Nam phát triển, đặc biệt trong ngành bán lẻ, thì nguồn tiền Grab hút khỏi kinh tế Việt Nam sẽ ngày càng lớn trong thời gian tới.

Các doanh nghiệp truyền thống Việt Nam như taxi bán lẻ và các doanh nghiệp khởi nghiệp số, như www.gotadi.com bán vé máy bay và khách sạn rất khó có thể cạnh tranh một ông lớn như Grab nếu thiếu đi những công cụ mang tính chất hệ thống và chỉ có thể do Nhà nước thực hiện như mobile money. Mobile money song hành với mã địa chỉ bưu chính và chương trình điện thoại Việt Nam sẽ giúp thực hiện được điều kỳ vọng nói trên.

Trong thời gian qua, Chính phủ Việt Nam đã làm được một việc quan trọng, đó là nền tảng mã địa chỉ bưu chính – Vpostcode. Toàn bộ địa chỉ trên 63 tỉnh thành Việt Nam được định danh đầy đủ chính xác tại https://vpostcode.vn sẽ góp phần mang lại sự thành công cho tổ chức, doanh nghiệp trong các ngành, lĩnh vực, dịch vụ luôn cần “tìm” đến khách hàng. Đây sẽ là lời giải cho bài toán tối ưu hóa việc vận chuyển, giao nhận hàng hóa từ người gửi đến người nhận của các doanh nghiệp bưu chính, vận tải, logistics, thương mại điện tử nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất, giảm chi phí và tăng cường tính cạnh tranh của doanh nghiệp.

Theo Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng, năm 2020 là năm chuyển đổi số quốc gia và Chính phủ sẽ đẩy mạnh việc phổ cập smartphone đến người dân. Chính phủ hiện thực hóa chương trình này thông qua sản xuất những chiếc điện thoại thông minh Việt Nam với giá chỉ 45- 50USD. Cùng với đó, nhà mạng sẽ bù giá 10 USD, các nhà phát triển ứng dụng cài sẵn trên máy hỗ trợ 1 USD/ứng dụng. Với chủ trương có khoảng 10 ứng dụng cơ bản như taxi công nghệ, du lịch, vé máy bay, thương mại điện tử, giáo dục, giao nhận, truyền thông, tra cứu tri thức... sẽ giúp giảm bớt giá thành sản phẩm thêm khoảng 10 USD. Cộng với việc trợ giá từ nhà sản xuất, giá bán những chiếc smartphone Việt đến tay người dân sẽ chỉ còn khoảng 20 USD, tức là chưa đến 500 nghìn đồng/chiếc. Khi 100% người dân sử dụng smartphone, điều này sẽ rất thuận lợi cho việc triển khai Chính phủ điện tử cũng như thúc đẩy hệ sinh thái dịch vụ số Việt Nam.

Mobile Money đã được ứng dụng thành công ở một số nước.

Mobile Money đã được ứng dụng thành công ở nhiều quốc gia.

Mobile money sẽ là mảnh ghép quan trọng nhất cùng với hai chương trình nói trên khi giúp cho các khách hàng thanh toán dịch vụ hàng ngày một cách thuận tiện, giảm rủi ro. Mobile Money là công cụ tuyệt vời khi triển khai thanh toán những khoản chi trong cuộc sống vì có sẵn trên máy điện thoại cùng với số điện thoại; không phải cài qua bên thứ ba ví dụ apps hay mã QR; bảo mật chắc chắn thông qua phần cứng là hệ thống viễn thông – tất cả các dịch vụ như Facebook, Google đều yêu cầu xác thực qua số điện thoại vì lý do này. Mobile Money còn có khả năng hơn hẳn các ứng dụng thanh toán thứ ba thông qua hệ thống bán hàng của nhà mạng cũng như hệ thống nạp tiền qua thẻ điện thoại khắp mọi nơi. Trái với việc phải cài app, mobile money cũng vẫn có thể sử dụng được với những phần cứng đơn giản như điện thoại thông minh có giá trị thấp. Đứng về mặt xã hội, mobile money sẽ gia tăng hiệu dụng của các mạng viễn thông, tiết kiệm các chi phí đầu tư vào tiền điện tử vì tận dụng cơ sở hạ tầng cũng như kinh phí đầu tư cho mạng viễn thông.

Mobile money còn có thể đóng vai trò quan trọng trong ngân hàng số trong tương lai. Ngân hàng trong thời gian gần đây đang thúc đẩy định danh điện tử (eKYC) là cấp độ tiếp sau của KYC trong số hóa ngân hàng khi định danh khách hàng thực hiện qua các phương thức điện tử không cần gặp mặt trực tiếp. Mobile money được định danh bằng số điện thoại thuê bao của khách hàng đã được xác thực bằng hình ảnh, thông tin thông qua giấy tờ tùy thân có thể là một nền tảng hiệu quả để triển khai eKYC tích hợp cho các ngân hàng số tiết kiệm chi phí đầu tư cho toàn ngành và xã hội.

Mobile money triển khai sớm ngày nào thì hệ sinh thái tiêu dùng số Việt Nam sớm được kiến tạo ngày đó. Cạnh tranh với các siêu ứng dụng trong nền kinh tế số như Grab đòi hỏi Chính phủ phải kiến tạo một nền tảng hạ tầng số bao gồm phần cứng, địa chỉ định danh và công cụ thanh toán kết hợp với nhau. Dựa trên hạ tầng này, các doanh nghiệp khởi nghiệp cũng như các doanh nghiệp hiện tại mới có thể phát triển và cạnh tranh ngang hàng bình đẳng với các siêu ứng dụng như Grab khi mở cửa hoàn toàn kinh tế Việt Nam với thế giới. Cuối cùng, chính nền tảng hệ sinh thái tiêu dùng số này là một công cụ hữu hiệu chống lại dòng tiền thất thu thuế hoặc chảy ra nước ngoài thông qua hình thức lợi nhuận. Nếu như toàn bộ người tiêu dùng Việt Nam sử dụng mobile money để thanh toán các dịch vụ số từ các nhà cung cấp giải pháp số Việt Nam như du lịch đặt phòng khách sạn, mua vé máy bay, sử dụng taxi công nghệ, mua hàng online... trên điện thoại Make In Vietnam thì VND sẽ luôn luôn ở lại quốc gia Việt Nam, tạo giá trị cho dân tộc Việt Nam.

Xã hội, hệ sinh thái dịch vụ số và các bên tham gia phát triển mobile money đều trông đợi loại hình dịch vụ tài chính mới này sẽ góp phần thúc đẩy tài chính toàn diện. Mobile Money có vai trò sứ mạng không chỉ dừng lại ở dịch vụ tài khoản di động với những dịch vụ thanh toán, chuyển tiền thông thường như các loại ví điện tử vẫn đang triển khai, mà phải là nền tảng triển khai các dịch vụ tiết kiệm, cho vay và bảo hiểm cũng như cho vay ngang hàng không phụ thuộc vào giới hạn địa lý như trong mô hình đánh giá tín dụng truyền thống. Điều này giúp mở rộng hệ sinh thái và thu hút nhiều khách hàng sử dụng và nâng tầm quan trọng mobile money như một công cụ tiền tệ quan trọng của quốc gia.