Gửi bình luận
Là công cụ chuyển đổi mô hình tăng trưởng phát thải thấp, Việt Nam tập trung vào tín chỉ carbon chất lượng để đảm bảo lợi ích và uy tín quốc gia.
Quan điểm này được ông Nguyễn Tuấn Quang - Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) nhấn mạnh tại hội thảo quốc tế “Định hướng thị trường carbon toàn cầu và Việt Nam: Những nhận định sau COP30 và hướng đi tiếp theo” do trường đại học Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội) tổ chức.
Giai đoạn phát triển mới
Hội nghị COP30 vừa kết thúc với những quyết định quan trọng liên quan đến thị trường carbon. Với việc vận hành chính thức Điều 6.4 của Thỏa thuận Paris và sự ra đời của Quỹ Rừng nhiệt đới vĩnh viễn (TFFF), theo ông Nguyễn Tuấn Quang, đã thay đổi tư duy toàn cầu, từ "bù đắp" sang "đóng góp thực chất".
Tín chỉ carbon, đặc biệt là tín chỉ rừng vì thế được đặt ra các tiêu chuẩn mới, phải đảm bảo tính toàn vẹn môi trường, tính bền vững và minh bạch tuyệt đối. Rừng không chỉ là nơi tạo ra tín chỉ carbon để bù trừ phát thải khí nhà kính cho các doanh nghiệp mà đang trở thành một tài sản dịch vụ hệ sinh thái được định giá cao và yêu cầu tính toàn vẹn khắt khe hơn bao giờ hết.
Điều này cũng là cảnh báo thời điểm các tín chỉ carbon chất lượng thấp, thiếu minh bạch đã kết thúc. Các tín chỉ carbon được sử dụng để trao đổi quốc tế phục vụ mục tiêu Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) hay các mục tiêu giảm nhẹ phát thải khí nhà kính khác cần hướng đến các tiêu chuẩn như quy định tại Điều 6.4.
Với Việt Nam, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu nêu quan điểm xuyên suốt của Việt Nam là xây dựng thị trường carbon không chỉ ưu tiên khối lượng giao dịch mà là công cụ để chuyển đổi mô hình tăng trưởng phát thải thấp. Việt Nam không chạy theo số lượng tín chỉ giá rẻ, mà tập trung vào chất lượng để đảm bảo lợi ích quốc gia và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế.
Thể chế dẫn dắt thị trường
Thông tin thêm về thị trường tín chỉ carbon toàn cầu sau COP30, TS Leimona Beria - Trưởng nhóm chuyên gia về biến đổi khí hậu, năng lượng và phát triển carbon thấp của Trung tâm Nghiên cứu lâm nghiệp quốc tế (CIFOR) cũng nhấn mạnh đến những yêu cầu, kỳ vọng cao trong Điều 6.4 của Thỏa thuận Paris, tập trung sử dụng tín chỉ carbon rừng, tín chỉ theo khu vực, tín chỉ chất lượng cao.
Theo Forest Trends, trong khi mỗi tín chỉ tạo ra từ các dự án giảm mất rừng được giao dịch ở mức hơn 6 USD, giảm 23% thì các loại tín chỉ rừng trồng mới và tái trồng rừng (ARR) đạt 20,4 USD, tăng 19%; tín chỉ từ rừng ngập mặn, cỏ biển (carbon xanh dương) đạt gần 30 USD, tăng 3,5 lần.
Tuy nhiên, Điều 6.4 cũng đề cao tính minh bạch, tính toàn vẹn và yêu cầu kiểm tra chặt chẽ hơn, nhất là với các tín chỉ carbon sử dụng đất, than bùn, rừng ngập mặn. Tương tự, các thị trường lớn yêu cầu ngày càng khắt khe hơn về chất lượng tín chỉ, phương pháp kiểm tra tập trung vào tính bền vững, toàn vẹn, tránh trùng lặp (tính giảm phát thải 2 lần).
Nhấn mạnh đến nhiều cơ hội được thị trường tạo ra như giá trị carbon được định giá cao hơn, các chương trình tài chính đa dạng, thị trường phi carbon như cơ chế REDD+ (giảm phá và suy thoái rừng), song TS Leimona Beria cũng lưu ý, thị trường đòi hỏi năng lực cao hơn, chi phí giao dịch cao hơn. Thậm chí, những tiêu chuẩn khắt khe có thể tạo nên rào cản cho phát triển tín chỉ năng lực thấp, có thể ảnh hưởng đến các nông hộ quy mô nhỏ.
Việt Nam đặt ra lộ trình cụ thể phát triển thị trường carbon với giai đoạn thí điểm từ nay đến hết năm 2028 và vận hành chính thức từ năm 2029. Để nắm bắt cơ hội và phát triển thị trường carbon, từ kinh nghiệm quốc tế, GS TS Terry Sunderland - Đại học British Columbia cho rằng: thể chế đóng vai trò quyết định, dẫn dắt thành công của thị trường cũng như đảm bảo tính toàn vẹn, niềm tin của nhà đầu tư.
Do vậy, Việt Nam cần xây dựng khung pháp lý vững chắc , tăng cường thu hút đầu tư tư nhân vào các dự án giảm phát thải dựa trên sự minh bạch và chia sẻ lợi ích. Để nâng cao chất lượng tín chỉ carbon, yếu tố quan trọng là tăng cường hệ thống MRV - đo lường, báo cáo và xác minh nhằm đảm bảo tính công nhận của tín chỉ.
