Cuộc đua tham gia đầu tư mở rộng các đoạn tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông theo phương thức đối tác công - tư (PPP) đang chứng kiến những diễn biến sôi động và đáng chú ý.
Sau Tập đoàn Đèo Cả và Tập đoàn Sơn Hải, Tổng công ty Phát triển hạ tầng và Đầu tư tài chính Việt Nam (Vidifi) là cái tên tiếp theo chính thức “nhập cuộc”, thể hiện tham vọng lớn và chiến lược bài bản trong việc tham gia các đại dự án hạ tầng quốc gia.
Trong văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ và Bộ Xây dựng, Vidifi bày tỏ mong muốn được lựa chọn là nhà đầu tư thực hiện các dự án mở rộng cao tốc Bắc - Nam phía Đông. Không chỉ đơn thuần là thể hiện nguyện vọng, Vidifi còn đưa ra đề xuất cụ thể: được ưu tiên thực hiện các đoạn tuyến phía Bắc như Mai Sơn - QL45, QL45 - Nghi Sơn, Nghi Sơn - Diễn Châu, Bãi Vọt - Hàm Nghi, Hàm Nghi - Vũng Áng, Vũng Áng - Bùng. Tổng chiều dài các đoạn tuyến này vào khoảng 300 km, với tổng mức đầu tư ước tính lên tới 45.375 tỉ đồng.
Đáng chú ý, Vidifi cam kết sẽ chủ động thu xếp vốn, bảo đảm tiến độ và chất lượng thi công dự án nếu được lựa chọn, đồng thời không yêu cầu hỗ trợ trực tiếp từ ngân sách nhà nước - một điểm cộng lớn trong bối cảnh Chính phủ đang đẩy mạnh thu hút nguồn lực xã hội cho phát triển hạ tầng.
Không những thế, Vidifi đã chủ động phối hợp với Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) để thống nhất góp vốn thành lập liên danh nhà đầu tư. Đây là một bước đi cho thấy sự nghiêm túc và chuẩn bị kỹ lưỡng của doanh nghiệp này trong việc theo đuổi các dự án hạ tầng chiến lược.
Dù là cái tên mới trong cuộc đua mở rộng cao tốc Bắc – Nam, Vidifi không phải là gương mặt xa lạ trong lĩnh vực hạ tầng giao thông. Được thành lập với sự góp vốn của các “ông lớn” như Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB), Vietcombank và Tổng công ty Vinaconex, Vidifi hiện đang là chủ đầu tư và đơn vị quản lý tuyến cao tốc Hà Nội - Hải Phòng, một trong những tuyến cao tốc hiện đại, hiệu quả và thu hút nhiều sự quan tâm nhất cả nước.
Dự án cao tốc Hà Nội - Hải Phòng từng được coi là “phép thử” của hình thức BOT trong điều kiện thực tế của Việt Nam. Dù gặp nhiều thách thức trong giai đoạn đầu vận hành, Vidifi đã cho thấy năng lực quản lý và vận hành một dự án giao thông trọng điểm với quy mô lớn và độ phức tạp cao. Đây chính là lợi thế giúp Vidifi tự tin bước vào “sân chơi lớn” mở rộng cao tốc Bắc – Nam.
Việc Vidifi tham gia nâng tổng số doanh nghiệp lớn đề xuất đầu tư các đoạn tuyến cao tốc Bắc – Nam phía Đông lên con số ba, cùng với Đèo Cả và Sơn Hải, cho thấy sức hút rất lớn của các dự án hạ tầng giao thông chiến lược. Trong khi các dự án đầu tư công đã khởi công hoặc đang thi công phần lớn đoạn tuyến, thì các dự án mở rộng tiếp theo được kỳ vọng sẽ áp dụng mạnh hình thức PPP để giảm áp lực cho ngân sách nhà nước, đồng thời phát huy vai trò của khu vực tư nhân trong phát triển kết cấu hạ tầng.
Tập đoàn Đèo Cả, một “ông trùm” trong lĩnh vực BOT giao thông, từng gây ấn tượng mạnh với các dự án vượt biển, hầm qua đèo hay đường cao tốc miền Trung, cũng đã nhanh chân thể hiện mong muốn tham gia các đoạn tuyến mở rộng. Tương tự, Tập đoàn Sơn Hải - doanh nghiệp nổi lên với chất lượng thi công vượt trội trong nhiều dự án lớn - cũng không bỏ lỡ cơ hội ghi dấu ấn trong giai đoạn mới của cao tốc Bắc - Nam.
Như vậy, có thể nói, cuộc đua PPP trong hạ tầng giao thông không còn là “sân chơi” của một vài doanh nghiệp quốc doanh hay nhà đầu tư tài chính đơn thuần, mà đang trở thành nơi hội tụ của các tập đoàn tư nhân năng lực tốt, tài chính mạnh, kinh nghiệm dày dặn.
Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, toàn tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông có tổng chiều dài 2.063 km, với quy mô quy hoạch từ 6 - 12 làn xe. Tuy nhiên, hiện có tới 1.163 km đang được đầu tư hoặc khai thác với quy mô chỉ 4 làn xe hạn chế (mặt đường rộng 17 m) không còn phù hợp với nhu cầu vận tải ngày càng gia tăng nhanh chóng.
Thực tế cho thấy nhiều đoạn tuyến đã xuất hiện tình trạng quá tải, ùn tắc, đặc biệt trong các dịp cao điểm. Việc sớm mở rộng lên 6 làn xe hoàn chỉnh là yêu cầu tất yếu để bảo đảm khai thác hiệu quả hệ thống cao tốc, nâng cao năng lực vận chuyển và thúc đẩy liên kết vùng.
Chính phủ đã nhiều lần nhấn mạnh quan điểm khuyến khích doanh nghiệp tư nhân tham gia đầu tư các đoạn tuyến mở rộng theo hình thức PPP. Tuy nhiên, quá trình lựa chọn nhà đầu tư vẫn cần sự cẩn trọng, minh bạch và đảm bảo hiệu quả tổng thể – từ chất lượng, tiến độ đến khả năng thu hút vốn và năng lực vận hành lâu dài.
Sự xuất hiện của Vidifi, cùng với Đèo Cả và Sơn Hải, đang thổi luồng gió mới vào quá trình chuẩn bị đầu tư các đoạn tuyến mở rộng cao tốc Bắc - Nam. Trong bối cảnh ngân sách nhà nước còn hạn chế, việc huy động nguồn lực xã hội là lựa chọn tất yếu, nhưng không thể nóng vội. Điều quan trọng là lựa chọn đúng nhà đầu tư - không chỉ có tiềm lực tài chính, mà còn phải có tâm huyết, kinh nghiệm và cam kết rõ ràng về chất lượng và tiến độ.
Nếu được thực hiện bài bản, đây sẽ là mô hình mẫu cho hợp tác công - tư trong phát triển hạ tầng Việt Nam, góp phần thực hiện hóa mục tiêu đến năm 2030, cả nước có 5.000 km đường cao tốc - một nền tảng quan trọng để phát triển kinh tế bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.